Türkiye ile Mısır arasında sağlam ilişkiler bulunmasını, iki ülkenin pek çok alanda işbirliğine gitmesini sağlayacak anlaşmalar imzalanmasını kim istemez?

Dün, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan Mısır’ın başkenti Kahire’deydi; Devlet Başkanı Abdülfettah el-Sisi tarafından havalimanında karşılandı ve ülkeler arasında değişik alanlarda işbirliğini güçlendirecek anlaşmalar imzalandı. 

İki ülkenin cumhurbaşkanları, yeni oluşturulan ‘Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’nin iki yılda bir dönüşümlü olarak ülkelerinde yapılacak toplantılarında eş-başkanlığı üstlenecekler.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, yaptığı konuşmada, yanında bulunan Mısır Cumhurbaşkanı el-Sisiiçin “Değerli kardeşim” sıfatını kullandı.

Acaba bu görüntüden kimler üzüntü duymuştur?

Üzüntü duyanların bizim ülkemizde az olduğunu sanıyorum; şaşıranlar ise herhalde pek çoktur.

Son 12 yılı, ülkemizin yönetiminde yer alan siyasi elitlerin, Mısır ve özellikle de dün kendisinden “Değerli kardeşim” sıfatıyla söz edilen Mısır devlet başkanı hakkında ağza alınmayacak sıfatlarla andıkları hala kulaklarımızda.  

Çok yakın zamanlara kadar…

Reklam

Başlangıçta haklı eleştiriler söz konusuydu. Mısır’da demokratik yöntemle seçilmiş bir iktidarı, hükümette bakan olarak bulunan Gen. el-Sisi bir darbeyle yerinden etmiş, seçilmiş cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’yi ve siyasi kadrosunu hapse göndermişti.

Darbelerden çok çekmiş bir ülkenin yönetiminin Mısır’daki darbeye karşı çıkması doğaldı.

Eleştiriler orada kalmadı, her geçen gün, ay ve yıl ile biraz daha koyulaşarak devam etti.

Mısır’la bütün ipler koparıldı.

Böyle bir politikadan ne umulduğunu bilmek zor, ancak umulanın gerçekleşmediği bugün ortaya çıkan tablodan anlaşılabiliyor.

Ortadoğu’yu biraz tanıyanlar, bu bölge ülkeleri arasında en önemlisinin Mısır olduğunu bilirler. Tarihi açıdan da, Türkiye’nin bölgede en iyi anlaşabileceği -ve çoğu zaman anlaştığı- ülke de Mısır’dır.

Mısır olmaksızın ne savaş olabilir bu bölgede ne de barış…

Rejimler arasında ciddi farklılıklar yaşandığı dönemlerde de, Mısır’da yönetimde bulunanların, Türkiye’nin izlediği politikalara bakarak kendilerine yön belirledikleri görülmüştür.

Reklam

28 Şubat’a doğru gidilen süreçte, askerlerin zorlamasıyla, hükümetin İsrail ile askeri eğitim konusuyla sınırlı bir anlaşma imzalaması gündeme geldiğinde, Mısır yönetimi, Ankara’ya derhal dışişleri bakanını göndermiş, ardından da bizzat devlet başkanı ülkemize gelerek yapılmak isteneni anlamaya çalışmışlardı.

Mısır yıllar önce İsrail ile anlaşma imzalayan ilk Arap ülkesi olduğu halde…

Bunu, o günlerdeki Mısır büyükelçisinin, ülkesi dışişleri bakanı Amr Musa Ankara’ya geldiğinde kendisiyle görüşmemi sağladığı, Devlet başkanı Hüsnü Mübarek’in gelişi sonrasında da bilgilendirdiği için yakından biliyorum.

Mısır dışişleri bakanı, “Türkiye İsrail ile anlaşma imzalayacak diye telaşlanmış görünüyorsunuz, iyi ama, İsrail ile yıllar önce anlaşan ülke değil misiniz?” soruma, “Biz onlarla savaşmayacağımıza dair anlaştık, sizin ise İsrail ile geniş kapsamlı bir anlaşma imzalamanızdan söz ediliyor” cevabını vermişti.

Necmettin Erbakan’ın başbakan olarak çıktığı Ortadoğu gezisinde uğradığı Kahire’de, beklendiğinden daha iyi karşılandığını da hatırlıyorum (1996).

[Amr Musa, birkaç yıl önce anılarını Arapça olarak yayımladı. ‘Kitabiyye’ adını taşıyan kitapta Mübarek’in Ankara temaslarında konuşulanlar ve yaşananlar ayrıntılarıyla anlatılıyor.]

Önemini iyi bilecek kadar stratejik değerlendirme yapabildiği için, İsrail, Filistin sorununu savaşsız ve çıkarına uygun zeminde çözme arayışı içerisine girdiğinde, kendisine muhatap olarak Mısır’ı seçmiş ve ilk ayrı barış mutabakatı için Enver Sedat’ı iknaya çalışmıştı. ABD’nin davetiyle Camp David’te yapılan Begin-Arafat görüşmesi sonunda imzalanan sözleşme Filistin sorununu bir başka platforma taşımıştı (1978).

[O yılın Nobel barış ödülü Menahem Begin ile Enver Sedat’a verilmişti.]

Türkiye Mısır’ı karşısına aldığı 12 yıl boyunca, bölgesel sorunlarla karşı karşıya kaldığında yanında bulmak isteyeceği en önemli stratejik ortağından mahrum kalmış oldu.

Yine de sonunda doğru olana ulaşıldı ya, bu önemli.

Mısır’la ilgili eski söylemi kalıcı sandıkları için, şimdi benimsenen yeni politikayı kavramakta zorlanacaklar, bu yeni adımı bir yandan öbür yana savrulmak olarak görüp şaşıracaklar herhalde olacaktır.

Eski politikayı geniş kitlelere benimsetenler, o tercihi vaktiyle neden yaptıklarını ve yeni politikaya şimdi neden sarıldıklarını o insanlara izah etseler iyi olacak.

Who would not want to see strong relations between Türkiye and Egypt, and agreements signed between the two countries that would enable them to cooperate in many areas?

Yesterday, President Tayyip Erdoğan was in Cairo, the capital of Egypt; he was welcomed at the airport by President Abdel Fattah el-Sisi and agreements were signed between the countries to strengthen cooperation in various fields.

The presidents of the two countries will assume the co-presidency of the newly established High Level Strategic Cooperation Council in the meetings to be held in their countries on a rotating basis every two years.

President ErdoganIn his speech, he used the title of "My dear brother" for Egyptian President El-Sisi, who was next to him.

I wonder who was saddened by this image?

I think that there are few people in our country who are saddened; but there are probably many who are surprised.

We still hear the political elites who have been governing our country for the last 12 years talking about Egypt, and especially the Egyptian president who was referred to as “my dear brother” yesterday, with unspeakable adjectives.

Until very recently…

Advertising

Initially, there were legitimate criticisms. In Egypt, a democratically elected government was ousted by Gen. el-Sisi, who was a minister in the government, in a coup and the elected president, Mohammed Morsi, and his political staff were sent to prison.

It was natural for the government of a country that had suffered greatly from coups to oppose the coup in Egypt.

The criticisms did not stop there, they continued to grow darker with each passing day, month and year.

All ties with Egypt were severed.

It is difficult to know what to expect from such a policy, but it can be understood from the picture that emerges today that what was hoped for was not realized.

Those who know the Middle East a little know that Egypt is the most important country in the region. Historically, Egypt is also the country with which Turkey can get along best - and has gotten along most of the time.

Without Egypt there can be neither war nor peace in this region…

It has been observed that during periods when there were serious differences between regimes, those in power in Egypt determined their direction by looking at the policies followed by Turkey.

Advertising

In the process leading up to February 28, when the government was forced by the military to sign a limited agreement with Israel on military training, the Egyptian government immediately sent its foreign minister to Ankara, and then the president himself came to our country to try to understand what was being done.

Although Egypt was the first Arab country to sign an agreement with Israel years ago…

I know this closely because the Egyptian ambassador at the time, the country's foreign minister Amr Musa, arranged for me to meet him when he came to Ankara, and he also informed President Hosni Mubarak after his arrival.

The Egyptian foreign minister responded to my question, “You seem to be worried that Turkey will sign an agreement with Israel. Well, aren’t you the country that made an agreement with Israel years ago?” with the following answer: “We agreed that we would not fight with them, but there is talk of you signing a comprehensive agreement with Israel.”

Necmettin ErbakanI also remember that he was received better than expected in Cairo, where he stopped during his Middle East tour as Prime Minister (1996).

[Amr Musa published his memoirs in Arabic a few years ago. The book, titled 'Kitabiyye', details what was discussed and experienced during Mubarak's visits to Ankara.]

Since Israel was able to make strategic assessments well enough to know its importance, when it sought to resolve the Palestinian issue without war and on grounds that suited its interests, it chose Egypt as its interlocutor and tried to persuade Anwar Sadat for the first separate peace agreement. The agreement signed at the end of the Begin-Arafat meeting held at Camp David upon the invitation of the USA took the Palestinian issue to another platform (1978).

[That year's Nobel Peace Prize was awarded to Menachem Begin and Anwar Sadat.]

During the 12 years that Türkiye has been taking on Egypt, it has been deprived of its most important strategic partner, which it would want to have by its side when faced with regional problems.

Still, in the end, the right thing was achieved, that's important.

Because they thought the old discourse on Egypt was permanent, they will have difficulty understanding the new policy that has been adopted now, and they will probably be surprised by seeing this new step as a drift from one side to the other.

It would be good if those who imposed the old policy on the masses explained to those people why they made that choice in the past and why they are embracing the new policy now.