Şiarımız eskiden beri ‘doğruya doğru’ oldu; herhangi bir konuda birinin ağzından doğru olduğunu düşündüğüm bir tespit çıktığını işitirsem, kime ait olduğuna bakmaksızın, o sözlerin doğruluğunu tasdik ve söyleyeni tebrik ederim.

Dün son zamanların en doğru ekonomik tespiti -biraz uzunca olacak ama- şu cümlelerde karşıma çıktı:

‘‘En düşüğü 10 bin lira olan emekli maaşı, ömrünü kendisinin ve ailesinin geçimi için harcamış vatandaşlarımız için yeterli mi? Elbette değil. Peki, emekli maaşlarını arzu ettiğimiz düzeye nasıl yükselteceğiz? Devlet ve millet olarak daha fazla çalışacak, daha çok gelir elde edecek, ortaya çıkan kazançtan da emeklilerimize hak ettikleri parayı vereceğiz. Şimdi birileri çıkıyor, ‘Emekli maaşlarına 7 bin lira, 10 bin lira seyyanen ekleyelim’ diyerek kendi akıllarınca emeklilerimizi tahrik ediyor. Bakınız, bizim ülkemizde hâlihazırda 16 milyon emeklimiz var. Emekli maaşlarına 7 bin lira eklemek demek bütçeden yaklaşık 1,4 trilyon liralık, 10 bin lira eklemek demek 1,9 trilyon liralık bir kaynağı buraya aktarmak demektir. (..) Yani, 2024 yılı boyunca ülkemizde tek çivi çakmasak, tüm yatırım bütçesini buraya aktarsak bile bu gideri karşılamaya yetmiyor.’’

Bu tespiti AK Parti genel başkanı da olan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 160 bin emeklinin yaşadığı Kütahya’da yaptı.

Ülkemizde 16 milyon emekli var. Geçen yıla kadar bu rakam 13 milyonun altındaydı; Yıllarca direndiği genç yaşta emeklilik hakkı kazanmak isteyenlerin oluşturduğu itirazcıların taleplerini karşılama kararı almasıyla, 3 milyon yeni emekliyi zaten kalabalık olan kitleye Cumhurbaşkanı Erdoğan katmıştı.

Nüfusun 85 milyon olduğunu düşünürsek, o rakamın içerisinde 16 milyonluk emekli kitlesi hayli yüklü.

Dediği gibi Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, birilerine bir defaya mahsus bile olsa 10 bin TL ikramiye sunmak, bütçeye hayli ağır bir yük getirir.

Cumhurbaşkanı ‘‘Çalışmalı ve kazanmalıyız’’ diyor, ama o kadarı yetmez, ayrıca hepimiz tasarrufa riayet etmeli, devletin gelirlerinin heba edilmesini önlemeli, bunu yaparken her türlü fedakarlığa da katlanmalıyız.

Reklam

Sorun da işte yukarıdaki paragrafta yatıyor: Tasarruf yapması gerekenler israf konusunda titizliğe kulak asmazken, tasarruf yapmak bir yana günlük hayati -temel ihtiyaç- harcamalarıyla 15 günü ancak geçirebilenlere, bütçe kaygıları gerekçe gösterilerek, sabır telkininde bulunuluyor.

Daha önce burada devletteki israfın boyutlarını yazmıştım. Aktarayım:

‘‘Devlet, geçen yılın Haziran ayında, ‘tasarruf genelgesi’ yayımlayarak uyulması gereken tedbirleri tamim etmiş. 

Bakanın ‘defter-kağıt’ tasarrufu titizliğinin devlette mukabili var mıymış peki?

Okuyalım:

“Tasarruf Genelgesi’nin yayımlandığı Haziran ayında, yaklaşık 235 milyon TL olan devletin kırtasiye harcaması, Aralık ayına gelindiğinde yaklaşık 7 kat artarak 1 milyar 607 milyon TL’yi geçmiş.”

Ne olmuş görüyorsunuz: Tasarruf yapacak devlet, kırtasiye harcamalarını tam 7 kat artırmış…

O kağıtlara o kalemlerle neler yazdılar acaba?

Reklam

Kırtasiye harcaması böyle de, ‘makam’ sahibi olunca beklenen -gelmez veya verilmezse istenen- araç ve gereçlerde durum nedir dersiniz?

‘Temsil, tanıtma, ağırlama’ ile kast edilen nedir bilmiyorum, ama o alandaki harcamanın da altı ay içerisinde tam 17 kat arttığını biliyorum.’’ 

Bu arada, Kütahya’da emeklilere bir defalık ikramiye ile devletin bütün dengelerinin alt üst olacağı bilgisini aktaran Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görev yeri olan Cumhurbaşkanlığı için bu yıl bütçeden ayrılan miktarın 12 milyar 283 milyon 843 lira olduğunu ve geçtiğimiz yıllarda bütçeye yıl içerisinde ekler yapılmak zorunda kalındığını da hatırlatayım.

Madem hatırlatmalar yapıyorum, o halde yine önceki yazılarımın birinden emeklilerin durumunun son beş-altı yıl içerisinde ne hale geldiğine dair birkaç bilgiyi de buraya taşıyayım:

‘‘Eskiden (2007-2016) ortalama bir emekli maaşı asgari ücretin yüzde 20 üzerindeydi. Şimdi ortalama bir emekli maaşı asgari ücretin yüzde 25 altına düşmüş durumda.

Bu emekli maaşı işini bir de GSYH açısından inceliyoruz.

Mesela 2012 yılını örnek alalım. Ülkenin hasılası 1 trilyon 581 milyar lira. Ve o yıl emeklilere ödenen toplam maaş 105 milyar lira. Emeklilere ödenen maaş GSYH’nın yüzde 6,66’sı ediyor. Unutmadan söyleyelim: 2012 yılında 10 milyon 383 bin emekli vardı.

Şimdi durum ne?

2022 yılına bakalım.

Ülkenin hasılası 15 trilyon lira. Ve emeklilere ödenen toplam maaş 669 milyar lira. Emeklilere ödenen maaş GSYH’nın yüzde 4,46’sı ediyor. Unutmadan söyleyelim: 2022 yılında 13 milyon 993 bin emekli var.

2012 yılında 1 emeklinin maaşı GSYH payı 5,34 iken bu pay 2022 yılında 2,66 oldu.

Ve seçim yılı 2023. İlk 9 aylık verilere göre emeklilere bir miktar zam verilmiş. (yılın ilk yarısında)

Emeklilerin toplam maaşlarının GSYH payı yüzde 4,46’dan 5,64’e çıkarken 1 emeklinin payı da 2,66’dan 3,98’e çıkmış.’’

Yani, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bütçeyle ilgili verdiği bilgiler doğru, ayrıca oradan çıkartmamız amaçlanan sonuç da yanlış değil; birileri israftan kaçınıp tasarrufa riayet etmeli ve devlet bütçesinin dengeleri bozulmamalı; ancak israftan kaçınması ve tasarrufa riayet etmesi gerekenler listesinde emekliler herhalde son sırada yer alır.

Hatta en son sırada. 

Emeklilerin bir kilo kıyma almak için sabahın köründe Et ve Süt Kurumu (ESK) mağazaları önünde kilometrelerce kuyruk teşkil etmelerinin de gösterdiği manzaraya bakıp, onları onurlu bir hayata kavuşturmak için, öyle bir defalık ikramiyeler yerine, birkaç yıl öncesine kadar yararlandıkları imkanlara -hatta daha fazlasına- kavuşturmanın yolları aranmalı.

[Devletin israfıyla ilgili bilgileri Çiğdem Toker’in, emeklilerin durumlarının yıllar içerisinde nasıl bozulduğuna dair bilgileri de İbrahim Kahveci’nin yazılarından kendi yazılarıma aktarmıştım.]

Our motto has long been 'towards the right' happened; If I hear someone make a statement on any subject that I think is true, I confirm the truth of those words and congratulate the person who said them, regardless of who said them.

Yesterday, I came across the most accurate economic assessment of recent times - it may be a bit long, but - in the following sentences:

''Is the minimum pension of 10 thousand liras sufficient for our citizens who have spent their lives supporting themselves and their families? Of course not. So, how do we increase pensions to the level we desire? As a state and a nation, we will work more, earn more income, and give our retirees the money they deserve from the resulting earnings. Now, some people are provoking our retirees by saying, 'Let's add 7 thousand lira, 10 thousand lira to their pensions'. Look, we currently have 16 million retirees in our country. Adding 7 thousand liras to pensions means transferring a resource of approximately 1.4 trillion liras from the budget, and adding 10 thousand liras means transferring a resource of 1.9 trillion liras from the budget. (..) In other words, even if we do not hammer a single nail in our country throughout 2024 and transfer the entire investment budget here, it will not be enough to cover this expense.''

This determination was also made by the AK Party leader. President Tayyip Erdoğan made it in Kütahya, where 160 thousand retirees live.

There are 16 million retirees in our country. Until last year, this figure was below 13 million; With the decision to meet the demands of the objections made by those who want to gain the right to retirement at a young age, which they have resisted for years, 3 million new retirees are brought to the already crowded mass. President Erdogan he had added.

Considering that the population is 85 million, the retired population of 16 million is quite a large part of that number.

as he said President Erdoğan 's decision to offer someone a bonus of 10 thousand TL, even just once, would place a heavy burden on the budget.

President ''We must work and win'' But that is not enough, we must all comply with savings, prevent the state's revenues from being wasted, and make all kinds of sacrifices while doing this.

Advert

The problem lies in the paragraph above: While those who need to save do not pay attention to meticulousness about waste, those who can only spend 15 days with their daily life - basic needs - expenses, let alone saving, are advised to be patient, citing budget concerns as a reason.

I have previously written about the extent of waste in the state here. Let me quote:

''The state published a 'savings circular' in June last year and outlined the measures to be followed.

Is there a counterpart in the state for the minister's meticulousness in saving 'notebooks and paper'?

Let's read :

"The state's stationery expenditure, which was approximately 235 million TL in June when the Savings Circular was published, increased approximately 7 times and exceeded 1 billion 607 million TL in December."

You see what happened: The state, which was going to save money, increased its stationery expenses by 7 times...

I wonder what they wrote on those papers with those pens?

Advert

Stationery expenses are like this, what do you think is the situation with the tools and equipment that are expected when you have a 'position' - or requested if they do not come or are not given?

"I don't know what is meant by 'representation, promotion, hosting', but I know that spending in that area increased 17 times in six months." 

Meanwhile, he conveyed the information that all the balances of the state would be upset with a one-time bonus for retirees in Kütahya. Let me also remind you that the amount allocated from the budget this year for the Presidency, which is President Erdoğan 's place of duty, is 12 billion 283 million 843 liras, and in the past years, additions had to be made to the budget during the year.

Since I'm making reminders, I can also share some information from one of my previous articles about what the situation of retirees has become in the last five-six years. Let me move it here:

''In the past (2007-2016), the average pension was 20 percent above the minimum wage. Now the average pension is 25 percent below the minimum wage.

We also examine this pension issue from a GDP perspective.

Let's take 2012 as an example. The country's product is 1 trillion 581 billion lira. And the total salary paid to retirees that year was 105 billion lira. The salary paid to retirees is 6.66 percent of GDP. Before we forget, there were 10 million 383 thousand retirees in 2012.

What's the situation now?

Let's look at 2022.

The country's revenue is 15 trillion liras. And the total salary paid to retirees is 669 billion liras. The salary paid to retirees is 4.46 percent of GDP. Before we forget, there will be 13 million 993 thousand retirees in 2022.

While the share of a retiree's salary in GDP was 5.34 in 2012, this share will be 2.66 in 2022.

And the election year is 2023. According to the first 9 months of data, some raises were given to retirees. (in the first half of the year)

While the share of retirees' total salaries in GDP increased from 4.46 to 5.64 percent, the share of 1 retiree increased from 2.66 to 3.98.

Well, The information President Erdoğan gave about the budget is correct, and the conclusion we aim to draw from it is not wrong; Someone should avoid waste and respect savings, and the balance of the state budget should not be disturbed; However, retirees are probably last on the list of those who should avoid waste and comply with savings.

Even in last place.

Retirees come early in the morning to buy a kilo of minced meat. Meat and Milk Institution Looking at the sight of them forming kilometers of queues in front of (ESK) stores, ways should be sought to provide them with the opportunities they enjoyed until a few years ago - or even more - instead of one-off bonuses, in order to lead them to an honorable life.

[ I transferred the information about the state's waste from Çiğdem Toker's articles, and the information about how the situation of retirees deteriorated over the years from İbrahim Kahveci's articles, into my own articles. ]