Netanyahu, Trump ile görüşmesinde Türkiye’den endişesini dile getirince ABD Başkanı “Erdoğan’la çözeriz” dedi.

ABD Başkanı Donald Trump’ın 7 Nisan’da Beyaz Saray’da İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile düzenlediği basın toplantısı sadece dünya ekonomilerini sarsan gümrük vergisi krizi nedeniyle değil İran’a muhtemel bir ABD-İsrail operasyonu ve sürmekte olan Gazze faciası nedeniyle de bekleniyordu. Sürpriz Türkiye oldu.

Önce basın toplantısının yapılmayacağı söylendi, sonra fikir değişti. Bu da dünyanın dört bir yanında yüz milyonlarca kişinin daha izlemek için ekranlarının başına geçmesini sağladı.

Öncelikle Trump dünyayı sarsan ek gümrük vergileri konusunda geri adım atmayacağını, eğer Çin misilleme olarak ABD’ye koyduğu yüzde tarifeyi 8 Nisan’da geri çekmezse yüzde 50 daha arttıracağını söyleyerek gösterdi. ABD’nin İran ile doğrudan görüşmek yerine hemen saldırmasını isteyen Netanyahu’ya ise 12 Nisan’da İran’la nükleer silah konusunda üst düzey bir görüşme yapacakları yanıtını verdi. Trump, Gazze’ye bakınca kendi desteğiyle de öldürülen on binlerce Filistinliyi değil “deniz manzaralı bir gayrimenkul” projesi gördüğünü tekrarladı; İsrail’in arkasındaydı.

Gelelim Türkiye bahsine…

Erdoğan’ı Trump’a şikâyet

Belli ki içeride ayrıntılı konuşmuşlardı. Türkiye bölgenin önemli gücüydü, İsrail ise Suriye’nin “Türkiye dahil kimse tarafından kullanılmasını” istemiyordu.

Kast ettiği, Türkiye’nin Esad sonrası Suriye’de artan etkisinin Suriye’de askeri üsler kurmaya dek varma ihtimaliydi. Bu amaçla geçenlerde, Türkiye yerleşebilir diyerek Hama yakınlarındaki T4 hava üssünü bombalamışlardı. Türkiye ise İsrail’in Suriye’ye sürekli saldırılarının durdurulmasını istiyordu. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, NATO toplantıları sırasında Reuters’a “İsrail ile Suriye’de karşı karşıya gelmek istemiyoruz” demişti.

Şimdi de Beyaz Saray’da Netanyahu “Bu çatışmadan kaçınmak istiyoruz” diyordu. ABD’nin Türkiye’yle iyi ilişkileri vardı. Türkiye ile İsrail arasında ABD Başkanı orta yolu bulmak için uygun bir “muhatap” olabilirdi.

Bu ilk değildi. Netanyahu, bir başka ABD başkanının, Barack Obama’nın devreye girmesiyle 2013 yılında -dönemin başbakanı- Erdoğan’dan özür dilemiş, Gazze’ye yardım götürürken İsrail komandolarının basıp 10 Türk vatandaşının öldürüldüğü 2010 Mavi Marmara faciası öyle kapanma yoluna girmişti.

Şimdi, sanki Türkiye İsrail’le ilişkilerini Gazze faciası nedeniyle kesmemiş gibi Trump’tan Suriye’de Türkiye etkisine karşı yardım ve arabuluculuk talep ediyor, araya girmesini istiyordu.

“Erdoğan’ı severim, o da beni sever”

Trump, Netanyahu’dan aldığı pasa asıl vuruşunu, basın toplantısının sonunda İsrail’in Haaretz gazetesinin muhabiri İsrail’in Türkiye’den Suriye endişesini sorunca yaptı:

• “Erdoğan diye bir adam var, bilmiyorum duydunuz mu?” (İsrailli gazeteciyi iğneliyordu) Çok iyi ilişkilerimiz var. Ben onu severim, o da beni sever. Erdoğan’ı sevdiğimi söylediğim için basın çok sinirleniyor. Çok sert bir adam ve çok akıllı.

• “Hiçbir zaman bir sorun yaşamadık, çok şey yaşadık. Hatırlarsınız rahibimizi (Andrew Brunson) Türkiye’den geri aldık. O zaman büyük bir olaydı.

• “Ona (Erdoğan) 2000 yıldır kimsenin yapmayı başaramadığını, Suriye’yi aldığını söyledim. Tabii değişik isimler kullanarak (vekiller aracılığıyla) aldınız, ama aynı şey. “Hayır, hayır, ben değilim dedi”. Ben de ‘Hayır sendin, ama (kabul etmek istemiyorsan) sorun değil’ dedim. Sonra da ‘Evet, belki de benimdir’ dedi. Kimsenin yapamadığı bir şeyi yaptı, hakkını vermelisiniz.

• “Başbakana dedim ki (Netanyahu’ya dönerek) ‘Bibi eğer Türkiye ile bir sorununuz varsa, sanırım bunu çözebilirim. Biliyorsunuz, Türkiye ve lideriyle çok iyi bir ilişkim var. Bunu çözebileceğimizi düşünüyorum, bunun bir sorun olacağını sanmıyorum. Ama siz de makul olmalısınız. (Gazetecilere dönerek) Hepimiz makul olmalıyız.”

Trump’ın Erdoğan övgüsü

Şimdi satır aralarına girebiliriz:

1- Trump, Erdoğan’a toz kondurmuyor. Şimdiye dek hiçbir ABD Başkanı, Atatürk’ü bir yana koyuyoruz, hiçbir Türk Cumhurbaşkanı ya da Başbakanı hakkında bu kadar övgü dolu konuşmamıştır; Özal ve Demirel dahil.

2- Bunun yanı sıra, sanki ilk Başkanlık döneminde Türkiye’yi Rusya’dan S-400 füzeleri aldığı için F-35 programından çıkartıp NATO güney kanat savunmasını zayıflatan, Erdoğan’a Suriye’deki PKK uzantısı SDG ile uzlaşmaya “aptal olma” küstahlığıyla zorlayan, Rahip Edward Brunson’u almak için “ekonominizi mahvederim” diyen ve zarar da veren kendisi değilmiş gibi “Hiç sorun yaşamadık” diyebilmektedir.

3- Trump çıkarları için söylem değiştirebilen ve keskin zekasını da bu manevralar için hızla kullanan bir siyasetçi. Trump’ın ABD çıkarları için Türkiye’den siyasi, askeri, ekonomik beklentileri var. Yeni Ankara Büyükelçisi Tom Barack, Rusya ve İran’a karşı durmaktan Afrika’da Çin’le rekabete dek listeyi Senato’da anlattı; bu bağlantıdan okuyabilirsiniz. Bugün Erdoğan ve Türkiye’yi öven Trump, istediklerini alamayınca eski tutumuna bir anda dönebilir.

Brunson’dan Muaviye’ye

4- Trump’ın Brunson olayını hatırlatması bunun işareti sayılmalı; Erdoğan’ı överken aba altından sopa göstermeyi bırakmıyor. Bir başka hatırlatma da Barrack’ın Senato oturumunun sonunda Türkiye’deki misyonunu nasıl yürüteceğine dair Halife Muaviye’den yaptığı alıntıdır. Önce sözle, olmuyorsa parayla, olmuyorsa kamçıyla ve yine olmuyorsa kılıçla… Akılda tutmakta yarar var.

5- Öte yandan ABD’nin Ortadoğu’daki önceliği İsrail’in güvenliği. Trump’ın Ortadoğu Temsilcisi Steve Witkoff, bu amaçla HAMAS’ın silahsızlandırılması durumunda Filistin siyasetinde yer alabileceğini söyledi Türkiye’nin önceliği ise PKK’nın silahsızlandırılması. Dışişleri Bakanı Fidan 7 Nisan’da Irak’ın UTV televizyonuna PKK’nin silah bırakması halinde “terör unsurunun kendisini başka bir yapıya dönüştürmüş” olacağına kapı açtı. Suriye’de PKK’nın, Filistin’de HAMAS’ın birlikte silahsızlandırılması Türkiye-ABD ilişkilerinin gündemindedir.

6- Trump’ın bu jeopolitik gerilim içinde Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması ve muhaliflere baskılar konusuna aldırmaması kendi siyasetine uygundur. ABD için önemli olan Suriye başta olmak üzere bölgede Rusya ve İran’ı dengelemektir.

Trump’ın Netanyahu ile görüşmesinden birkaç saat önce İran’ın Türkiye dahil 6 ülkeye (diğerleri Irak, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Bahreyn) toprak ve imkanlarını İran’a saldırılarda kullandırmamalarını istedi. Cumartesi günü de ABD-İran görüşmesi var.

Türkiye-ABD ilişkilerinin gelişmesi Türkiye ve Türk halkının çıkarlarına hizmet ettiği müddetçe elbette iyidir ve bu her ülke ile ilişkiler için geçerlidir.

When Netanyahu expressed his concern about Türkiye during his meeting with Trump, the US President said, "We will solve it with Erdoğan."

US President Donald Trump's press conference with Israeli Prime Minister Benjamin Netanyahu at the White House on April 7 was anticipated not only because of the tariff crisis that has shaken world economies, but also because of a possible US-Israeli operation against Iran and the ongoing Gaza disaster. Türkiye was the surprise.

At first it was said that the press conference would not take place, then the idea changed, which attracted hundreds of millions more people around the world to watch it.

First of all, Trump showed that he will not back down on the additional customs duties that shook the world by saying that if China does not withdraw the percent tariff it imposed on the US as retaliation on April 8, he will increase it by another 50 percent. When Netanyahu, who wanted the US to attack Iran immediately instead of directly meeting with it, responded that they will hold a high-level meeting with Iran on April 12 regarding nuclear weapons. Trump reiterated that when he looks at Gaza, he does not see tens of thousands of Palestinians killed with his support, but a “real estate project with a sea view”; he was behind Israel.

Let's talk about Türkiye...

Complaining about Erdoğan to Trump

Apparently they had discussed it in detail inside. Türkiye was an important power in the region, and Israel did not want Syria to be "used by anyone, including Türkiye."

What he meant was the possibility that Türkiye’s increasing influence in Syria after Assad could lead to the establishment of military bases in Syria. To this end, they recently bombed the T4 air base near Hama, saying that Turkey could settle there. Turkey, on the other hand, wanted Israel’s constant attacks on Syria to stop. Foreign Minister Hakan Fidan told Reuters during NATO meetings, “We do not want to confront Israel in Syria.”

Now, in the White House, Netanyahu was saying, "We want to avoid this conflict." The US had good relations with Turkey. The US President could be a suitable "interlocutor" to find a middle ground between Türkiye and Israel.

This was not the first time. Netanyahu apologized to Erdoğan -the prime minister at the time- in 2013, with the intervention of another US president, Barack Obama, and the 2010 Mavi Marmara disaster, in which Israeli commandos raided and killed 10 Turkish citizens while delivering aid to Gaza, was thus put on the path to closure.

Now, as if Türkiye had not cut off its relations with Israel due to the Gaza disaster, it was asking Trump for help and mediation against Turkish influence in Syria, asking him to intervene.

“I love Erdoğan, he loves me too”

Trump made his real attack on the pass he received from Netanyahu at the end of the press conference, when a reporter from Israel's Haaretz newspaper asked about Israel's concerns about Türkiye in Syria:

• “There is a man named Erdoğan, I don't know, have you heard?” (He was sarcastic towards the Israeli journalist) We have very good relations. I like him, he likes me. The press gets very angry because I say I like Erdoğan. He is a very tough man and very smart.

• “We never had any problems, we went through a lot. You remember we got our priest (Andrew Brunson) back from Türkiye. It was a big deal at the time.

• “I told him (Erdoğan) that he had taken Syria, which no one else had been able to do for 2,000 years. Of course, you took it using different names (through proxies), but it's the same thing. He said, "No, no, it wasn't me." I said, "No, it was you, but (if you don't want to accept it) it's okay." Then he said, "Yes, maybe it was me." He did something no one else could do, you have to give him credit.

• “I said to the Prime Minister (addressing Netanyahu) ‘Bibi, if you have a problem with Turkey, I think I can solve it. You know, I have a very good relationship with Turkey and its leader. I think we can solve it, I don't think it will be a problem. But you have to be reasonable too. (Addressing journalists) We all have to be reasonable.”

Trump's Praise for Erdogan

Now we can go between the lines:

1- Trump is not criticizing Erdoğan. No US President, let alone Atatürk, has ever spoken so highly of any Turkish President or Prime Minister; including Özal and Demirel.

2- In addition, he can say "We have never had any problems" as if he was not the one who weakened NATO's southern flank defense by removing Türkiye from the F-35 program because it purchased S-400 missiles from Russia during his first term as President, who forced Erdoğan to compromise with the SDF, the PKK extension in Syria, with the impudence of "being stupid", who said "I will destroy your economy" to get Pastor Edward Brunson, and who also caused damage.

3- Trump is a politician who can change the discourse for his interests and quickly uses his sharp intelligence for these maneuvers. Trump has political, military and economic expectations from Türkiye for the interests of the USA. The new Ankara Ambassador Tom Barack explained the list in the Senate, from standing against Russia and Iran to competing with China in Africa; you can read it from this link. Trump, who praises Erdoğan and Türkiye today, may suddenly revert to his old attitude when he does not get what he wants.

From Brunson to Muawiyah

4- Trump's reminder of the Brunson incident should be considered a sign of this; he does not stop showing a stick under his breath while praising Erdoğan. Another reminder is the quote Barrack made at the end of the Senate session from Caliph Muawiyah about how he will carry out his mission in Türkiye. First with words, if not with money, if not with a whip and if not again with a sword... It is useful to keep in mind.

5- On the other hand, the US's priority in the Middle East is Israel's security. Trump's Middle East Representative Steve Witkoff said that if HAMAS is disarmed, it can take part in Palestinian politics. Türkiye's priority is the disarmament of the PKK. Foreign Minister Fidan opened the door to Iraq's UTV television on April 7 that if the PKK disarms, "the terror element will have transformed itself into another structure." The joint disarmament of the PKK in Syria and HAMAS in Palestine is on the agenda of Türkiye-US relations.

6- Trump's disregard for the arrest of Ekrem İmamoğlu and the oppression of the opposition in this geopolitical tension is in line with his own politics. What is important for the US is to balance Russia and Iran in the region, especially in Syria.

A few hours before Trump's meeting with Netanyahu, Iran asked 6 countries, including Turkey (the others are Iraq, Kuwait, the United Arab Emirates, Qatar and Bahrain) not to use their land and resources to attack Iran. There is also a US-Iran meeting on Saturday.

The development of Türkiye-US relations is certainly good as long as it serves the interests of Türkiye and the Turkish people, and this is valid for relations with every country.