MHP lideri Bahçeli’nin “Öcalan Açılımının” bir amacı PKK’yı uzlaşmaya zorlamak, diğeri de DEM’in Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yine aday olmasının yolunu açmasını sağlamak. (Foto: Cumhurbaşkanlığı)

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Hukuk Başdanışmanı Mehmet Uçum’un 27 Kasım’da CNN Türk’de Dicle Canova’ya söyledikleri MHP lideri Devlet Bahçeli’nin Öcalan Açılımının “Terörsüz Türkiye’nin” yanı sıra Erdoğan’ın yeniden aday olma yolunu açma amacını da ortaya koyuyordu: “7 Mayıs 2028’den önce Meclis’te alınacak kararla Cumhurbaşkanımıza adaylık yolu açılabilir. Erdoğan, Türkiye’nin milli bir değeridir. Böyle bir değerimiz varken, güçlü bir liderimiz varken adaylık imkanının sağlanmasının önemli olduğunu düşünüyorum.”

Uçum, aslında -yazımına katkıda bulunduğu- Anayasa’nın 116’ıncı maddesini hatırlatıyor. Erken seçime TBMM karar verirse Cumhurbaşkanı son dönem görev yapmamış gibi, bir kez daha aday olabilecek.

Meclis erken seçim kararını beşte üç çoğunlukla, 360 oyla alabiliyor. AK Parti (267) ve MHP’nin (47) mevcut oy toplamları buna yetmiyor. Ama DEM’in 57 oyu eklendiğinde 360’ı geçiyor. O zamana dek birkaç oy eksilse de Cumhur İttifakı marifetiyle tamamlanabilir.

Hesap karmaşık değil ama DEM’in evet demesine bağlı.

Bahçeli’nin uzattığı el

Bu hesaba göre, Erdoğan’a Anayasa değişikliği gibi daha zor yollara başvurma zahmetine girmeden, yeniden aday olma yolunu DEM açabilir.

2015’te “Kürt Açılımının” tabutuna son çiviyi HDP eş-başkanı Selahattin Demirtaş’ın “Seni Başkan yaptırmayacağız” demesi çakmıştı. Erdoğan’ın planı, Kürt sorununu çözmüş, Türkiye’ye Avrupa Birliği kapılarını yeniden açmış lider olarak Başkanlık sistemine geçmekti. Olmayınca, Bahçeli’nin uzattığı eli sıktı; Cumhur İttifakının temeli 7 Haziran 2015 seçimi gecesi Bahçeli’nin seçim tekrarı istemesiyle atıldı. Kürt açılımı yerini PKK’nın Suriye’de ABD ile işbirliğine bırakırken Erdoğan, Bahçeli’nin desteğiyle Başkan oldu.

Şimdi, “Tek seçenek Erdoğan” diyen Bahçeli’nin 1 Ekim 2024’te DEM Partililere uzattığı el sonrasında yeni bir açılımı konuşuyoruz. Bu açılımın da ikili niteliği var:

1- Meclis’te Kürt sorununu önceleyen bir partinin varlığını artık kabul edip bunu PKK’dan ayrı tutarak halkın ezici çoğunluğunu tepki gösterdiği terör/güvenlik sorununu çözme vaadi,

2- Bu rüzgârla DEM oylarına Meclis’te ve sandıkta talip olarak Erdoğan’ın yeniden aday olarak başta kalmasını sağlamak.

Aday olma yolunda Öcalan açılımı

CHP lideri Özgür Özel’in “Yeniden aday olmak istiyorsan 2025 Kasım’ına kadar gel, biz de oy verelim”şeklinde, ekonomik krize endeksli görünen önerisini unutmadan devam edelim.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 27 Kasım’da AK Parti Meclis grubuna hitabında, Bahçeli’nin “siyasi kariyerini ortaya koyarak” yaptığı “cesur ve ezber bozan” Öcalan açılımına “Kandil’den ve DEM Parti’den” gelen işaretleri ayrı ayrı değerlendirdiğini söyledi.

İşin püf noktalarından biri de bu. Erdoğan DEM’in ne diyeceği kadar PKK yönetiminin bulunduğu Irak’ın Kandil Dağlarından gelen ve gelecek tepkiyi de izliyor. Bu gerçekçi bir çizgi: sonuçta “silahlarını gömmesini” istediği muhatap DEM değil PKK.

Burada Uçum’un DEM Parti eş başkanları Tuncer Bakırhan ve Tülay Hatimoğulları’nın, Bahçeli’nin son önerisi ardından Öcalan ile görüşmek için Adalet Bakanlığına başvuruları konusunda söylediği önem taşıyor: “Devlet uygun görürse bu görüşme gerçekleşir. Mesele ne görüşüleceği.”

Kandil ne diyecek?

Yani, Öcalan DEM temsilcilerine gerçekten “PKK silah bırakmalı” diyecek mi? Abdülkadir Selvi, Hürriyet’te DEM içindeki sertlik yanlılarının Öcalan’ın bu mesajı verirse tanık olmaları için eş-başkanlarla birlikte İmralı’ya gitme ihtimalini yazdı. Uçum’un söyledikleriyle paralel.

Peki, Kandil ne diyecek? Velev ki bu görüşme olur ve Öcalan velev ki “silah bırakın derse” PKK yönetimi buna uyacak mı?

Kandil’in şu sıra önceliği Ankara’nın kapsamlı sınır ötesi harekât tehditleri karşısında ABD’ye İran’a karşı Orta Doğu’da İsrail’in yanı sıra en güç olma değerini göstermek gibi görünüyor. Önceki “süreçte” Öcalan ile görüşen siyasetçilerden Ayla Akat Ata’nın, T24’te Cansu Çamlıbel’e “tabanın görüşünü” aktarırken söyledikleri, mealen ABD’nin bölgeyi, bölgesel güçlere bırakmayacağı varsayımına dayanıyor: “Türkiye’nin insafına ya da iradesine bırakılıp bırakılmayacağına bakmak lazım. Küresel denklem, burayı hiçbir gücün (Türkiye, Suriye, Irak, İran) tek başına iradesine bırakmayacak.”

PKK yönetiminin ABD’nin Donald Trump yönetimi altında da Suriye’den çekilmeyeceği varsayımıyla hareket edeceğini kestirmek mümkün; onlar da bekleyip görmek isteyeceklerdir.

Erdoğan ve onun deyişiyle Öcalan Açılımıyla “siyasi kariyerini ortaya koyan” Bahçeli’nin ise bir an önce yanıt duyma ihtiyacı var. Bu açılım olmazsa, yeniden aday olma açılımına B-planı, C-planıyla devam edecektir Erdoğan.

One aim of MHP leader Bahçeli’s “Öcalan Initiative” is to force the PKK to compromise, and the other is to ensure that DEM paves the way for President Erdoğan to run again. (Photo: Presidency)

What President Tayyip Erdoğan’s Chief Legal Advisor Mehmet Uçum said to Dicle Canova on CNN Türk on November 27 revealed MHP leader Devlet Bahçeli’s Öcalan Initiative’s aim to pave the way for Erdoğan to run again, in addition to a “Turkey Without Terrorism”: “With a decision to be taken in Parliament before May 7, 2028, the path to candidacy can be opened for our President. Erdoğan is a national value of Turkey. I think it is important to provide the opportunity for candidacy when we have such a value, when we have a strong leader.”

Uçum actually reminds us of Article 116 of the Constitution -which he helped write-. If the Turkish Grand National Assembly decides to hold early elections, the President will be able to run once more, as if he had not served his last term.

The parliament can make the decision to hold early elections with a three-fifths majority, 360 votes. The current vote totals of the AK Party (267) and MHP (47) are not enough for this. But when DEM's 57 votes are added, it exceeds 360. Even if a few votes are lost by then, it can be completed by the People's Alliance.

The calculation is not complicated but it depends on DEM saying yes.

Bahçeli's outstretched hand

According to this calculation, DEM could pave the way for Erdoğan to run again without having to resort to more difficult methods such as constitutional amendments.

The final nail in the coffin of the “Kurdish Initiative” in 2015 was HDP co-chair Selahattin Demirtaş’s statement, “We will not let you become President.” Erdoğan’s plan was to move to the Presidential system as a leader who had solved the Kurdish issue and reopened the doors of the European Union to Turkey. When that didn’t work, he shook Bahçeli’s outstretched hand; the foundation of the People’s Alliance was laid on the night of the June 7, 2015 election when Bahçeli called for a re-election. While the Kurdish Initiative gave way to the PKK’s cooperation with the US in Syria, Erdoğan became President with Bahçeli’s support.

Now, we are discussing a new initiative after Bahçeli, who said, “The only option is Erdoğan,” extended his hand to the DEM Party members on October 1, 2024. This initiative also has a dual nature:

1- The promise to solve the terror/security problem that the overwhelming majority of the people react to by accepting the existence of a party in the Parliament that prioritizes the Kurdish issue and keeping it separate from the PKK,

2- To ensure that Erdoğan remains at the forefront as a candidate again by seeking DEM votes in the Parliament and at the ballot box with this wind.

Öcalan initiative on the way to candidacy

Let's continue without forgetting CHP leader Özgür Özel's suggestion, "If you want to be a candidate again, come by November 2025 and we will vote for you," which seems to be indexed to the economic crisis.

In his address to the AK Party Parliamentary group on November 27, President Tayyip Erdoğan said that he separately evaluated the signs coming from “Kandil and the DEM Party” regarding Bahçeli’s “brave and groundbreaking” Öcalan initiative, which he made “by putting his political career on the line.”

This is one of the tricks of the trade. Erdoğan is watching what DEM will say as well as the reaction coming from the Qandil Mountains of Iraq, where the PKK administration is located. This is a realistic line: after all, the interlocutor he wants to “bury their weapons” is not DEM, but the PKK.

Here, what Uçum said about DEM Party co-chairs Tuncer Bakırhan and Tülay Hatimoğulları’s application to the Ministry of Justice to meet with Öcalan following Bahçeli’s latest proposal is important: “If the state deems it appropriate, this meeting will take place. The issue is what will be discussed.”

What will Qandil say?

So, will Öcalan really tell DEM representatives, “The PKK must lay down its arms”? Abdülkadir Selvi wrote in Hürriyet that the hardliners within DEM might go to İmralı with the co-chairs to be witnesses if Öcalan gives this message. This is parallel to what Uçum said.

So, what will Kandil say? If this meeting takes place and Öcalan says "put down your weapons", will the PKK administration comply with this?

Kandil’s current priority seems to be to show the US the value of being the most powerful force in the Middle East, alongside Israel, against Iran in the face of Ankara’s threats of a comprehensive cross-border operation. What Ayla Akat Ata, one of the politicians who met with Öcalan in the previous “process,” said to Cansu Çamlıbel on T24 while conveying the “view of the base” is based on the assumption that the US will not leave the region to regional powers: “We need to look at whether it will be left to Turkey’s mercy or will. The global equation will not leave this place to the will of any power (Turkey, Syria, Iraq, Iran) alone.”

It is possible to predict that the PKK administration will act on the assumption that the US will not withdraw from Syria under the Donald Trump administration; they will also want to wait and see.

Erdoğan and Bahçeli, who, in his words, “put his political career on the line” with the Öcalan Initiative, need to hear an answer as soon as possible. If this initiative does not happen, Erdoğan will continue his initiative to be a candidate again with a plan B and plan C.