Ortadoğu yine diken üstünde. İsrail ve İran, yine karşılıklı açıklamalarla bölgedeki tansiyonu yükseltiyor. Zaten halihazırda, 7 Ekim’de Hamas’ın İsrail’e yönelik saldırısından sonra iki ülke misillemelerle karşı karşıya geliyor. Tahran, Suriye ve Irak’ta İranlı komutanlara suikastlar düzenlenmesinden ya da İran destekli grupların askeri noktalarının hedef alınmasından İsrail’i sorumlu tutuyor. İsrail ise bölgede kendisine yönelik “vekil güçler” üzerinden yapılan her türlü saldırının kaynağının İran olduğunu söylüyor.

Peki 6 aydır birbirini açıklamalar üzerinden hedef alan iki ülke, bugün silahlarını doğrudan birbirine doğrultur mu? Yani İran İsrail’i ya da İsrail İran’ı füzeleriyle vurur mu? İsrail’e yakın duran ABD basını, istihbarat yetkililerine dayandırarak İran’ın İsrail’i vurmasının “an meselesi” olduğunu yazıyor ama bizler tarafların “henüz o kadar delirmediğini” düşünmek istiyoruz.

6 ayda değişenler

7 Ekim’den sonra tüm tarafların tek bir ortak görüşü vardı; o da bu gerilimin bir bölgesel savaşa dönüşmeyeceğiydi. Geçen 6 ayda bu görüş ya da konjonktür değişti mi bakalım:

Uzun süredir Yemen’de İran’a yakınlığıyla bilinen Husiler, ya da Suriye’deki İran destekli gruplar üzerinden İsrail’e yapılan saldırılar devam ediyor ve öyle anlaşılıyor ki edecek. Bu anlamda değişen bir şey yok.

Tahran perspektifinden bakıldığında ise son dönemde İsrail’in İranlı gruplara ve hedeflere dönük saldırılarında artış olduğu görülüyor. Geçen hafta Suriye’nin başkenti Şam’daki konsolosluğuna dönük saldırı, Tahran’ın “sinir uçlarıyla” oynayan bir mahiyetteydi. Zira o saldırıda Devrim Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü komutanlarından Tuğgeneral Muhammed Rıza Zahidi ve yardımcısı dahil askeri yetkililer öldürüldü. Bu, İran için Ocak 2020’de ABD tarafından öldürülen Kasım Süleymani’den sonraki en büyük kayıp. Bu anlamda İran saldırıya “kamuoyunu rahatlatmak için” bir cevap vermek zorunda.

Ancak burada İran’ın, Süleymani misillemesini ABD ile danışıklı şekilde, yani ABD’ye füze atacağı yerleri önceden haber vererek yaptığını hatırlatalım. Bu gerçeği dönemin ABD başkanı Donald Trump açıklamıştı. İran böyle yaparak, daha büyük bir Amerikan misillemesini önlemek istiyordu. Yani misilleme yaparken bir “akıl” devredeydi.

Haberin Devamı

Bugün bölgede tansiyon daha yüksek. Artık ABD ve İngiliz donanmaları, İsrail’i İran’a karşı korumak için bölgede ve teyakkuzda. Konjonktür ve saha daha zorlu olduğu için İran’ın 2020’ye kıyasla daha güçlü bir misilleme yapabilmesi zor. Bu yüzden de misillemenin yine sınırlı ve vekil güçler üzerinden olması muhtemel. Bu süreçte İsrail’in misyonlarının şimdiden tedbirleri olağanüstü seviyeye çıkardığını belirtelim.

Ne zaman olabilir?

Burada asıl soru, İran vekil güçler üzerinden bir misilleme yapacaksa, bunu ne zaman yapacağı… İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney ve askeri yetkililerin açıklamalarına göre bu “eninde sonunda” yapılacak. Ancak ABD’nin, bunu geciktirmek için perde arkasında İranlı yetkilerle temaslarda bulunduğu da dahil pek çok haber olduğunu hatırlatalım. Kasım Süleymani’nin misillemesinin 5 gün sonra yapıldığını düşünürsek, Tahran’ın bu işi çok da uzatmadan yapmak isteyeceği aşikâr.

Fakat burada hassas bir nokta daha var. ABD yönetiminin İsrail Başbakanı Nethanyahu’yu son dönemde zapt etmekte zorlandığı bir gerçek. Washington’la Tel-Aviv arasındaki görüş ayrılıkları ayyuka çıkmışken, İsrail’den olası bir misillemeye karşı “orantısız” bir tepki gelmeyeceğinden de emin olması şart. Bu arada İsrail Başbakanı Binyamin Nethanyahu’nun amacının bu savaşı uzatabildiği kadar uzatmak olduğunu, dahası İran’ı da savaşın içine çekmeye çalıştığını dünya görmüşken, Tahran Nethanyahu’nun ekmeğine yağ sürmeyecek kadar ‘akıllı’ olsa gerek.

The Middle East is on edge again. Israel and Iran are again increasing the tension in the region with mutual statements. The two countries are already facing reprisals after Hamas' attack on Israel on October 7. Tehran holds Israel responsible for assassinating Iranian commanders in Syria and Iraq or targeting military points of Iranian-backed groups. Israel, on the other hand, says that the source of all attacks against it in the region through "proxy forces" is Iran.

So, will the two countries, which have been targeting each other through statements for 6 months, point their guns directly at each other today? So, will Iran hit Israel or Israel hit Iran with its missiles? The US press, which is close to Israel, writes based on intelligence officials that it is "just a matter of time" for Iran to hit Israel, but we would like to think that the parties are "not that crazy yet".

Things that changed in 6 months

After October 7, all parties had one common view; And that was that this tension would not turn into a regional war. Let's see if this view or conjuncture has changed in the last 6 months:

Attacks on Israel through the Houthis, who have long been known to be close to Iran in Yemen, or Iranian-backed groups in Syria, continue and it seems that they will continue. In this sense, nothing changes.

From Tehran's perspective, it appears that there has been an increase in Israel's attacks on Iranian groups and targets recently. Last week's attack on the consulate in Damascus, the capital of Syria, was in a way that played on Tehran's "nerve endings". Because in that attack, military officials, including Brigadier General Mohammad Reza Zahidi, one of the commanders of the Quds Force of the Revolutionary Guard Army, and his deputy were killed. This is Iran's biggest loss since Qassem Soleimani, who was killed by the US in January 2020. In this sense, Iran has to respond to the attack "to reassure the public."

However, let us remind you that Iran retaliated against Soleimani in collusion with the USA, that is, by giving advance notice of the places where it would launch missiles at the USA. Donald Trump, the US president at the time, announced this fact. By doing so, Iran wanted to prevent greater American retaliation. In other words, a "mind" was at play when retaliating.

Tension is higher in the region today. Now the US and British navies are in the region and on alert to protect Israel against Iran. Since the conjuncture and the field are more difficult, it is difficult for Iran to retaliate stronger than in 2020. Therefore, retaliation is likely to be limited and through proxy forces. Let us note that in this process, Israel's missions have already increased the measures to an extraordinary level.

When could it be?

The real question here is, if Iran is going to retaliate through proxy forces, when will it do so? According to the statements of Iranian Supreme Leader Ayatollah Ali Khamenei and military officials, this will be done "eventually". However, let us remind you that there is a lot of news, including that the USA is in contact with Iranian officials behind the scenes to delay this. Considering that Qassem Soleimani's retaliation was made 5 days later, it is obvious that Tehran will want to do this without too much delay.

But there is another sensitive point here. It is a fact that the US administration has had difficulty containing Israeli Prime Minister Netanyahu lately. While the differences of opinion between Washington and Tel-Aviv are evident, it is necessary to be sure that there will not be a "disproportionate" reaction against a possible retaliation from Israel. Meanwhile, while the world has seen that Israeli Prime Minister Benjamin Netanyahu's aim is to prolong this war as long as possible and that he is trying to draw Iran into the war, Tehran must be 'smart' enough not to play into Netanyahu's hands.