Türkiye’nin siyasi iklimini değiştiren 31 Mart 2024 yerel seçimleri üç bakımdan dönüm noktası oldu.

1- Cumhurbaşkanı ve AK Parti lideri Tayyip Erdoğan büyük zafer beklerken gerçek bir hezimet yaşadı. Yanında sadece eşi Emine Erdoğan’la yaptığı Balkon konuşmasında kullandığı deyimle bu 21 yıllık AK Parti iktidarının kırılma noktasıydı. İnişin başladığını söyleyebiliriz.

2- Erdoğan’ın artık kendisini Cumhurbaşkanlığında da alt edebilecek bir değil iki güçlü rakibi vardır. İstanbul’da Ekrem İmamoğlu ve Ankara’da Mansur Yavaş Türk siyasetinde doğal lider konumuna gelmişlerdir.

3- CHP 2023 bozgunu ardından en zayıf göründüğü sırada tarihindeki en güçlü sonuçlardan birini almıştır. Bülent Ecevit liderliğinde 1977 seçiminde görülen yüzde 41 küsur oy oranından sonra Özgür Özel (yerel seçimlerde genel oy ölçüsü sayılan il genel meclisi sonuçlarına göre) CHP’yi yüzde 37 küsur oya çıkardı. AK Parti yüzde 35 küsurda ikinci parti oldu.

Siyasi iklim değişikliğinin en güçlü göstergesi bu üç dönüm noktasıdır.

Dönüşümün üç asli nedeni

Bu kırılmanın üç temel nedeni vardı:

1- Ekonomik kriz Erdoğan’ı ve iktidarını vuran dip dalganın açık arayla en büyük nedeni oldu. Emeklilerin, emekçilerin, işsizlerin tepkisi yıllardır ilk defa açığa çıktı. Evet, 2023’te de aynı zorluklar vardı. Ama o zaman emekliler ve emekçilerin hala Erdoğan’dan bir umudu vardı. Bu seçimler öncesi verilen boş vaatlerin sürekli ertelenmesi, son olarak Erdoğan’ın emekli maaşları için, o enflasyon kuyusunu kazan kendi değilmiş gibi “dipsiz kuyu” benzetmesi bıçağın kemiğe dayandığı nokta oldu. Erdoğan emeklilerin ve emekçilerin tepkisini hafife almanın faturasını ödedi.

2- CHP’nin 2023 bozgunu sonrasında Kurultay yoluyla Kemal Kılıçdaroğlu yerine Özgür Özel’i getirmesiyle oluşan yeni yönetimi, örgüt anlayışı ve çalışma tarzıyla risk aldı ve başarılı oldu. Daha genç ve parti örgütünden dayanak alan bir ekiple Erdoğan’ı alt ettiler. İstanbul’da İmamoğlu, Ankara’da Yavaş, CHP’nin çekirdek seçmenini alan oy potansiyelleriyle bu sonuca hayati katkıda bulundu.

3- Kibir. Erdoğan’ın İstanbul’da Murat Kurum, Ankara’da Turgut Altınok tercihlerinin asıl amacı, “boynuz kulağı geçmesin” mantığı idi. Oyların aslında Erdoğan’a verilmesini sağlamak amacıyla seçilmiş isimlerdi. Erdoğan’ın aday belirlemede Yeniden Refah Partisi ve Büyük Birlik Partisini muhatap almaması da kibir göstergesiydi. Maliyetini iki büyükşehir belediye başkanlığıyla ödedi; Şanlıurfa’yı Yeniden Refah, Sivas’ı BBP kazandı.

Seçimin kaybedenleri

Erdoğan’ın yanı sıra seçimin üç kaybedeni oldu:

1- Meral Akşener. Akşener’in yerel seçimlerde Erdoğan ve AK Partiden çok 2019 ve 2023 müttefiki CHP’ye yüklenmesi ters tepti. İYİ Parti 2023’te aldığı 9,69 oyun neredeyse yarısına düştü. Daha seçimin ilk saatlerinde partisi içinden istifası istenmeye başlandı.

2- Devlet Bahçeli.  MHP’nin oyları da yarıya düşerek yüzde 5 düzeyine indi. Ellerindeki belediye başkanlıklarını kaybettiler. Bunlardan en önemlisi, AK Parti’nin de desteğiyle girdikleri Manisa Büyükşehir Belediyesini, Özel’in de seçim bölgesi olan CHP’ye kaybetmeleri oldu. Aynı şekilde Kütahya belediyesi MHP’den -1950’den bu yana ilk kez- CHP’ye geçti.

3- DEM. DEM Partisinin doğu ve güneydoğuya güvenlik gerekçesiyle sevk edilen askeri birliklerin oylarıyla maruz kaldıkları haksızlık ayrı bir konu; seçimin adaletsizlik örneği oldu. Ancak önemli Kürt seçmen nüfusunun yaşadığı İstanbul, İzmir, Ankara, Mersin, Adana, Antalya gibi şehirlerde aldıkları sonuç, büyükşehirlerde kimlik siyasetinin artık çözülmeye başladığını gösterdi.

(Bir son madde olarak “Cübbeli” Ahmet Mahmut Ünlü’yü ekleyeyim dedim ama o hacıyatmaz gibi bir şekilde yolunu bulur diye vazgeçtim.)

Seçimin kazananları

İmamoğlu ve Yavaş dışında seçimin üç kazananıysa şöyle sıralanabilir:

1- Fatih Erbakan. Yeniden Refah lideri Erbakan seçime AK Parti şemsiyesinde girmeyerek stratejik bir adım attı. Erbakan’ın YetkinReport’a verdiği “Yedek lastik olmayacağız” sözünden itibaren Cumhur İttifakı sarsılmaya başladı. Özellikle Erdoğan’ın İsrail siyasetini yermesi etkili oldu. Seçimden Şanlıurfa ve Yozgat dahil 60 belediye başkanlığı ve yüzde 6 küsur il genel meclisi oyuyla üçüncü parti çıktı.

2- Özgür Özel. Başarının yerini hiç bir şey tutamaz, başarı bütün kusurları örter gibi sözlerin canlı örneği oldu. İmamoğlu’nun etkisi altında olduğu yayınlarına aldırmadan çalıştı. Parti teşkilatına, özellikle gençlik kollarına güvendi. Bu siyasete örnek Sinem Dedetaş verilebilir. Sağ partilerden devşirilen isimler yerine Erdoğan’ın evinin de bulunduğu muhafazakar Üsküdar’da Dedetaş gibi aktivist, çağdaş bir kadın mühendis belediye başkanı seçildi. İstanbul’da kadın aday ve oy sayısı Adalar’da Aslı Öymen ve Kadıköy’de Tülin Hadi ile daha da artabilirdi. Ama Ankara, Çankaya’da Alper Taşdelen gibi onların önü de parti içi hiziplerde kapatıldı.

3- Özer Sencar. MetroPoll araştırma yöneticisi Özer Sencar, seçimden bir hafta önce YetkinReportYouTube yayınında İmamoğlu’nun 9 puan ve Yavaş’ın da “artık kapatılması mümkün olmayan” açık bir farkla kazanacağını, ülke çapında bir dip dalganın geldiğini söyledi. Daha sonra MedyaScope’ta Ruşen Çakır’a bunu daha da güçlü vurgulayarak bulgu ve hesaba dayalı tahminlerinde ısrar etti. Seçimin bir kazananı da o oldu.

The local elections of March 31, 2024, which changed Turkey's political climate, were a turning point in three respects.

1- While President and AK Party leader Tayyip Erdoğan was expecting a great victory, he suffered a real defeat . In the words he used in his Balcony speech with only his wife, Emine Erdoğan, this was the breaking point of the 21-year AK Party rule. We can say that the descent has begun.

2- Erdoğan now has not one but two strong rivals who can defeat him in the Presidency. Ekrem İmamoğlu in Istanbul and Mansur Yavaş in Ankara have become natural leaders in Turkish politics.

3- CHP achieved one of the strongest results in its history when it looked weakest after the 2023 defeat. Following the 41-odd percent vote rate in the 1977 elections under the leadership of Bülent Ecevit, Özgür Özel (according to the results of the provincial general assembly, which is considered as a measure of the general vote in local elections) increased the CHP to 37-odd percent of votes. AK Party became the second party with more than 35 percent.

The strongest indicators of political climate change are these three turning points.

Three primary reasons for transformation

There were three main reasons for this break:

1- The economic crisis was by far the biggest reason for the deep wave that hit Erdoğan and his government. The reaction of retirees, workers and the unemployed was revealed for the first time in years. Yes, there were the same challenges in 2023. But at that time, retirees and workers still had hope from Erdoğan. The constant postponement of the empty promises made before these elections, and finally Erdoğan's comparison of pensions to a "bottomless pit" as if he was not the one digging that well of inflation, was the point where the knife came to a halt. Erdoğan paid the price for underestimating the reaction of retirees and workers.

2- CHP's new management, which was formed by replacing Kemal Kılıçdaroğlu with Özgür Özel through the Congress after the 2023 defeat, took risks and was successful with its organizational understanding and working style. They defeated Erdoğan with a team that was younger and based on the party organization. İmamoğlu in Istanbul and Yavaş in Ankara made vital contributions to this result with their voting potential that attracted the CHP's core voters.

3- Arrogance. The main purpose of Erdoğan's choice of Murat Kurum in Istanbul and Turgut Altınok in Ankara was the logic of "don't let the horns exceed the ears". They were actually chosen to ensure that votes were given to Erdoğan. Erdoğan's failure to address the Re-Welfare Party and the Great Unity Party in determining candidates was also a sign of arrogance. He paid the price with two metropolitan mayoralties; Welfare again won Şanlıurfa and BBP won Sivas.

Losers of the election

Besides Erdoğan, there were three losers of the election:

1- Meral Akşener. Akşener's blame for the local elections on her 2019 and 2023 ally CHP rather than Erdoğan and the AK Party backfired. İYİ Party dropped to almost half of the 9.69 votes it received in 2023. Even in the first hours of the election, requests for his resignation began from within his party.

2- Devlet Bahçeli. MHP's votes also halved, falling to 5 percent. They lost their mayoralties. The most important of these was that they lost the Manisa Metropolitan Municipality, which they entered with the support of the AK Party, to the CHP, which was also the constituency of Özel. Likewise, Kütahya municipality passed from MHP to CHP - for the first time since 1950.

3- DEM. The injustice that the DEM Party is subjected to with the votes of the military units sent to the east and southeast for security reasons is a separate issue; The election was an example of injustice. However, the results obtained in cities such as Istanbul, Izmir, Ankara, Mersin, Adana and Antalya, where significant Kurdish voter populations live, showed that identity politics in metropolitan cities has begun to dissolve. 

(As a last item, I thought I would add "Cübbeli" Ahmet Mahmut Ünlü, but I gave up in case he would find his way in a way that seems like he wouldn't have any trouble.)

Winners of the election

Apart from İmamoğlu and Yavaş, the three winners of the election can be listed as follows:

1- Fatih Erbakan. Re-Welfare leader Erbakan took a strategic step by not entering the election under the AK Party umbrella. The People's Alliance began to shake after Erbakan's promise to YetkinReport, "We will not be a spare tire." Erdoğan's criticism of Israeli politics was especially effective. The third party emerged from the election with 60 mayoral votes, including Şanlıurfa and Yozgat, and 6 percent of the provincial general council votes.

2- Özgür Özel. He became a living example of sayings like "Nothing can replace success" and "Success covers up all flaws". He worked regardless of İmamoğlu's publications, which were under his influence. He trusted the party organization, especially its youth branches. Sinem Dedetaş can be given as an example of this policy. Instead of names recruited from right-wing parties, an activist, contemporary female engineer like Dedetaş was elected mayor in conservative Üsküdar, where Erdoğan's house is located. The number of female candidates and votes in Istanbul could have increased even more with Aslı Öymen in the Islands and Tülin Hadi in Kadıköy. But like Alper Taşdelen in Ankara and Çankaya, their path was blocked by factions within the party.

3- Özer Sencar. MetroPoll research manager Özer Sencar said in the YetkinReport YouTube broadcast a week before the election that İmamoğlu would win by 9 points and Yavaş would win by a clear margin that "cannot be closed anymore", and that a bottom wave was coming across the country. Later, he emphasized this even more strongly to Ruşen Çakır in MedyaScope and insisted on his predictions based on findings and calculations. He was also the winner of the election.