GEÇEN 31 Mart yerel seçimleri, AK Parti’yi 2002 sonrasındaki dönemde ilk kez ülke genelinde CHP’nin ardından ikinci parti konumuna getirdi.

Bugünkü yazımızda AK Parti’nin aldığı bu sonucu değerlendirmek için önce nüfus olarak bazı küçük illere odaklanarak, fotoğrafın büyükşehirler dışında Anadolu’daki kesitlerini görmeye çalışacağız.

Bunun için ilk olarak ele alacağımız il, Orta Anadolu bölgesinden Karaman. Eskiden beri AK Parti’nin başat siyasi güç olduğu bir seçim bölgesi Karaman. Gelgelelim, iktidar partisi ilk kez 31 Mart’ta kayda değer bir gerilemeye uğramıştır burada. Geçen 14 Mayıs’ta gerçekleşen milletvekili seçiminde Karaman’da yaklaşık 67 bin oy alan AK Parti, 10.5 ay sonra il genel meclisi seçiminde 24 bin kadar bir düşüşle 42 bine inmiştir.

Seçmen sayısının iki seçim arasında anlamlı bir artış göstermediği bu ilimizde sandığa giden seçmenlerin sayısı 168 binden 156 bine gerileyerek 12 bin kadar eksilmiştir. Katılım oranı da yüzde 89.70’ten 82.29’a inmiştir.

Peki AK Parti’nin eksilen oyları nereye gitmiş olabilir?

MHP AK PARTİ’NİN ÖNÜNE GEÇİNCE

Sonuçlara karşılaştırmalı olarak baktığımızda, 14 Mayıs’ta MHP’nin Karaman’daki oyunun 29 bin dolayındayken, bu kez 53 bine çıktığını görüyoruz. Yaklaşık 24 binlik bir artışa karşılık geliyor. Ancak bu artış MHP’yi Karaman’da birinci parti yapmaya yetmiştir. Yaşanan 2002 sonrasında bir ilktir bu ilimizde.

Keza, Karaman’da 14 Mayıs’ta daha önce 3 bin 700 oy gibi mütevazı bir başlangıç yapan Yeniden Refah Partisi de oylarını iki kat artırarak 8 bine yaklaşmıştır.

İYİ Parti de milletvekili seçimindeki 18 binden 3 bine doğru sert bir düşüş yaşamıştır. 14 Mayıs’ta 30 bin dolayında oyu olan CHP cephesinde 500 oy kadar kadar bir gerileme kaydedilmiştir.

AK PARTİ VE MHP TABANLARINDAKİ GEÇİŞKENLİK

Bütün bu oy hareketleri bize ne anlatıyor? AK Parti’nin uğradığı kayıpların bir kısmının sandığa gitmeyen seçmenlerden kaynaklandığını düşünebiliriz. Oyların sınırlı bir miktarı muhtemelen Yeniden Refah Partisi’ne gitmiştir. Bununla birlikte, MHP’nin sağladığı artış AK Parti’den buraya doğru bir oy hareketinin meydana geldiğine işaret ediyor.

Bu hareketlerden Anadolu’da AK Parti ve MHP tabanları arasında geçişkenliğin sürmekte olduğunu da okuyabiliriz.

AK Parti açısından düşündürücü olan, partinin oy oranında 10 puanın üstüne çıkan düşüştür. İktidar partisinin 14 Mayıs’ta Karaman’da yüzde 40.96 olan oy oranı, 31 Mart’ta yüzde 28.74’e gelmiştir. Tam 12.22 puanlık bir gerileme var.

KÜTAHYA’DA AYNI KALIP TEKRARLANIYOR

Karaman’da karşımıza çıkan bu tablo Orta Anadolu’da 250 bin dolayında görece küçük nüfusa sahip bir ilimizde 10.5 ay kadar kısa bir süre zarfında meydana gelen önemli bir değişikliği göstermesi bakımından dikkat çekicidir.

Bu kalıbı büyük ölçüde tekrarlayan bir başka il, İç Ege bölgesinden Kütahya’dır. Burada AK Parti’nin oyları 180 binden 117 bine inerken, MHP oyları 50 binden 89 bine yükselmiştir. Yeniden Refah Partisi de 27 binden 42 bine çıkmıştır.

CHP ise Kütahya’da 64 bin eşiğinde yoluna devam etmiş, ancak il merkezindeki belediyeyi kazanmıştır. İYİ Parti oyları 41 binden 13 bine doğru bir düşüşe sahne olmuştur.

51 İLDE İKİ PARTİNİN SONUÇLARI ÖLÇÜLEBİLİYOR

Bu örneklerin şöyle bir boyutu da var. Karaman ve Kütahya, büyükşehir statüsünde olmayan illerimiz. Bu durumda olan toplam 51 il var. Bu illerde, daha çok parti aidiyetinin ağır bastığı il genel meclisleri için de oy kullanılıyor.

Büyükşehirlerde AK Parti ile MHP uzlaşı yaparak seçime girdikleri için bu partilerin oyları sandıklarda büyük ölçüde birbirine içine geçmiştir. Ancak büyükşehirler dışında kalan il genel meclislerinde bu iki parti arasında ittifak yapılmadığından, aldıkları oyları, kimin ne aldığını, kimin ne kaybettiğini tam bir netlik içinde okuyabiliyoruz.

Ve Karaman, Kütahya gibi örnekler, büyükşehirlerde seçimde tam bir dayanışma içinde hareket eden Cumhur İttifakı’nın iki ana aktörünün küçük illere gelindiğinde, sıkça rekabete girdiklerini gösteriyor. Karaman’da il merkezindeki belediye başkanlığı seçimini AK Partili rakibi Mevlüt Akgün’e iki kat fark atan MHP adayı Savaş Kalaycı kazanmıştır.

Bugünkü yazımızda, AK Parti’nin büyükşehirlerdeki durumunu ayrı bir analize bırakarak, il genel meclisleri sandıklarında AK Parti ile MHP’nin oylarının birbirine karışmadığı 51 ile yakından bakıyoruz.

DÜZCE’DEKİ KAYIPLAR YENİDEN REFAH’A YÖNELİYOR

Şimdi Karaman ve Kütahya’ya kıyasla farklı seçmen davranışlarının işlediği bir başka ile geçelim. Bu kez durağımız Batı Karadeniz bölgesinden ve yine 2002 sonrasında hep AK Parti’nin kalesi olmuş bir ilimiz Düzce.

AK Parti, geçen 14 Mayıs seçiminde Düzce’de 131 bin oy almıştı. Bu seçimde ise 37 bin kadar oy kaybederek 94 bine gerilemiştir. İl genelinde birinci parti konumunu korusa da, oylarının yaklaşık yüzde 30’unu kaybetmiştir. MHP de 43 binden 33 bine gerilemiştir.

Bu ilde zemin kazanan aktör ise bir önceki seçimde 10 bin kadar oyla yola çıkan, ancak 10 ay sonra 31 Mart’ta oyunu 48 bine yükselten Yeniden Refah Partisi’dir. Partinin miktar olarak oy artışı 38 binin üstündedir.

Bu örnekte zemin kaybeden daha çok AK Parti, daha az MHP’dir.

ADIYAMAN’DA KİMLER KAZANÇLI?

Söz konusu 51 ili taradığımızda adaylara, bölgeye, yerel dinamiklere de bağlı olarak, farklı kategorilerde oy yönelişleri ile karşılaşabiliyoruz. Güneydoğu’da hemen dikkat çeken Adıyaman’daki sonuçlar bunlardan biridir.

Burada AK Parti’nin 14 Mayıs’ta 165 bin olan oyları son seçimde 103 bine inmiştir. Yaklaşık 62 bin dolayında bir kayıptan söz ediyoruz. Yeniden Refah’ın oylarının 15 binden 38 bine çıktığını, seçime bu kez kendi başına katılan Hüda Par’ın da 13 bin oy aldığını izliyoruz. CHP de 58 binden 77 bine çıkarak hatırı sayılır bir artış kaydetmiştir. MHP ise yaklaşık 13 binden 14 binin üstüne çıkmıştır.

Görüleceği gibi, Adıyaman’da hem Yeniden Refah, hem CHP, hem de HÜDA Par kazançlı çıkmaktadır. İl merkezinde belediyeyi CHP kazınmıştır.

AK PARTİ’NİN 51 İLDE TOPLAM  KAYBI 913 BİN OY

Şimdi bu örneklerden yola çıkarak 51 ildeki büyük fotoğrafa geçelim. Bu fotoğrafta AK Parti’nin değindiğimiz coğrafyanın büyük bir bölümünde ana yöneliş olarak değişen oranlarda önemli oy kayıplarına uğradığını, bununla birlikte yine de birinci parti olma vasfını koruduğunu görüyoruz.

Şöyle ki, AK Parti, 14 Mayıs milletvekili seçiminde bu 51 ilde yurtiçi oylar olarak 4 milyon 217 bin 895 oy almıştı. Bu sonuç, 51 ilin toplamında yüzde 37.40 gibi bir orana denk geliyordu.

Buna karşılık, geçen pazartesi akşamı açıklanan resmi sonuçlara göre 31 Mart’ta 51 ilin toplamında AK Parti’nin aldığı oy 3 milyon 304 bin 92’ye gerilemiştir. Oranı yüzde 32.15 ediyor.

Bir başka anlatımla, AK Parti’nin bu 51 ilde uğradığı oy kaybı tam olarak 913 bin 803’tür.

DÖRT KÜMEDE AK PARTİ’NİN OY HAREKETLERİ

Bu 51 ilde AK Partinin oy hareketlerinin seyrine baktığımızda şu ana yönelişlere dikkat çekebiliriz:

- Toplam 9 ilde oy oranındaki düşüş 10 puanın üstündedir. En kuvvetli oy kayıpları bu grupta ortaya çıkmıştır. Adıyaman, Gümüşhane, Kütahya, Sivas, Bayburt, Karaman, Batman, Iğdır ve Düzce bu kümede yer alıyor.

- En kalabalık kümede oy oranındaki düşüşün 5 ile 10 puan arasında seyrettiği 22 il yer alıyor. Sonuç itibarıyla bu illerde de yine önemli düşüşler söz konusudur. Bu iller: Afyon, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Çorum, Elazığ, Erzincan, Giresun, Kastamonu, Kırşehir, Nevşehir, Rize, Sinop, Uşak, Yozgat, Zonguldak, Aksaray, Kırıkkale, Bartın, Ardahan, Kilis, Osmaniye.

- Ayrıca, AK Parti’de düşüşün oran olarak 0 ile 5 puan aralığında yaşandığı 11 il var. Bunlar Amasya, Artvin, Bolu, Burdur, Çanakkale, Çankırı, Kars, Kırklareli, Siirt, Tokat ve Karabük’tür.

- Bir başka kümede oyların oran olarak artmış göründüğü 9 il karşımıza çıkıyor. Bu iller Ağrı, Edirne, Hakkari, Isparta, Muş, Niğde, Tunceli, Şırnak ve Yalova’dır.

Bunlar arasında oyların reel olarak artış gösterdiği Edirne, Hakkâri gibi illerin yanı sıra şöyle bir durumla karşılaşıyoruz. Bazı illerde AK Parti oyları miktar olarak sınırlı bir ölçüde gerilemiş olmakla birlikte, katılım oranı düştüğü için oran yükselmiş görünüyor. Yalova bunlar arasında. Bir de Ağrı, Niğde, Isparta gibi iller, aslında oy oranı ilk bakışta biraz artmış gibi belirse de, oy hareketlerinin büyük ölçüde sabit bir çizgide seyrettiği merkezlerdir.

Özetle AK Parti, kırsal dokunun ağır bastığı ve Türkiye’nin nüfusunun yüzde 22’sini oluşturan küçük illerde birinci parti konumunu korusa da yine de ciddi bir zemin kaybı yaşamıştır.

Bir sonraki değerlendirmede AK Parti’nin büyükşehirlerdeki durumuna bakacağız. 

LAST March 31st local elections made the AK Party the second party after the CHP in the country for the first time after 2002.

In today's article, in order to evaluate this result of the AK Party, we will first focus on some small provinces in terms of population and try to see the sections of the picture in Anatolia other than the metropolitan cities.

For this reason, the first province we will consider is Karaman from the Central Anatolia region. Karaman is an electoral district where the AK Party has long been the dominant political force. However, the ruling party suffered a significant decline here for the first time on March 31. AK Party, which received approximately 67 thousand votes in Karaman in the parliamentary elections held last May 14, decreased by 24 thousand to 42 thousand in the provincial assembly elections 10.5 months later.

In this province, where the number of voters did not show a significant increase between the two elections, the number of voters going to the polls decreased from 168 thousand to 156 thousand, decreasing by 12 thousand. The participation rate also decreased from 89.70 percent to 82.29 percent.

So where could the AK Party's missing votes go?

WHEN MHP OVERCOMES AK PARTY

When we look at the results comparatively, we see that while MHP's votes in Karaman were around 29 thousand on May 14, this time it increased to 53 thousand. This corresponds to an increase of approximately 24 thousand. However, this increase was enough to make MHP the first party in Karaman. This is a first in our city after 2002.

Likewise, the Re-Welfare Party, which made a modest start with 3,700 votes in Karaman on May 14, doubled its votes and reached nearly 8,000.

İYİ Party also experienced a sharp decline from 18 thousand to 3 thousand in the parliamentary elections. The CHP front, which had around 30 thousand votes on May 14, recorded a decrease of about 500 votes.

MOBILITY BETWEEN THE BASE OF AK PARTY AND MHP

What do all these voting movements tell us? We can think that some of the losses suffered by the AK Party are due to voters who did not go to the polls. A limited amount of votes probably went to the Re-Welfare Party. However, the increase achieved by MHP indicates that there is a vote movement from AK Party to here.

We can also read from these movements that the transition between the AK Party and MHP bases continues in Anatolia.

What is thought-provoking for the AK Party is the drop in the party's vote rate of more than 10 points. The ruling party's vote rate, which was 40.96 percent in Karaman on May 14, reached 28.74 percent on March 31. There is a decline of exactly 12.22 points.

THE SAME PATTERN IS REPEATING IN KÜTAHYA

This picture we encounter in Karaman is remarkable as it shows a significant change that occurred in a short period of 10.5 months in a province with a relatively small population of around 250 thousand in Central Anatolia.

Another province that largely repeats this pattern is Kütahya from the Inner Aegean region. Here, AK Party's votes decreased from 180 thousand to 117 thousand, while MHP votes increased from 50 thousand to 89 thousand. The Re-Welfare Party also increased from 27 thousand to 42 thousand.

CHP, on the other hand, continued on its way in Kütahya at the threshold of 64 thousand, but won the municipality in the city center. İYİ Party votes witnessed a decrease from 41 thousand to 13 thousand.

THE RESULTS OF TWO PARTIES CAN BE MEASURED IN 51 PROVINCES

These examples also have the following dimension. Karaman and Kütahya are provinces that do not have metropolitan status. There are a total of 51 provinces in this situation. In these provinces, votes are also cast for provincial general assemblies, where party affiliation predominates.

Since the AK Party and MHP entered the elections by making a compromise in the metropolitan cities, the votes of these parties were largely intertwined in the ballot boxes. However, since there is no alliance between these two parties in the provincial assemblies outside the metropolitan cities, we can clearly read the votes they received, who got what, and who lost what.

And examples such as Karaman and Kütahya show that the two main actors of the People's Alliance, who act in full solidarity in the elections in metropolitan cities, frequently compete in small provinces. MHP candidate Savaş Kalaycıwon the mayoral election in the city center of Karaman, with a double difference over his AK Party rival Mevlüt Akgün .

In today's article, leaving the AK Party's situation in metropolitan cities for a separate analysis, we take a closer look at the 51 provinces where the AK Party and MHP votes did not mix in the provincial council ballots.

THE LOSSES IN DUZCE ARE TURNING TOWARDS PROSPERITY AGAIN

Now let's move on to another province with different voter behavior compared to Karaman and Kütahya. This time, our stop is Düzce, a province from the Western Black Sea region that has always been the stronghold of the AK Party after 2002.

AK Party received 131 thousand votes in Düzce in the last May 14 election. In this election, it lost around 37 thousand votes and fell to 94 thousand. Although it maintained its position as the first party in the province, it lost approximately 30 percent of its votes. MHP also decreased from 43 thousand to 33 thousand.

The actor gaining ground in this province is the Re-Welfare Party, which started with around 10 thousand votes in the previous election, but increased its votes to 48 thousand on March 31, 10 months later. The party's vote increase in quantity is over 38 thousand.

In this example, it is more AK Party and less MHP that loses ground.

WHO PROFITS IN ADIYAMAN?

When we scan the 51 provinces in question, we can encounter voting trends in different categories, depending on the candidates, region and local dynamics. The results in Adıyaman, which immediately attracted attention in the Southeast, are one of them.

Here, AK Party's votes, which were 165 thousand on May 14, decreased to 103 thousand in the last election. We are talking about a loss of approximately 62 thousand. Again, we observe that Welfare's votes increased from 15 thousand to 38 thousand, and this time Huda Par, which participated in the election on its own, received 13 thousand votes. CHP also recorded a significant increase, from 58 thousand to 77 thousand. MHP, on the other hand, increased from approximately 13 thousand to over 14 thousand.

As can be seen, both Re-Welfare, CHP and HUDA Par are profitable in Adıyaman. In the city center, the municipality was governed by CHP.

AK PARTY'S TOTAL LOSS IN 51 PROVINCES IS 913 THOUSAND VOTES

Now, based on these examples, let's move on to the big picture of 51 provinces. In this photo, we see that the AK Party has suffered significant vote losses at varying rates in a large part of the geography we have mentioned, but still maintains its status as the first party.

Namely, the AK Party received 4 million 217 thousand 895 domestic votes in these 51 provinces in the May 14 parliamentary elections. This result corresponded to a rate of 37.40 percent in the total of 51 provinces.

On the other hand, according to the official results announced last Monday evening, the votes received by the AK Party in the total of 51 provinces on March 31 decreased to 3 million 304 thousand 92. The rate is 32.15 percent.

In other words, the loss of votes suffered by the AK Party in these 51 provinces is exactly 913 thousand 803.

VOTE MOVEMENTS OF AK PARTY IN FOUR CLUSTERS

When we look at the course of AK Party's voting movements in these 51 provinces, we can draw attention to the following main tendencies:

- The decrease in the voting rate is over 10 points in a total of 9 provinces. The strongest vote losses occurred in this group. Adıyaman, Gümüşhane, Kütahya, Sivas, Bayburt, Karaman, Batman, Iğdır and Düzce are included in this cluster.

- The most populous cluster includes 22 provinces where the decrease in voting rates is between 5 and 10 points. As a result, there are also significant decreases in these provinces. These provinces: Afyon, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Çorum, Elazığ, Erzincan, Giresun, Kastamonu, Kırşehir, Nevşehir, Rize, Sinop, Uşak, Yozgat, Zonguldak, Aksaray, Kırıkkale, Bartın, Ardahan, Kilis, Osmaniye.

- Additionally, there are 11 provinces where the decrease in the AK Party is between 0 and 5 points. These are Amasya, Artvin, Bolu, Burdur, Çanakkale, Çankırı, Kars, Kırklareli, Siirt, Tokat and Karabük.

- In another cluster, we see 9 provinces where the vote rate seems to have increased. These provinces are Ağrı, Edirne, Hakkari, Isparta, Muş, Niğde, Tunceli, Şırnak and Yalova.

Among these, in provinces such as Edirne and Hakkari, where the votes have increased in real terms, we encounter the following situation. Although the amount of AK Party votes has decreased to a limited extent in some provinces, the rate seems to have increased as the participation rate has decreased. Yalova is among them. Moreover, provinces such as Ağrı, Niğde and Isparta are actually centers where voting movements have largely remained constant, even though the voting rate may seem to have increased slightly at first glance.

In summary, although the AK Party maintained its position as the first party in the small provinces where the rural fabric predominates and constitutes 22 percent of Turkey's population, it still experienced a serious loss of ground.

In the next evaluation, we will look at the AK Party's situation in metropolitan cities.