Geride bıraktığımız 31 Mart yerel seçimlerinin en çok konuşulan sürprizlerinden biri, CHP’nin eskiden beri kalesi olarak görülen Trakya’da Kırklareli ilinin merkez ilçe belediyesinin, yani şehir merkezindeki belediyenin çok az bir farkla CHP’den MHP’ye geçmesiydi.

Daha önce iki dönem belediye başkanlığı yapmış olan CHP’li Mehmet Siyam Kesimoğlu 20 bin 770 oyda kalırken, ondan 603 oy fazla oy alan MHP’nin adayı Derya Bulut 21 bin 173 oyla yarışı birinci bitirdi.

Kuşkusuz, Cumhur İttifakı bünyesinde varılan mutabakat çerçevesinde AK Parti’nin Kırklareli merkez ilçesinde aday göstermeyip taktik olarak MHP adayını desteklemesinin önemli bir rolü oldu sandıktan çıkan sonuçta.

Bu sonuç, Kırklareli’nin yerel yönetim düzeyinde bütünüyle MHP’ye geçtiği anlamına gelmiyor tabii ki. Kırklareli’nde, kalan 7 ilçe AK Parti (4), CHP (2) ve MHP (1) arasında dağıldı. İlginçtir ki, bu duruma rağmen Kırklareli’de kayıtlı bütün seçmenlerin oylarının yansıdığı il genel meclisinin toplamında CHP birinciliğini yine korudu.

CHP, geçen 14 Mayıs’ta yapılan milletvekili seçiminde Kırklareli’nin tümünde 120 bin 259 oy almıştı. Geçen 31 Mart’taki yerel seçimde il genel meclisi sandıklarında CHP’ye buna çok yakın bir sayıda, toplam 119 bin 632 oy çıktı.

Bu sonuçta, Kırklareli ilçeleri arasında kalabalık bir nüfusa sahip olan Lüleburgaz’da CHP’nin sahip olduğu üstünlüğün oynadığı rolü özellikle vurgulamak gerekir.

KÜTAHYA’DA AYNI DURUM AK PARTİ LEHİNE

Burada karşımıza çıkan konulardan biri, seçimlerden sonra merkez ilçelerde alınan sonucun kamuoyunda sıkça bütün bir ildeki sonucu yansıttığı gibi algılanmasıdır.

İllerin idari merkezleri bu ilçelerde bulunduğundan, burada alınan sonuçlar genellikle “il belediyesi” diye okunuyor, yazılıyor.

Kırklareli’de yaşanan durumun bir benzerini AK Parti açısından Kütahya’da gösterebiliriz. 

Son seçimde iç Ege bölgesinin önemli illerinden Kütahya’da, merkez ilçede CHP adayı Eyüp Kahveci ile bir önceki başkan MHP adayı Alim Işık arasında son ana kadar süren kıran kırana bir mücadele gerçekleşti.

Finalde CHP’li aday tam 602 oy fazla alarak yarışı birinci tamamladı. CHP adayına 40 bin 712 (yüzde 29.69), MHP adayına ise 40 bin 110 (yüzde 29.25) oy çıktı.

Kütahya merkezi için AK Parti ile MHP arasında bir ittifak düzenlemesine gidilmemişti. AK Partili aday Kamil Saraçoğlu 37 bin 992 oyla üçüncü geldi. Onu, dördüncü sırada 11 bin 73 oyla Yeniden Refah Partisi adayı Osman Gezgin izledi.

Buna karşılık Kütahya’daki il genel meclisi için kullanılan oylara baktığımızda, AK Parti bu ilde bir kez daha birinci gelmiştir. AK Parti Kütahya’nın toplamında 117 bin 501 oy (yüzde 33.68) almış, onu en yakından 89 bin dolayında oyla MHP izlemiştir. Merkez ilçeyi kazanan CHP ise il genelinde 64 binin üstündeki oyuyla ancak üçüncü gelebilmiştir.

Bu arada, AK Parti’nin Kütahya’da birinci gelmekle birlikte, geçen 14 Mayıs seçimine kıyasla 60 binin üstünde bir oy kaybı yaşadığını da belirtelim.

33 İLDE MECLİS BİRİNCİLİĞİ İLE MERKEZ İLÇE BELEDİYESİ ÖRTÜŞÜYOR

Görüleceği gibi bir ilin prestijli, o ilin adıyla anılan merkez ilçesini kazanmak kuşkusuz önemli. Ancak bir partinin ilin tümü üzerindeki iddiası açısından bakmamız gereken temel referans il genel meclisi sonuçları. 

Büyükşehir statüsündeki 30 ilde büyükşehir belediye meclisleri için kullanılan oylar nasıl partilerin tabandaki destek durumunu yansıtıyorsa, kalan 51 ilde bu durumu ancak il genel meclislerinde beliren tabloda okuyabiliyoruz.

Bu tespitten sonra geride bıraktığımız yerel seçimde, merkez ilçeler ile il genel meclisleri arasındaki dengenin nasıl şekillendiğine daha yakından bakabiliriz. Sonuçları bu açıdan detaylı bir şekilde incelediğimizde şöyle bir tabloyla karşılaşıyoruz:

* 51 ilin 23’ünde il genel meclislerinde birinci parti konumunda olan AK Parti, bu illerin ancak 10’unda merkez ilçe belediyelerini de kontrol edebiliyor. Sırasıyla şu iller: Bingöl, Çorum, Elazığ, Isparta, Niğde, Rize, Aksaray, Bayburt, Karabük ve Düzce...

* CHP’ye gelince, bu parti il genel meclislerinde toplam 15 ilde birinci parti konumunda ve bunlardan 13’ünde merkez ilçedeki yerel yönetimi de üstlendi: Amasya, Artvin, Bilecik, Bolu, Çanakkale, Edirne, Kırşehir, Uşak, Zonguldak, Kırıkkkale, Bartın, Yalova, Kilis...

* DEM Parti toplam 6 ilde hem il genel meclisi çoğunluğuna hem de merkez ilçe belediye yönetimine sahip: Ağrı, Hakkâri, Muş, Siirt, Batman ve Iğdır...

* MHP’nin hem il genel meclislerinde birinci olduğu hem de merkez ilçe belediyesini kazandığı 4 il var: Çankırı, Erzincan, Tokat ve Karaman...

DENGE HANGİ İLLERDE DEĞİŞTİ

Buraya kadar sıraladığımız 33 ilde ise il genel meclisi birinciliği ile merkez ilçe kontrolü örtüşüyor. Ancak kalan 18 ilde işler değişiyor. Şöyle ki:

* CHP, AK Parti’nin il genel meclisi oylarında önde olduğu şu 8 ilde merkez ilçelerde belediyeleri kazandı: Adıyaman, Afyon, Burdur, Giresun, Kastamonu, Kütahya, Sinop, Ardahan...

* MHP ise AK Parti’nin il genel meclisinde önde olduğu Osmaniye ve Gümüşhane’de merkez ilçeleri almış bulunuyor. 

Cumhur ittifakı çerçevesinde varılan uzlaşıyla AK Parti, MHP Lideri Devlet Bahçeli’nin memleketi olan Osmaniye’de aday çıkarmama kararı almıştı.

Buna karşılık AK Parti, DEM Parti’nin il genelinde çoğunluğa sahip olduğu Şırnak ve Bitlis’in merkez ilçelerini kazandı.

Bu arada şu dikkat çekici sonuçları da sıralayalım: MHP, DEM’in çoğunlukta olduğu Kars’ta merkez ilçeyi alırken, İYİ Parti de AK Parti’nin çoğunlukta olduğu Nevşehir’de merkez ilçede seçimi kazandı.

Büyük Birlik Partisi de daha önce olduğu gibi bir kez daha AK Parti’nin il bazında çoğunluğu aldığı Sivas’ta merkez ilçeyi kazandı. DEM Parti çok az bir farkla CHP’nin çoğunlukta olduğu Tunceli’de merkez ilçeyi kazanırken, AK Parti’nin çoğunlukta olduğu Yozgat’ta merkez ilçe Yeniden Refah Partisi’ne gitti.

KIRSALDA AK PARTİ, ŞEHİR MERKEZLERİNDE CHP Mİ?

Sonuçta, büyükşehir statüsünde olmayan toplam 51 ilin 21’inde şehir merkezindeki ilçelerde belediyeler CHP’nin, 12’sinde AK Parti’nin, 8’inde MHP’nin ve 7’sinde DEM’in kontrolünde bulunuyor. Yeniden Refah, İYİ Parti ve Büyük Birlik Partisi sadece birer ilde merkez ilçe belediyesini kazanmıştır.

Dünkü yazımızda söz konusu 51 ilde il genel meclisi toplam oylarında üstünlüğün yüzde 32.1 ile AK Parti’de olduğunu, CHP’nin yüzde 23.2 ile ikinci geldiğini yazmıştık.

Bu faktörü de hesaba katarak, CHP’nin şehir merkezlerinde göreceli olarak daha önde olması nasıl açıklanabilir? Bu durumda AK Parti’nin oy toplamında önde olduğu illerin azımsanmayacak bir bölümünde şehirleşme olgusunun daha çok CHP’ye zemin kazandırdığı görülüyor. AK Parti de şehir merkezinden kırsala doğru açılan sosyolojik katmanda göreceli olarak daha kuvvetli bir destek zeminine sahiptir.

51 İLDE KISMİ İŞBİRLİĞİ KISMİ REKABET MODELİ

Odaklandığımız 51 ilde seçim sonuçlarını değerlendirirken ittifak sistemiyle ilgili bir gözlemi de kayda geçirelim. Cumhur İttifakı bileşenleri, yerel seçim öncesinde 30 büyükşehir için tam işbirliğine giderken kalan 51 ilde işbirliğini kısmen daha sınırlı bir çerçevede tutmuşlardı.

MHP, bu çerçevede önemli bir bölümü Güneydoğu’da olmak üzere 24 ilin merkezinde belediye başkan adayı çıkarmayarak, doğrudan AK Parti adayını destekledi. AK Parti bunlardan yalnızca 5’ini alabilmiştir (Bingöl, Bitlis, Çorum, Rize, Şırnak). 

AK Parti de karşılığında 5 ilin merkez ilçeleri için (Kırklareli, Erzincan, Bartın, Kars, Osmaniye) aday çıkartmayarak il merkezlerinde doğrudan MHP’li adayları destekledi. Bunlardan Bartın CHP’ye giderken, diğer dördünü MHP kazanmıştır.

Buna karşılık, iki parti 22 ilin merkezinde kendi adaylarını çıkartarak birbirlerine rakip olarak sahaya çıkmıştır. Bu rekabetin yaşandığı illerden 8’ini AK Parti önde bitirmiştir (Afyon, Aksaray,  Bayburt,  Düzce, Elazığ, Isparta, Karabük, Niğde).

MHP ise Çankırı, Gümüşhane, Karaman ve Tokat olmak üzere 4 il merkezini almıştır.

Bu kategoride CHP 7 ilin (Amasya, Kastamonu, Kırıkkale, Kilis, Kütahya,  Uşak) merkez belediyelerini alırken, İYİ Parti, BBP ve Yeniden Refah birer belediye başkanlığı kazanmıştır.

Özetle, AK Parti ile MHP arasında son seçimde büyükşehirlerde işleyen yakın işbirliği modeli, ağırlıklı olarak Anadolu’daki 51 ilde yerini kısmi işbirliği-kısmi rekabet modeline bırakmıştır.

Detaylı seçim analizlerine devam edeceğiz.

One of the most talked about surprises of the last March 31 local elections was that the central district municipality of the Kırklareli province in Thrace, which has long been considered the stronghold of the CHP, passed from CHP to MHP with a very narrow margin.

While CHP's Mehmet Siyam Kesimoğlu, who had previously served as mayor for two terms, received 20 thousand 770 votes, MHP's candidate Derya Bulut, who received 603 votes more than him, finished first with 21 thousand 173 votes.

Undoubtedly, within the framework of the agreement reached within the People's Alliance, the fact that the AK Party did not nominate a candidate in the central district of Kırklareli but tactically supported the MHP candidate played an important role in the outcome of the ballot box.

Of course, this result does not mean that Kırklareli has completely passed to MHP at the local government level. In Kırklareli, the remaining 7 districts were distributed among AK Party (4), CHP (2) and MHP (1). Interestingly, despite this situation, CHP still maintained its first place in the total provincial assembly, which reflects the votes of all registered voters in Kırklareli.

CHP received 120 thousand 259 votes in all of Kırklareli in the parliamentary elections held on May 14 last. In the local elections last March 31, CHP received a very similar number of votes in the provincial council ballot boxes, a total of 119 thousand 632 votes.

In this result, it is necessary to especially emphasize the role played by the superiority of the CHP in Lüleburgaz, which has a crowded population among the districts of Kırklareli.

THE SAME SITUATION IN KÜTAHYA IS IN FAVOR OF THE AK PARTY

One of the issues we encounter here is that the results obtained in the central districts after the elections are often perceived by the public as reflecting the results in the whole province.

Since the administrative centers of the provinces are located in these districts, the results obtained here are generally read and written as " provincial municipality ".

We can show a similar situation in Kırklareli in Kütahya from the AK Party perspective. 

In the last election, in the central district of Kütahya, one of the important provinces of the inner Aegean region, a fierce fight took place between the CHP candidate Eyüp Kahveci and the former presidential MHP candidate Alim Işık , which lasted until the last moment.

In the final, the CHP candidate finished first by receiving 602 more votes. The CHP candidate received 40 thousand 712 (29.69 percent) votes, and the MHP candidate received 40 thousand 110 (29.25 percent) votes.

An alliance arrangement was not made between the AK Party and MHP for the center of Kütahya. AK Party candidate Kamil Saraçoğlu came third with 37 thousand 992 votes. He was followed by Re-Welfare Party candidate Osman Gezgin in fourth place with 11 thousand 73 votes .

On the other hand, when we look at the votes cast for the provincial general assembly in Kütahya, AK Party once again came first in this province. AK Party received 117 thousand 501 votes (33.68 percent) in total in Kütahya, followed closely by MHP with around 89 thousand votes. CHP, which won the central district, could only come third with over 64 thousand votes throughout the province.

By the way, let us also point out that although the AK Party came first in Kütahya, it lost more than 60 thousand votes compared to the last May 14 election.

FIRST PLACE IN THE ASSEMBLY IN 33 PROVINCES OVERCOMES WITH THE CENTRAL DISTRICT MUNICIPALITY

As can be seen, it is undoubtedly important to win the prestigious central district of a province, which is named after that province. However, the main reference we need to look at in terms of a party's claim over the entire province is the results of the provincial general assembly. 

Just as the votes cast for metropolitan municipal councils in 30 provinces with metropolitan status reflect the base support status of the parties, we can only read this situation in the table appearing in the provincial general councils in the remaining 51 provinces.

After this determination, we can take a closer look at how the balance between central districts and provincial councils was shaped in the local elections we just left behind. When we examine the results in detail from this perspective, we encounter the following table:

* The AK Party, which is the leading party in the provincial councils in 23 of 51 provinces, can also control the central district municipalities in only 10 of these provinces. The following provinces, respectively: Bingöl, Çorum, Elazığ, Isparta, Niğde, Rize, Aksaray, Bayburt, Karabük and Düzce...

* As for the CHP, this party is the first party in the provincial assemblies in a total of 15 provinces and has undertaken the local administration in the central district in 13 of them: Amasya, Artvin, Bilecik, Bolu, Çanakkale, Edirne, Kırşehir, Uşak, Zonguldak, Kırıkkkale, Bartın. , Yalova, Kilis...

* DEM Party has both the provincial council majority and the central district municipal government in a total of 6 provinces: Ağrı, Hakkari, Muş, Siirt, Batman and Iğdır...

* There are 4 provinces where MHP came first in the provincial general assemblies and won the central district municipality: Çankırı, Erzincan, Tokat and Karaman...

IN WHICH PROVINCES HAS THE BALANCE CHANGED?

In the 33 provinces we have listed so far, the first place in the provincial assembly coincides with the control of the central district. However, things are changing in the remaining 18 provinces. Namely:

* CHP won the municipalities in the central districts of the following 8 provinces where the AK Party was ahead in the provincial council votes: Adıyaman, Afyon, Burdur, Giresun, Kastamonu, Kütahya, Sinop, Ardahan...

* MHP, on the other hand, has taken the central districts of Osmaniye and Gümüşhane, where the AK Party is ahead in the provincial parliament. 

With the consensus reached within the framework of the People's Alliance, the AK Party decided not to nominate candidates in Osmaniye, the hometown of MHP Leader Devlet Bahçeli .

In contrast, the AK Party won the central districts of Şırnak and Bitlis, where the DEM Party had the majority in the province.

In the meantime, let's list the following remarkable results: While MHP won the central district in Kars, where DEM is in majority, İYİ Party won the central district in Nevşehir, where AK Party is in majority.

As before, the Grand Unity Party once again won the central district in Sivas, where the AK Party received the majority on a provincial basis. While the DEM Party won the central district in Tunceli, where the CHP is in the majority, by a very narrow margin, the central district in Yozgat, where the AK Party was in the majority, went to the Re-Welfare Party.

AK PARTY IN RURAL OR CHP IN CITY CENTERS?

As a result, out of a total of 51 provinces that do not have metropolitan status, the municipalities in the city center districts are under the control of CHP in 21, AK Party in 12, MHP in 8 and DEM in 7. Re-Welfare, İYİ Party and Grand Unity Party won the central district municipality in only one province each.

In our article yesterday, we wrote that in the 51 provinces in question, the AK Party had the upper hand in the total provincial council votes with 32.1 percent, and CHP came second with 23.2 percent.

Taking this factor into account, how can it be explained that CHP is relatively ahead in city centres? In this case, it is seen that the phenomenon of urbanization has gained more ground for the CHP in a significant part of the provinces where the AK Party is ahead in total votes. AK Party also has a relatively stronger base of support in the sociological layer that extends from the city center to the countryside.

PARTIAL COOPERATION AND PARTIAL COMPETITION MODEL IN 51 PROVINCES

While evaluating the election results in the 51 provinces we focused on, let us also note an observation about the alliance system. While the components of the People's Alliance went to full cooperation for 30 metropolitan cities before the local elections, they kept the cooperation in a somewhat more limited framework in the remaining 51 provinces.

In this context, MHP did not nominate a mayoral candidate in the center of 24 provinces, a significant part of which was in the Southeast, and directly supported the AK Party candidate. AK Party was able to get only 5 of these (Bingöl, Bitlis, Çorum, Rize, Şırnak). 

In return, the AK Party did not nominate candidates for the central districts of 5 provinces (Kırklareli, Erzincan, Bartın, Kars, Osmaniye) and directly supported MHP candidates in the provincial centers. While Bartın went to CHP, the other four were won by MHP.

On the other hand, the two parties competed against each other by putting forward their own candidates in the center of 22 provinces. AK Party finished ahead in 8 of the provinces where this competition took place (Afyon, Aksaray, Bayburt, Düzce, Elazığ, Isparta, Karabük, Niğde).

MHP, on the other hand, took the center of 4 provinces: Çankırı, Gümüşhane, Karaman and Tokat.

In this category, CHP won the central municipalities of 7 provinces (Amasya, Kastamonu, Kırıkkale, Kilis, Kütahya, Uşak), while İYİ Party, BBP and Girişim won one municipality each.

In summary, the close cooperation model that operated in metropolitan cities between the AK Party and MHP in the last election has been replaced by a partial cooperation-partial competition model in 51 provinces, mainly in Anatolia.

We will continue detailed election analysis.