Cumhurbaşkanı Erdoğan, AB dönem başkanı Polonya’nın Başbakanı Tusk ile Beştepe’deki basın toplantısına çıkarken. ABD baskısı altındaki AB’nin Rusya’ya karşı Türkiye’nin savunma gücünden yararlanmak isteyip üyelik konusunu açmak istememesi bir ikiyüzlülük örneği. (Foto: Cumhurbaşkanlığı)

Avrupa Birliğinden Türkiye’ye ikiyüzlü teklif derken Polonya Başbakanı Donald Tusk’un 12 Mart’ta Ankara’da Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a yaptığı tekliften söz etmiyorum. Tusk, Türkiye’nin Rusya-Ukrayna görüşmelerinde öncü rol üstlenmesini istiyor. Ama bu ne sadece AB dönem başkanlığını yürüten Polonya’nın ne de şimdiye dek NATO üyesi olmasına rağmen hem Rusya hem Ukrayna ile dengeli ilişki götürebilen Türkiye’nin elinde.

ABD Başkanı Donald Trump, Ukrayna’yı Rusya ile ateşkese Suudi Arabistan görüşmeleri üzerinden razı etmeye çalışıyor.

AB ülkeleri arasında da görüş ayrılıklarına neden olduğu görülen iki yüzlü tutum, bir yandan Türkiye’yi varsayımsal “yeni Avrupa güvenlik mimarisi” içinde görmek isteyip üyelik konusunu açmasından dahi rahatsız olan kibirle kendisini, gösteriyor.

AB’nin Türkiye ile ilişkileri Donald Trump döneminde ABD baskısı, Rusya korkusu ve her yanından yamalı “değerler Avrupası” üçgenine sıkışmış durumda. AB’nin geleneksel merkez güçleri istiyor ki Türk Silahlı Kuvvetleri bize Rusya’ya karşı destek olsun ama Türkiye üye adaylığından söz etmesin.

İkiyüzlülük budur.

Değerler Avrupası derken?

Değerler Avrupası, Soğuk Savaşın son bulmasıyla öne çıktı, 1993’te benimsenen Kopenhag Kriterleri 20 yıl boyunca AB’nin dünyanın bir numaralı “yumuşak gücü” olmasını sağladı. Türkiye’nin AB’ye üye olma ümidiyle attığı reform adımları da Kopenhag Kriterlerini referans almıştı. O rüya Yunanistan’ın Almanya’ya Polonya’yı veto etme şantajı yapıp, yeniden birleşme planını reddeden Kıbrıs Rum Hükümetine üyelik armağan etmesiyle bitti. AB Türkiye siyasetinde ikiyüzlülük zirvesine 2004’te ulaştı.

Türkiye’de reformist dönem de o aşamadan sonra gerilemeye başladı. 15 Temmuz 2016 darbe girişimi sonrası o adımlar geri alınmaya başlandı. Osman Kavala ve Gezi Davasından Selahattin Demirtaş ve seçilmiş belediyelere kayyım atanmasına, basın ve ifade özgürlüğü üzerindeki baskılara dek hukuk devleti ve demokratikleşme alanında hasar arttı. Türkiye’nin atması gereken adım sayısı yeniden fazlalaştı.

Öte yandan değerler Avrupası her bir yerinden delindi. Yabancı düşmanlığı, İslam düşmanlığı, Siyonizm fetişizmi, ulus devlet eğilimlerinin AB’nin uluslarüstü niteliğini zayıflatması, Kopenhag Kriterlerinin neredeyse sadece Türkiye söz konusu olduğunda başvurulan bir söyleme dönüştürdü.

Şimdi askeri ikiyüzlülük

Polonya ve Türkiye’nin birkaç benzerliği var. Polonya, NATO’nun Doğu cephesinde, Türkiye Güney cephesinde Rusya ile komşu. Türkiye -ABD’den sonra- NATO’nun ikinci, Polonya da üçüncü büyük kara gücü. Stratejik ABD-NATO Füze Kalkanı savunma projesinin erken uyarı radar Türkiye’de (Malatya, Kürecik) füzeleri ise (Romanya ve İspanya ile birlikte) Polonya’da. İki ülke de birbirinin askeri kapasiteleri hakkında fikir sahibi.

Tusk’un Ankara’ya gelişi öncesinde, 11 Mart’ta NATO Genel Sekreteri Mark Rutte AB’yi Türkiye’nin savunma kapasitelerinden yararlanmak için Türkiye’yle daha yakın ilişki kurmaya çağırdı. Türkiye’nin son yıllarda askeri teknoloji ve üretimde de aldığı mesafe ve Türk ordusunun yarım asırdır PKK ile mücadelede kazandığı çatışma deneyimi Avrupalılara Rusya’ya karşı duruşlarında cazip gelmeye başladı.

Ancak iki yüzlülük burada başlıyor.

Özellikle Fransa, Almanya gibi AB’nin lokomotif güçleri “Türkiye ile savunma işbirliği ayrı, Türkiye’nin üyeliği konusu ayrı” diyor. Yani Türkiye’nin askeri kapasitesini Avrupa’nın Rusya korkusuna karşı kullandırması ama üyelikten söz etmemesi isteniyor.

Askere evet, üyeliğe hayır

İkiyüzlülük bununla da bitmiyor.

Örneğin Türk siyasetçilerin “Biz Müslümanız diye almıyorlar” demesi de Avrupa siyasi elitini rahatsız ediyor. Çünkü işin ucu gelip başta Fransa ve Almanya’daki milyonlarca Müslüman işgücüne dayanıyor. Örneğin, Türkiye’nin “Kıbrıs engeli” gerçeğini dile getirmesini de durmak istemiyorlar. Cenevre’de AB’nin taraf olarak katılmayacağı beşli Kıbrıs konferansı konusunda da karamsarlık yayıyorlar.

AB siyasi eliti şimdiye dek seçmenine askeri harcamaları kısarak refah vadediyordu. Oysa Donald Trump çıkıp Rusya’ya karşı ABD koruması istiyorlarsa pamuk ellerini ceplerine atmasını söyledi. Bu hem Avrupa’daki Rusya korkularını depreştirdi hem de Avrupa siyasi elitinin iktidar oyunlarını geçersiz kıldı; aşırı sağın yükselişine bir de bu açıdan bakın. Şimdi askeri cephede Türkiye’den güç alarak harcamalarını biraz olsun hafifletip, Türkiye’ye bir şey vermemeye çalışmak gibi bir ikiyüzlülük daha söz konusu.

Türk askeri gelsin, ama Türk siyasetçisi üyelik istemesin, yerini bilsin, öyle mi?

Türkiye’ye düşen

Daha önce artık “Türkiyesiz Avrupa savunma mimarisinin düşünülemeyeceğini” söyleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, Tusk ile basın toplantısında “AB, güç ve irtifa kaybının önüne geçmek hatta tersine çevirmek istiyorsa bunu ancak Türkiye’nin tam üyeliği ile başarabilir” dedi.

Ankara 2016’da göçmen anlaşmasıyla AB tarafından bir kez daha aldatıldığını düşünüyor ve aynı filmi bu defa Rusya’yla arasını bozmak pahasına görmek istemiyor. Yine de Türkiye jeopolitik kaldıraç gücünü kullanarak AB ile yakınlaşmak istiyor.

Yoksa Erdoğan, sadece askeri güç ve jeopolitik önem vurgusuyla AB üyeliği gelmeyeceğini biliyor.

Türkiye’nin demokrasi ve hukuk devleti kalitesini acilen yükseltmesi sadece biz Türk vatandaşları için değil ülkenin stratejik çıkarları açısından da önemli. Bunun aksini savunmak da Türkiye’nin kendini avutması demek, o da ikiyüzlülük. Türkiye’nin PKK’yı yarım asırlık silahlı mücadele çizgisini reddedip yasal siyasete zorlaması başarılı olursa, bu AB-Türkiye ilişkilerinde yeni bir sayfa açacaktır.

President Erdoğan, with Prime Minister Tusk of Poland, the EU term president, during a press conference in Beştepe. It is an example of hypocrisy that the EU, under US pressure, wants to benefit from Türkiye's defense power against Russia but does not want to bring up the issue of membership. (Photo: Presidency)

When I say the hypocritical offer from the European Union to Türkiye, I am not talking about the offer that Polish Prime Minister Donald Tusk made to President Tayyip Erdoğan in Ankara on March 12. Tusk wants Türkiye to take a leading role in the Russia-Ukraine talks. But this is not only in the hands of Poland, which holds the EU presidency, nor in the hands of Türkiye, which has so far been able to maintain balanced relations with both Russia and Ukraine despite being a NATO member.

US President Donald Trump is trying to persuade Ukraine to agree to a ceasefire with Russia through talks with Saudi Arabia.

The two-faced attitude, which is seen to cause disagreements among EU countries, manifests itself in the arrogance of wanting to see Türkiye within the hypothetical "new European security architecture" and being disturbed by its even bringing up the subject of membership.

The EU's relations with Turkey have been squeezed into a triangle of US pressure, fear of Russia and a patchwork "Europe of values" during the Donald Trump era. The EU's traditional central powers want the Turkish Armed Forces to support us against Russia but not to talk about Türkiye's candidacy for membership.

This is hypocrisy.

What do you mean by a Europe of values?

The Europe of Values came to the fore with the end of the Cold War, and the Copenhagen Criteria adopted in 1993 ensured that the EU was the number one “soft power” in the world for 20 years. The reform steps taken by Türkiye in the hope of becoming a member of the EU were also based on the Copenhagen Criteria. That dream ended when Greece blackmailed Germany into vetoing Poland and gifted membership to the Greek Cypriot government that rejected the reunification plan. The hypocrisy in EU-Türkiye politics reached its peak in 2004.

The reformist period in Türkiye also began to decline after that stage. After the July 15, 2016 coup attempt, those steps began to be taken back. From Osman Kavala and the Gezi Case to Selahattin Demirtaş and the appointment of trustees to elected municipalities, to the pressures on freedom of press and expression, the damage to the rule of law and democratization has increased. The number of steps Türkiye needs to take has increased again.

On the other hand, the Europe of values has been punctured from every corner. Xenophobia, Islamophobia, Zionism fetishism, the weakening of the supranational nature of the EU by nation-state tendencies have transformed the Copenhagen Criteria into a discourse that is almost exclusively used when Turkey is the issue.

Now military hypocrisy

Poland and Türkiye have several similarities. Poland is on NATO's Eastern front, Turkey is neighboring Russia on its Southern front. Turkey is NATO's second largest land power - after the US - and Poland is its third. The strategic US-NATO Missile Shield defense project's early warning radar is in Türkiye (Malatya, Kürecik) and its missiles (along with Romania and Spain) are in Poland. Both countries have an idea of each other's military capabilities.

Ahead of Tusk’s arrival in Ankara, NATO Secretary General Mark Rutte on March 11 called on the EU to establish closer ties with Türkiye to benefit from its defense capabilities. Türkiye’s advances in military technology and production in recent years, as well as the Turkish army’s half-century of combat experience in the fight against the PKK, have begun to appeal to Europeans in their stance against Russia.

But this is where the hypocrisy begins.

Especially the locomotive powers of the EU such as France and Germany say, "Defense cooperation with Turkey is one thing, and Türkiye's membership is another." In other words, they want Türkiye to use its military capacity against Europe's fear of Russia but not to talk about membership.

Yes to military service, no to membership

The hypocrisy does not end there.

For example, the fact that Turkish politicians say, “They don’t accept us because we are Muslims” also bothers the European political elite. Because the stakes are high on the millions of Muslim workers, especially in France and Germany. For example, they don’t want to stop Türkiye from voicing the reality of the “Cyprus obstacle”. They are also spreading pessimism about the five-party Cyprus conference in Geneva, which the EU will not participate in as a party.

The EU political elite has been promising prosperity to its voters by cutting military spending. However, Donald Trump came out and said that if they want US protection against Russia, they should put their hands in their pockets. This has both rekindled fears of Russia in Europe and invalidated the power games of the European political elite; look at the rise of the far right from this perspective. Now, there is another hypocrisy in trying to ease their spending a little by drawing strength from Türkiye on the military front and not give anything to Türkiye.

Let the Turkish soldiers come, but the Turkish politicians should not ask for membership, they should know their place, is that right?

Falling to Türkiye

President Erdoğan, who had previously said that “a European defense architecture without Turkey is no longer conceivable,” said at the press conference with Tusk, “If the EU wants to prevent or even reverse its loss of power and altitude, it can only achieve this with Türkiye’s full membership.”

Ankara believes it was once again deceived by the EU with the 2016 migration deal and does not want to see the same movie this time at the cost of damaging its relations with Russia. Nevertheless, Türkiye wants to use its geopolitical leverage to get closer to the EU.

Otherwise, Erdoğan knows that EU membership will not come with just military power and emphasis on geopolitical importance.

It is important for Türkiye to urgently raise the quality of democracy and the rule of law not only for us Turkish citizens but also for the country's strategic interests. To argue otherwise is to console Türkiye, and that is hypocrisy. If Türkiye succeeds in forcing the PKK to reject its half-century-old armed struggle line and adopt legal politics, this will open a new page in EU-Turkey relations.