ABD: Türkiye’nin F35’e dönmesine memnun oluruz ama önce S400 çözülmeli
ABD’li kaynak: “Türkiye’nin F35’e dönüşünden memnuniyet duyarız ama önce S-400 konusunun çözülmesi gerekiyor.”
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, 26 Kasım’da TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda bakanlığının 2025 yılı bütçesini savunurken Türkiye’nin silahlanma programına dair önemli açıklamalarda bulunmuştu. Buna göre, Türkiye’yi Rusya’dan S-400 füzeleri aldığı için F35 uçakları programından çıkaran ABD son gelişmelere göre fikir değiştirmiş, S-400’lere rağmen F35’e dönüş için kapıyı aralamış, Türkiye de 40 F35 alımı için yeniden başvuru yapmıştı. Güler, bu fikir değişikliğinde Türkiye’nin kendi savaş uçağı KAAN’ı uçurabilmiş olmasının payına dikkat çekiyordu.
Bu çıkış birkaç soruyu da beraberinde getirdi.
Örneğin, Türkiye’nin F35 projesinden çıkarılması ABD’nin Düşmanlarına Karşı Koyma Yasası (CAATSA) üzerinden Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası (NDAA) çerçevesinde Kongre kararına dayanıyordu. Beyaz Saray fikir değiştirse bile Kongre kararını aşabilecek miydi?
Güler, S-400 konusunda bir ABD’nin “bir itirazı kalmadığını” da söylüyordu. ABD ile S-400 konusunda nasıl bir anlaşmaya varılmıştı ki itiraz kalmamıştı?
ABD’den bu konularda resmi bir açıklama gelmedi.
F35’e dönüş memnun eder ama…
Ancak konu üzerinde çalışan ABD’li bir kaynak, YetkinReport’a kısıtlı da olsa bir açıklama yapmayı kabul etti. Aynen aktarıyorum:
“ABD’nin S-400’lerle ilgili pozisyonunda herhangi bir değişiklik bulunmamaktadır. ABD yasaları gereği, F35’ler konusunda ilerleme kat edilmeden önce bu konunun çözüme kavuşturulması gerekmektedir. Bu konu çözüme kavuşturulduğunda, ABD, Türkiye’yi F35 ailesine yeniden kabul etmeyi ele almaktan memnuniyet duyacaktır.”
ABD’li yetkilinin sözlerinin Bakan Güler’le ters düşmemeye çalışarak itinayla seçildiği anlaşılıyor.
Yine de;
1- S-400’lerle ilgili Amerikan tutumunda herhangi bir değişiklik olmadığını,
2- Türkiye’nin F35 programına dönüş konusundaki tek engelin de S-400’lerin “çözüme kavuşturulmaması” olduğu vurgulanıyor.
Bu sözlerde Güler’in 40 adet F35 alım başvurusu yapıldığına dair beyanına karşı bir ifadeye rastlanmıyor. Güler’in TBMM’deki açıklamalarına dek hem Türk hem ABD makamlarının “Bu konuda görüşme olmadığı” yolundaki beyanlarının gerçeği yansıtmadığı, görüşmelerin yapılmakta olduğu da anlaşılıyor.
F-16 programında sorun yok
MSB Güler TBMM’deki sunumunda F-35’e dönüş ve S-400’lerin yanı sıra F-16 alım programı konusunda da açıklamalarda bulunmuştu.
Buna göre Türkiye ABD’den 23 milyar dolar karşılığında son model 40 adet F-16 Blok 70 “Viper” uçağı ve eldeki F-16’ları da o düzeye yükseltmek için gerekli 79 modernizasyon kiti almak yerine sadece 7 milyar dolar karşılığında 40 uçak alımına gidecek, modernizayon ise Ankara’da, TUSAŞ tesislerinde yapılacaktı. Bu ise başta görev bilgisayarları olmak üzere Türkiye’ye teknoloji ve know-how transferi gerektiriyordu.
İsim ve görevinin açıklanmasını istemeyen aynı ABD’li kaynak F-16’lar konusundaysa şunları söyledi:
“F-16’ların satışının başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi konusunda kesinlikle kararlıyız. Türkiye’nin satın aldığı F-16’ların Blok 70 versiyonu, F-16’ların bugüne kadar imal edilen en ileri versiyonu olacaktır. Tabii ki, bu büyüklükteki ve bu kadar stratejik öneme sahip bir satın alma işlemi çok sayıda ince detayın halledilmesini gerektirmektedir; ancak, bu hususta kat edilen ilerlemeden memnunuz.”
F35’e dönüş S-400’le zor
Yeni F-16’ların teslimatın ne zaman başlayacağı konusu henüz belli değil; “çok ince detayın halledilmesi” ifadesi bunu anlatıyor zaten. Ancak modernizasyonun Türkiye’de yapılmasının toplam süreyi kısaltacağı anlaşılıyor.
Ancak Güler’in iyimserliğine rağmen S-400’lerin statüsü devam ettikçe Türkiye’nin F35’e dönüş niyetinin gerçekleşmesi kolay görünmüyor.
Türkiye’nin F35’ten çıkarılması Donald Trump’ın başkanlığında olmuştu. Trump 20 Ocak 2025’te yeniden görevi devralırsa Türkiye’ye F35’e dönüş kapısının açılmasını sağlaması şu anda ufukta görünmese de belli ki Ankara’da ümitler tükenmiyor.