Merkez Bankası yılın ikinci enflasyon raporunu dün bir basın toplantısı yaparak paylaştı. MB’nin, Nisan ayı sonu itibariyle yüzde 70’e dayanan enflasyonun yılsonunda nereye gideceği hakkındaki tahminini merak ediliyordu. Daha önceki raporda yüzde 36 olan tahminlerini 2 puan artırarak yüzde 38 olarak duyurdular. Ama bence bu da hala oldukça iyimser bir tahmin. Geçmiş tahminleri hiç tutamayan bankanın bu anlamda notunun pek iyi olduğunu söyleyemeyiz. Zaten kimsenin buna itibar ettiği de yok.

Söz konusu raporun enflasyona ilişkin değerlendirmelerine yönelik pek çok yazı okuyabilirsiniz. Ben bugün bu köşede, raporda yer alan başka bir tespite ilişkin bir değerlendirme yapmak istiyorum.

Faiz artışlarına gerekçe olarak bir taraftan kredi maliyetlerini artırarak insanların borçlanma yoluyla tüketim talebinin önüne geçilmek istenirken, diğer taraftan paranın getirisini yüksek tutarak harcamadan caydırmak istediklerini ima ediyorlar. Kısaca, paran yoksa tüketme çünkü çok pahalıya patlar, paran varsa git onunla yüksek faiz kazan diyorlar. Onların okudukları kitaplarda böyle yazıyor.

Parası olmayanlar için kredinin çok pahalı olduğunu zaten biliyoruz. Kredi kartı faizleri vergiler dâhil yüzde 90’ı aşmış durumda. Peki bu, insanları borçlanmaktan alı koyuyor mu? Hayır. Çünkü paran yoksa mecbur borçlanacaksın. Peki, borçlandığın parayı ödeyebilecek misin? Bu borcu ödeyebilme gücü vatandaşın birincil endişe kaynağı değil. Çünkü geliri yetmediği için mecburen borçlanıyor. İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA) bir raporuna göre insanların yüzde 60’ından fazlası tükettikleri gıda miktarını azalttıklarını söylüyor. Tükettiği gıda miktarını azaltmak zorunda kalanların borç faizine dikkat etmesini beklememek gerekir.

ZENGİNLER DAHA ÇOK KAZANIYOR

Raporda, mevduat sahiplerinin kazandıkları faizlere ilişkin değerlendirmede, düşük mevduatı olanların (100 bin liranın altı olarak tanımlanmış) elde ettikleri faiz getirisinin, çok parası olanların(bankadaki mevduatı bir milyon liranın üzerinde olanlar) aldıkları faizden ciddi şekilde düşük olduğu gösterilmiş. Raporda bu durum şöyle ifade edilmiş: 2023 yılı sonrasında reelleştirilmiş yüksek ve düşük montanlı faiz farkının oldukça yükseldiği ve 5 Nisan itibariyle 13,6 yüzde puana çıktığı görülmektedir. Demek ki yüksek faiz kazanmak için önce zengin olmanız lazım. Bankalardaki toplam TL mevduatın yüzde 60’ından fazlası zaten bir milyon liranın üzerinde parası olan insanlara ait.

Kur Korumalı mevduata ilişkin veriye bakınca, zenginlerin bundan nasıl daha fazla yararlandıkları bariz bir şekilde görülüyor. Toplam KKM içinde parası bir milyon liradan fazla olanların payının yüzde 90’a yakın olduğu görülüyor. KKM’den yararlananlar da büyük çoğunlukla çok parası olanlar.

Paranız çok ise seçenek de çok, getiri de yüksek. İster KKM yap, ister mevduata yatır. Daha fazlasını kazanırsın. Peki, paranız yoksa hangi seçenekler var? Yüksek, daha yüksek kredi maliyeti

Demem o ki çok paranız varsa daha çok kazanıyorsunuz, hiç paranız yoksa daha yüksek faiz ödüyorsunuz. Uygulanan “enflasyon ile mücadele programında” parası az olan ya da hiç olmayanların durumlarının gittikçe kötüleşmekte olduğu açık. Ama olsun, enflasyon ile başka nasıl mücadele edilir ki?

The Central Bank shared its second inflation report of the year at a press conference yesterday. People were wondering about the Central Bank's prediction of where inflation, which was 70 percent as of the end of April, would go at the end of the year. They increased their estimate from 36 percent in the previous report by 2 points to 38 percent. But I think this is still a very optimistic estimate. We cannot say that the bank, which has never been able to keep past forecasts, has a very good rating in this sense. In any case, no one believes this.

You can read many articles about the evaluations of the report in question regarding inflation. In this column today, I would like to make an evaluation regarding another finding in the report.

As a justification for interest rate increases, they imply that, on the one hand, they want to prevent people's consumption demand through borrowing by increasing credit costs, and on the other hand, they want to discourage spending by keeping the return on money high. In short, they say, if you don't have money, don't consume it because it will cost too much, if you have money, go and earn high interest with it. It says so in the books they read.

We already know that credit is very expensive for those who don't have money. Credit card interest rates, including taxes, have exceeded 90 percent. So does this stop people from getting into debt? No. Because if you don't have money, you will have to go into debt. So, will you be able to pay the money you owe? The ability to pay this debt is not the primary concern of the citizen. Because his income is not enough, he has to go into debt. According to a report by the Istanbul Planning Agency (IPA), more than 60 percent of people say they have reduced the amount of food they consume. Those who have to reduce the amount of food they consume should not be expected to pay attention to debt interest.

THE RICH PEOPLE EARN MORE

In the report, in the evaluation of the interest earned by depositors, it was shown that the interest income earned by those with low deposits (defined as less than 100 thousand liras) was significantly lower than the interest earned by those with a lot of money (those with bank deposits over one million liras). This situation is expressed in the report as follows: It is seen that the realized high and low interest rate difference increased significantly after 2023 and reached 13.6 percentage points as of April 5. So, in order to earn high interest, you must first be rich. More than 60 percent of the total TL deposits in banks already belong to people with more than one million liras.

When we look at the data on Exchange Protected deposits, it is obvious how the rich benefit more from it. It is seen that the share of those with more than one million lira in the total KKM is close to 90 percent. Those who benefit from KKM are mostly those who have a lot of money.

If you have a lot of money, there are many options and high returns. You can either make KKM or deposit it. You earn more. So, what options are there if you don't have money? Higher, higher cost of credit

What I mean is, if you have a lot of money, you earn more; if you have no money, you pay higher interest. It is clear that the situation of those who have little or no money is getting worse and worse in the "anti-inflation program" implemented. But okay, how else to fight inflation?