Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın 27 Eylül’de Nev York’ta Birleşmiş Milletler Genel Kurulu çalışmalarını özetlediği basın toplantısında “Milli Muharip Uçak” KAAN konusunda söyledikleri ortalığı da, kafaları da karıştırdı.

Daha önce 13 yıl Milli İstihbarat Teşkilatını yönetmiş, ketumluğu ile nam salan Fidan, KAAN üretiminin sıkıntıda olduğunu söylüyor, Türkiye’nin NATO müttefiki ABD’yi CAATSA yaptırımları nedeniyle millete şikâyet ederek, Kongrenin motor lisansı vermemesi halinde, Türkiye’nin “Başka arayışlara” girebileceğini şöyle ifade ediyordu:

• “2019 yılında yaşananlardan sonra ortaya çıkan CAATSA meselesi bizim için büyük bir sıkıntı.

• “Şu anda almayı beklediğimiz F-35 ve KAAN’ın motorları var. ABD Kongresi’nde bekletiliyor ve lisansları durmuş durumda. Onların lisanslarının hayata geçirilmesi ve motorların gelmesi lazım ki KAAN’ların üretimi başlayabilsin.

• “ABD ile sınırlama olunca bu bizi uluslararası sistemde başka arayışlara itecek.”

Fidan’ın “2019’da yaşananlar” diye kodladığı gelişme, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 füzelerini teslim alması ardından Trump’ın, Türkiye’yi “ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası-CAATSA” kapsamına alıp F-35 programından çıkartmasıydı.

Hangisi doğru?

Bu sözler, doğal olarak muhalefet partilerinin “Hani motor da yerli ve milliydi?” soruları ve eleştirilerine yol açtı. Hal bu iken Türkiye’nin, henüz Türk Silahlı kuvvetlerine teslim edilmiş uçağı yokken, Endonezya’ya 48 KAAN satışı için sözleşme yaptığı haberi ne kadar gerçekçiydi? Yoksa safi propaganda mıydı?

Kafalar, 28 Eylül gece saatlerinde Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün’ün X hesabından yaptığı duyuruyla daha da karıştı. Görgün hem yerli motor hem de KAAN projelerinin “belirlenen takvim doğrultusunda emin şekilde” ilerlediğini söylüyordu.

Savunma Sanayii Başkanının, Dışişleri Bakanının sözlerini düzeltme anlamına gelen bu açıklamayı Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın bilgisi dışında yapması söz konusu olamazdı.

Ama hangisi doğruydu?

Dışişleri Bakanının dediği gibi, ABD Kongresi izin vermezse KAAN’ın seri üretimine başlayamayacağı mı, yoksa Savunma Sanayii Başkanının dediği gibi hem uçak yerli motor üretiminin aksamadan sürdüğü mü?

CHP’li Tan: Fidan haklı

CHP Genel Başkan Yardımcısı Namık Tan, belki de siyasi hayatında ilk defa Fidan’a “Haklı” dedi. X hesabında yaptığı açıklamada şunları söyledi:

• “KAAN’ın prototipleri için 10 adet F-110 motor ABD’den zamanında teslim alınmıştı- diye biliyoruz Bunların ihracat lisansları da 2017 yılında alınmıştı- diye biliyoruz

• “Fidan haklı, seri üretime geçmek için de yine ABD üretimi aynı F-110 motorlarına aynı ihracat lisansının Kongre’den çıkması haliyle gerekli

• “Demek ki neymiş? KAAN’ın bugünden yarına F-35’in yerini alması olanaksızmış. ABD’de tutulan altı F-35’in bir an önce Türk Hava Kuvvetleri envanterine girmesi zorunluymuş.”

Aslında bu sorun öteden beri biliyordu. MMU KAAN’ın ilk prototipi, 21 Şubat 2021’de ilk deneme uçuşunu yaptığı zaman da o sorunların devam ettiği biliniyordu. NATO ve savunma konularında deneyimli diplomat Fatih Ceylan F-100 motoruyla ilgili sorunları, hatta General Electric F-110 motoruna dair sorunlar aşılıp takılsa dahi MMU’nun “5’inci nesil sayılamayacağını” daha 2021’de ayrıntılı olarak yazmıştı.

Erdoğan, Trump’la neyi halletti?

Bu tartışma daha süreceğe benziyor ama Fidan’ın açıklamalarından en azından bir konuyu anlamış bulunuyoruz: Erdoğan’ın 25 Eylül’de Trump ile görüşmesinde F-35 teslimatı ve motorun da yerli üretim olacağı bildirilen KAAN motorlarıyla ABD izniyle ilgili sorunlar halledilmemiş.

Peki, ne halledilmiş?

Peki, KAAN konusu halledilmemiş ama neler halledilmiş?

En basitinden başlayalım: satışı önünde hiçbir engel kalmadığı daha 2024 Şubat’ında açıklanan yeni F-16 uçaklarının alımı halledildi mi? Herhangi bir açıklama yok.

Gazze’deki Binyamin Netanyahu liderliğinde İsrail saldırganlığının durdurulması konusunda ilerleme sağlanabildi mi? Tamamen Netanyahu’nun bugün (29 Eylül) Trump’a vereceği onaya bağlı kılınan muğlak, güya barış planı dışında bir gelişme yok.

Halkbank konusunda gelişme var mı? O da henüz yok.

Ama Trump’ın “Rusya’dan doğal gaz almayın” arzusuna paralel olarak ABD doğal gazı içim kârlı LNG anlaşması, ayrıca bir ne nükleer enerji anlaşması yapılmış.

THY Boeing’in hem de en sorunlu 737-MAX modeli dahil ilk aşamada 150 uçak alınmış.

Hem de Erdoğan’ın yüzüne karşı “Seçim hilesini iyi bilir” dediği halde. Daha önce Mısır Cumhurbaşkanı Sisi’ye de “En sevdiğim diktatör” demişti, hatırlanırsa, neyse ki ona benzer bir şey demedi.

Ama Fidan’ın KAAN konusunu açması, Erdoğan’ın Trump’tan Türkiye adına ne aldığını ve ne verdiğini sorma imkanı tanıdı.