Türkiye, anayasasında, ‘demokratik hukuk devleti’ olarak tanımlanıyor. Elhak, bu tanıma uyan uygulamalar da var ülkemizde; ancak dışarıdan bakanlar, ülkeleri değerlendirirken, sıra Türkiye’ye geldiğinde, onu yeni bir sıfatla tanımlamayı tercih ediyorlar.Yeni tanımlama ‘ılımlı otokrasi’…Daha önce AK Parti kurucu kadrosuna bakıp, ileri gelenlerinin söylemlerini değerlendirip, ülkemiz yönetimine ‘ılımlı İslam’ sıfatını yapıştıranlar bunlardı; şimdi aynı kurumlar bu yeni tanımlamayı benimsemiş görünüyor.

ABD’de, Kasım ayında yapılacak seçimde, seçmenlere, iki ihtiyardan birini tercih etme seçeneği bırakıldı. Ya Joe Biden’e -Demokrat, 82 yaşında- oy verecekler ve onu yeniden başkan yapacaklar ya da Donald Trump’a -Cumhuriyetçi, 77 yaşında-…Kendi açımdan, ABD’deki, iki şerden birinin seçimi gibime geliyor…Daha ilk girdiği seçimden -2016- başlayarak hiç aklımdan çıkaramadığım bir soru var: Amerikan toplumu gibi bir toplumun insanları nasıl olur da Trump gibi birini başkan seçebilir?Bu seçimde aynı soruyu iki aday için de sormak mümkün.

Terör terörü doğuruyor.Hamas militanlarının 7 Ekim günü gerçekleştirdikleri eylemi fırsat bilen İsrail, o gün bugündür, Gazze’ye karşı devlet terörü estiriyor.Dünya devlet terörü ile meşgulken IŞİD de örgüt terörünü devreye soktu.Önce İran’ı hedef aldı IŞİD, 3 Ocak’ta Kerman’da yapılan Kasım Süleymani’yi anma töreninde bombalı saldırı gerçekleştirdi; 100’den fazla insan o saldırıda hayatını kaybetti.

Bu yılı, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, ‘emekliler yılı’ ilan etti… İlanı ilk duyduğumda, iktidarın, geçim sıkıntısı konusunda çaresizlik içerisinde debelenen emekli kitlesini rahatlatacak tedbirler almaya kararlı olduğunu düşünmüştüm.Öyle olmadığını hep birlikte gördük.Sayıları 16 milyon olan ve 9 milyonu 10 bin TL veya daha altında maaş alan emekliler, bu yıl başında ne durumda idiyseler, aradan geçen üç ayın sonunda hala aynı durumdalar.

Karar gazetesi, bir gün önce, İsrail ile ticari ilişkilerini artırarak devam ettiren bir grup işadamının fotoğraflarını ‘Kirli ticarete son verin’ başlığıyla manşetinden yayımlamıştı. Ertesi gün de, o insanların üye olduğu iş dünyası derneğinin ismini yine manşetinden duyurdu Karar.Bir gün önce fotoğraflarını tek tek incelediğim için ertesi günkü manşeti ilk anda anlamakta zorlandım.

“Beşer şaşar” derdi eskiler, bizim meslekte de, dinlenileni bellekte muhafaza etmek yerine not almayı teşvik etmek için, “Hatırda kalmaz satırda kalır” deyimi kullanılır.[Hatır-satır deyiminin Latincesi de genellikle hemen Türkçesinin yanında yer alır: ‘verba volant scripta manent’]Deyimlerin etkisiyle ve biraz da elde ‘Google’ gibi bir arama motoru bulunmasının kolaylığıyla, yanlışa düşmekten kaçınmak için, bazen iyi bilsem de “Acaba?” sorusu eşliğinde konuyu araştırmaya girişirim.

İngiltere ilginç bir olayla çalkalanıyor. Ülkenin öndegelen siyastçileri, hukukçuları, üst düzey bürokratları, sanatçıları, gazetecileri, hatta casusları, bir kulüp çatısı buluşuyorlarmış… Yıllar ve yıllar boyu… Yargıç ile avukat aynı çatı altında…Başbakanlık müsteşarı ile MI6 istihbarat örgütünün başı, sinema ve tiyatroda onları canlandıran ünlü oyuncular…Üyeler arasında Kral 3.

Şunun şurasında sandık başına gitmeye on gün kaldı. Şu sıralarda yayımlanan kamuoyu araştırmalarının seçmenlerin nabzını büyük çapta yansıtması beklenir. Birbiri ardına açıklanan anketler var ve herbiri bir başka telden çalıyor.İktidarın amiral gemisi sayılabilecek gazetenin internet sitesinde, ilk haber olarak, daha önce, gazetenin yayın yönetmeninin ‘en güvenilir’ ilan ettiği araştırmacının kısmi anket sonuçları yer alıyor.

Sandık başına gitmeye gün sayılan bir ortamda, politikacılar, sürekli bir kesimin adını dillerinden düşürmüyorlar.Evet bildiniz, emeklilerin…Muhalefet adına konuşanların dillerinin ‘emekli’ sözcüğüne alışık olması doğal; sayılarının 16 milyon olduğu, dokuz milyonunun 10 bin TL veya daha az bir maaşla günlerini gerçirmek zorunda kaldığı emekliler kitlesi, istedikleri takdirde, bu seçimin kaderini belirleyebilir.

Dün Rusya’da seçim günüydü. Sandıklar açılır açılmaz duyurulan ilk sonuçlara göre, ülkenin çelik ellerle yönetmeye alışmış lideri Vladimir Putin, oyların %87.8’ini alarak yeniden devlet başkanı seçilmiş bulunuyor.Şaşırdınız mı?Kendi hesabıma ben şaşırdım.Yok, şaşırmam Putin’in bu seçimi de kazanmasıyla ilgili değil; o hangi seçime girse kazanması muhakkak olan liderlerden.

Biz yaklaşan yerel seçimle fena halde meşgulken, hayli uzak olmasına rağmen ilişkiler bakımından ihmal edilmeyecek kadar yakın sayılan bir ülkede de -ABD’de- Kasım ayında yapılacak seçim öncesinde ilk raund alındı.İki partinin yarışıyla geçer ABD’de seçimler; bu sebeple Cumhuriyetçi Parti (CP) ile Demokrat Parti’nin (DP) adayları eleme turlarının sonuçlanması, ilk raund sayılabilir.

Adaylardan biri, kazanarak çıktığı 2019 seçimi öncesi yürüttüğü kampanya sırasında ettiği vaatler kendisine tekrarlandığında, çoğunu hatırlamamış bile…Veya hatırlamaz görünmüş…Muhalif bir politikacı o, muhaliflere öyle çapraz sorular yöneltilebiliyor. İktidar ağırlığına sahip politikacılara benzer tarzda sorular sorulamadığı için, onlar daha rahat hareket edebiliyorlar.

Devlet yönetiminde en tepe noktalarda buluan iki ismin -Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın- birlikte çıktıkları ABD seyahatini yaklaşan seçimin akıbeti ile ilişkilendiren dostuma bir olumlu bir de olumsuz haberim var.Geçen gün burada görüşünü naklettiğim dostum, önemli iki ismin Washington temaslarının iç siyasete yansımaları olmasını bekliyor.

Geçen seçimin sürpriz partisi, Cumhur İttifakı çatısı altında bulunmasına rağmen, her ilde kendi adaylarıyla seçmen karşısına çıkan Yeniden Refah Partisi’ydi (YRP). Yüzde 3’e yakın bir oyla beş milletvekili çıkarmayı başardı.Herkes -sanıyorum kendi tabanı bile- bu seçimde YRP’nin yine Cumhur İttifakı ile birlikte hareket etmesini bekliyordu.

Bir dost meclisinde seçimle ilgili senaryolar üzerinde çene yorulurken, neredeyse herkes, her şey olup bitmiş havasıyla konuşuyordu. Sandıklar açılmış, oylar sayılmış ve iktidarı rahatsız edecek bir tablo ortaya çıkmış havası ortama hakimdi.Şaşırdığım, iddiaların cep telefonlarına kaydedilmiş kamuoyu yoklamalarına dayandırılmasıydı.

Bir sorum var ve buna sözlüğe danışma ihtiyacı duymadan cevap verebileceğinizi sanıyorum: ‘Sportmence davranış’ ne demek?Hemen her alanda beklenenin dışında bir davranış sergilendiğinde, o davranış kural dışı ise, öyle bir davranışta bulunana “Sportmence davranmıyorsun” diye çatılır.Sportmence, yani kurallara uygun…Bu anlamdan yola çıkarsak, en kurallara uygun davranış tarzının spor alanında olması gerekir, öyle değil mi?Gerçekte de öyledir.

Bugün Ramazan ayının ilk günü. Bu yazıyı yayına verdikten birkaç saat sonra sahura kalkılacak. Gün batımında da iftarlar yapılacak.Tam da Ramazan’a girilirken siyasette hiç beklenmedik gelişmeler yaşanmaya başladı.Önce AK Parti genel başkanı da olan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 31 Mart günü yapılacak olanın kendisinin son seçimi olacağını duyurdu.

AK Parti genel başkanı da olan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, partisinin 20 gün sonraki seçimde başarılı olması için, ülkenin dört bir tarafında düzenlenen mitinglerde konuşuyor; hem adayları tanıtıyor, hem de il başkanlarını alkışlatıyor…Dün de Şanlıurfa’daydı Cumhurbaşkanı Erdoğan…Akşamın ileri saatlerde, gazetelerin internet sitelerinden mitingle ilgili haberleri okumaya çalışırken, birdenbire irkildim.

CHP her zaman ilginç bir partiydi, ama son iki seçimde onun hakkında bir de şunu öğrendim: Seçimlere doğru CHP doğrudan tuhaflaşıyor.Son olaya dün de değinmiştim. CHP’nin grup başkanvekili unvanını da taşıyan, milletvekili sıfatı da bulunan, Afyonkarahisar ilinin belediye başkanı adayı, durup dururken, “Ben başkan olunca, belediyenin kapısından DEM Partililer giremeyecek” diye bir laf etti.

Bizde seçimin getirdiği gürültü sırasında politikacıların etrafla fazla ilgilenecek halleri yok. Yok ama, ben yine de içlerinden dil bilenlerin dünya sistemini etkileyebilecek ülkelerde neler olup bittiğiyle de ilgilenmelerini tavsiye ederim.İkinci Dünya Savaşı’nın hemen ardından, savaştan galip çıkan ülkelerin girişimiyle oluşmuş ‘yeni dünya düzeni’nin, yavaş başlamış olan değişim ve dönüşümünde hızlanmalar giderek belirgin hale gelmeye başladı.

İstanbulluların her gün bir yerlerde mutlaka karşılarına çıkan Murat Kurum reklamının üstünde gördükleri ‘sadece İstanbul’ sözcük kalıbının anlamını tam kavrayamadığım için bugüne kadar üzerinde durmamıştım.Kurum’un konuştuğu kürsülerde de en göze çarpan yerde aynı propaganda kalıbı görülebiliyor.Aynı türden reklamlarla benim yazılarımın çıktığı bu sitede de karşılaşmış olabilirsiniz.

Bir kişinin kaybı bazen olağanüstü önemli sonuçlar verebiliyor…Erol Olçok’u ilk kez AK Parti’nin kuruluş sonrası kendisini tanıtmak amacıyla düzenlediği Ankara Bilkent Öteli’ndeki toplantıda görüp tanıdım. Ön sırada kenarda oturmuş, kravatlı, takım elbiseli, pahalı olduğu anlaşılan ayakkabılıydı; resmi elbise ve celalı ayakkabıya rağmen çorapsız olması dikkatimi çekmişti.

Bir yabancı platformun yeni gösterime sunduğu Shogun dizisinin ikinci bölümünü izliyorum. 1980’den hatırladığım bir kavram ‘Shogun; ‘baş-savaşçı’ demek gibi bir şey. ‘Shogun’ o yıl bizde de çok beğenilen Richard Chamberlain’ın başrolünde bulunduğu bir diziye konu olmuştu. Eskinin artistleri Hollywood ünlüleriydi; bu defa Japon ağırlı bir dizi olmuş ‘Shogun’, olması gerektiği gibi…Eskisinde, izleyenler bilir, ‘Efendi Tıoranaga’ vardı; yenisinde de yine onun etrafında geçiyor 1600 Japonya’sını aktaran dizi.

Eskiden kafamız şimdiki kadar karışık değildi.Değildi, çünkü hiçbir parti, devlet yönetiminde, AK Parti gibi 22 yıl kalmayı başaramamıştı. [İktidarın önünde dört yıl daha olduğunu da unutmuş değilim.] Mustafa Kemal Atatürk 1920-1938= 18 yıl.İsmet İnönü 1938-1950= 12 yıl.Beş-altı kez gidip gelmiş Süleyman Demirel’in başbakanlık dönemlerini toplasam onun da 22 yıla ulaşması mümkün değil.

Seçim öncesinde partiler kampanyalar yürütürler. Adaylar kendi bölgelerinde hemen her gün seçmenlerinin karşısına çıkarken, genel başkanlar da bütün ülkeyi bir baştan diğerine dolaşarak mitinglerde konuşur.Neden?Daha önce kendi partilerine oy verenleri yeniden aynı şekilde davranmaya yönlendirmenin ve bu arada yeni seçmenler kazanmanın başka yolu yoktur da ondan…Kendi halinde bırakılsaydılar, seçmenler, her seçimde aynı partiye oy kullanabilirlerdi; ancak seçim sonuçlarını partilerin sadık seçmenleri değil, kendilerinden ‘yüzer-gezer’ diye söz edilen, bazen bir partiye başka bir zaman da başkasına oy verenler belirler.

“Bir hadise var can ile canan arasında.”CHP’nin tek parti döneminde milli eğitim bakanlığı yapmış, şair Can Yücel’in babası da olan Hasan Âli Yücel’in bir şiirinin mısraı bu. Şiiri Servet Yesari hisar-buselik makamında bestelemiş… [Şarkıyı Safiye Ayla’nın seslendirmesiyle bu yazının altına yerleştirdim.

Ülkemiz bir yönüyle önemli günler bolluğu olan bir ülkedir; o günlerin bir çoğunda tatil de yapılır.Tatil yapılmayan iki önemli gün, siyasi tarihimizde yerlerini aldıkları için, her yıl yeniden hatırlanıp gündemi zorluyor.O iki gün, takvimde genellikle ardı ardına geliyor: 28 Şubat ile 1 Mart… 28 Şubat 1997 süreci ile 1 Mart 2003 Irak’a operasyon tezkeresi…28 Şubat süreciSon zamanlarda yerini kaybettiği için artık fazla kullanılmayan ‘askeri vesayet’ eseriydi 28 Şubat… Refah Partisi’nin 1994’te İstanbul başta olmak üzere bazı büyükşehirlerde yerel iktidarı ele geçirmesi, ardından gelen genel seçimde -24 Aralık 1995’te- sandıktan birinci parti olarak çıkması, askeri kesimi rahatsız etmişti.

Şiarımız eskiden beri ‘doğruya doğru’ oldu; herhangi bir konuda birinin ağzından doğru olduğunu düşündüğüm bir tespit çıktığını işitirsem, kime ait olduğuna bakmaksızın, o sözlerin doğruluğunu tasdik ve söyleyeni tebrik ederim.Dün son zamanların en doğru ekonomik tespiti -biraz uzunca olacak ama- şu cümlelerde karşıma çıktı:‘‘En düşüğü 10 bin lira olan emekli maaşı, ömrünü kendisinin ve ailesinin geçimi için harcamış vatandaşlarımız için yeterli mi? Elbette değil.

Muhalefetten kiminle görüşsem iktidar için ağız dolusu eleştiride bulunuyor. Hangi muhalefet partisine mensup olursa olsunlar, muhalif siyasilerin işi gücü iktidarı eleştirmek. [İYİ Parti lideri, bu seçimde, iktidar kadar CHP’yi ve adaylarını da hedef alıyor.] Görüştüklerim bir konuya daha mutlaka değiniyorlar: Bir ay sonra yapılacak seçimin hayati önem taşıdığına… Hepsi de, “İstanbul, Ankara önemli” diye söze başlayıp “Hele bir ciddi yenilgi yaşasın, iktidarın sonunu getirecek süreç de başlar” diye bitiriyorlar…Ben de her konuştuğumun bu yoldaki sözlerini başımı sallayarak kös kös dinliyorum.

Böyle münasebetsizlikler, güncel haberlerde karşıma birden fazla aynı türden gariplikler çıktığında zihnime üşüşür. Bugünün münasebetsiz sorusu da, ülkenin dört bir tarafındaki başkan adaylarının yerel seçim öncesinde açıkladıkları vaatlerle karşılaştığımda aklıma geldi.Münasebetsiz ilk soru şu:“Acaba Donald Trump dört yıllık başkanlık süresince kaç defa yalan söylemiş olabilir?”Ülkesinde dört yıl boyunca -2016 ile 2020 yılları arasında- başkanlık yapmış olan Trump’ın yalancılığı meşhur.

Son hızla seçime yol alıyoruz. Sandık başına gitmeye bir aydan birkaç gün fazla bir süre kaldı. O günlerin de göz açıp kapayıncaya kadar geçeceğini biliyorum.Bana günler hızla akıyor gibi geliyor ama, sanıyorum partiler ve adaylar için durum biraz farklı. Öyle olması da doğal. Bu seçimin şartları, sandıktan ilk sonuçlar gelene kadar kimin önde gittiğinden emin olunmayacak kadar karmaşık.

Ne zaman Amerikan gazetelerinde Gazze ile ilgili haberleri okusam, aklıma hep aynı soru geliyor: “Acaba Joe Biden benimle aynı gazeteleri okumuyor mu?”Washington Post’u, New York Times’ı?Her iki gazete de aslında İsrail’e ters bakacak yayın organları değil; ancak yine de Gazze’den ve İsrail’den verdikleri haberleri okuyan herkes, Filistinlilere yapılanların bir vahşet olduğunu biliyor.

Sonunda partiler 40 gün sonra yapılacak yerel seçim için adaylarını Yüksek Seçim Kurulu’na sundular. Böylece hangi partilerin seçime kendi adaylarıyla gireceği, hangilerinin başka partiler lehine bazı yerlerde aday göstermediği de belli oldu.Genel seçim sonrasında başlayan Millet İttifakı’ndaki çözülme bütünüyle gerçekleşmiş; bir-iki il dışında, CHP, bu seçimde tek başına.

Elinde palayla birinin önünü kesen Yeniçeri’nin muhatabı, şikayet konusu edilen olayın bin yıl önce yaşandığını hatırlattığında, Yeniçeri’nin “Ben yeni duydum” dediğiyle ilgili bir fıkra vardır; ben güncel bir uluslararası olaya da çağrışım yapabileceği için onu böyle özetlemekle yetineceğim.Danıştay’ın meslekten ihraç edilmiş 450 hakim ve savcıyla ilgili göreve iade kararı üzerine başgösteren tartışmalar bana o fıkrayı hatırlatıyor.

Yerel yönetici ile ülkeyi yöneten kadro farklı partilerden olursa o il veya ilçeye hizmet gitmez mi?Hatay’a deprem sonrasında hizmetin bu yüzden gitmediği söyleniyor…İktidar partisine oy verilmezse doğalgazdan mahrumiyet yaşanır mı?Bunun henüz örneği yok, fakat söyleyenin kimliği bu iddiayı da ciddiye almayı gerektiriyor…Her iki iddianın da kaynağı, Cumhurbaşkanı sıfatı da bulunan AK Parti genel başkanı Tayyip Erdoğan…Bu tür iktidar-yerel yönetim farklılaşmasının yerel yönetimin aleyhine olacağıyla ilgili söylemi, 40 gün sonra yapılacak yerel seçimin öncesinde sıkça işiteceğimiz anlaşılıyor.

Gazze’de olanları eskisi kadar takip ediyor musunuz?Her gün bir yerinde yeni bir olayın patlak verdiği, seçime doğru yol alan bir ülkede, pek çoğumuza abes gelebilecek bir soru bu.Abes de görünse, önemsediğim bir soru bu. Sonuçta yalnızca Filistinliler ile İsraillileri ilgilendirmekle sınırlı kalmayan savaş beşinci ayında ve ne zaman sona ereceği de bilinmiyor.

Alexey Navalny ile ilgili önceki yazım 31 Ocak 2018 tarihini taşıyor. Navalny o sırada 41 yaşında. Ülkesi Rusya’da çok çok uzun yıllardır -2000 yılından beri- devleti tek başına yöneten ve galiba ölünceye kadar da yönetmeye devam etmek niyetinde olan Vladimir Putin’in en öndegelen muhalifi olarak dünya gündemindeydi.

Haberi okuyunca sevineyim mi üzüleyim mi bilemedim.Aslında emeklilere yapılan her türlü iyileştirme bir emekli olarak beni de sevindirir; dolayısıyla habere sevinmem gerekirdi.Haber karşıma bir market ziyareti sonrasında çıktığı için sevinemedim; emekli kitlesi adına üzüldüm bile…İsterseniz ‘büyük müjdeyi’ Hürriyet’ten aktarayım:“Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan emeklilerin bayram ikramiyelerine yüzde 50 oranında zam yapıldığını açıkladı.

Türkiye ile Mısır arasında sağlam ilişkiler bulunmasını, iki ülkenin pek çok alanda işbirliğine gitmesini sağlayacak anlaşmalar imzalanmasını kim istemez?Dün, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan Mısır’ın başkenti Kahire’deydi; Devlet Başkanı Abdülfettah el-Sisi tarafından havalimanında karşılandı ve ülkeler arasında değişik alanlarda işbirliğini güçlendirecek anlaşmalar imzalandı.

İki ülkenin bir süre sonra gideceği seçimlerin mahiyeti birbirinden farklı; Amerikan halkı Kasım ayında yapılacak seçimde milletvekilleri ile senatörlerin bir bölümü için de oy kullanacak ama, esasta o seçime önem kazandıran başkanın da oya sunulacak olması…Türkiye’de ise Mart ayının son günü yapılacak olan bir yerel seçim; yerel yöneticileri seçmek için sandık başına gideceğiz biz.

İsrail’in Gazze’yi ve orada yaşayan Filistinlileri etnik temizliğe uğratma amaçlı saldırıları beşinci ayında son merhalesine girmek üzere. Gazze’nin kuzeyinde yaşayan Filistinliler, güneye doğru yol almaya zorlanıp yaşadıkları yerlerden uzaklaştırılmışlardı; güneye gidenlerin ölümden kurtulacakları duyurularak… Güneye gidenler orada büyük bir nüfus kalabalığı oluşturdular; İsrail şimdi öfkesini, savaşın son merhalesinde, güneyde birikenler üzerine kusma hazırlığında…Yeni ve muhtemelen ölüm sayısı açısından en kanlı merhale Rafah hedefine olacak…Gazze’de İsrail saldırılarında hayatlarını kaybeden Filistinlilerin sayısı 30 bine yaklaştı; ölenlerin büyük bölümü çocuk ve kadın…Birleşmiş Milletler Uluslararası Adalet Divanı tarafından acele ateşkes ilan edip sivilleri de hedef alan saldırılarını sona erdirmesi istenen ve Gazze’de yaptığının ‘soykırım’ olduğu kayda geçirilen İsrail, ardından gelebilecek cezai yaptırımları bile umursamadan, kitlesel kıyımını sürdürüyor.

İşe bakın siz: Ülkenin siyasi hayata da hakim ordusu, tam üç kez koltuğundan ettiği eski başbakanı, aynı göreve yeniden gelmesi amacıyla, gurbet hayatı yaşadığı Londra’dan getirip seçime katılmasını sağladı, ama Perşembe günü yapılan seçimde hiç beklenmedik bir şey oldu: Ordunun istediği eski başbakanın partisi seçimde beklenen başarıyı gösteremedi.