Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Türkiye’nin S-400’leri başka ülkeye satarak ya da aktararak ABD’nin F-35 programına dönebileceği tartışmalarına müdahale etti. Lavrov, Türkiye’nin S-400 hava savunma sistemini başka ülkeye satmak için Rusya’nın izin vermesi gerektiğini söyledi. Bu aslında malumun ilamı, çünkü füzelerin alım anlaşmasının “non-transferrable” yani “devredilemez” hüküm taşıdığı biliniyordu.

Ruslar acaba daha iki hafta önce Kıbrıs Rum Cumhuriyetiyle savunma anlaşmasına imza atan ABD Savunma Bakan Yardımcısı Celeste Wallander’in geçtiğimiz günlerde ABD Dışişleri Bakan Müsteşar Yardımcısı John Bass ile Ankara’ya gelip bu konuları da görüştüğüne dair bir bilgiye mi sahip oldu da Lavrov durduk yerde Ankara’ya bir hatırlatmada bulundu?

ABD Donald Trump döneminde Türkiye’yi Rusya’dan S-400 aldığı için -hem de ortak üreticisi olduğu F-35 programından çıkarmıştı anımsarsanız.

Gerçi Lavrov’un sözlerinden “Bizimle anlaşırsanız, izin verdiğimize satmanıza ya da devretmenize onay veririz” anlamını çıkarmak da mümkün ama konumuz şimdi o değil.

Konumuz ordunun savunma envanteri ile yerli ve milli silah sanayiinin durumu.

Hava kuvvetlerinden başlayalım

Türkiye son zamanlarda insansız hava ve deniz silahlarında mesafe aldı, o sayede dünya silah satıcıları sıralamasına girdi. Ama Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da biliyor ki bu taktik silahlar stratejik hava savunmasının yerini tutmuyor. Önceki Hava Kuvvetleri Komutanı Abidin Ünal bu yıl yayınladığı “Güç Mücadelesinde Türkiye” S-400’lerin gelip F-35’lerin gidişi ardından yeni nesil F-16’ların da gecikmesiyle hava kuvvetlerinin hem savaş ve nakliye uçaklarının sayısı hem de nitelik ve yetenekleri açısından zafiyet doğduğunu ayrıntısıyla yazıyor. İsteyen açıp okuyabilir.

Sayılar ortaya konunca hamaset havada kalıyor.

Milli Muharip Uçak “Kaan”ın deneme uçuşlarına başlaması önemli bir aşama ama seri üretime geçilmesi, Türkiye’nin hava gücünde yer alması için en gerekli unsur olan motor, Türkiye’de imal edilemiyor henüz. Keza hafif saldırı ve eğitim uçağı Hürjet’in filo düzeyinde katkısı için gerekli motor da yerli ve milli imkânlarla üretilemiyor. Her ikisi için de ABD’nin General Electric şirketinin kapısını çalıyoruz; Kaan için F-110, Hürjet için F-404 motoru istiyoruz; Kongre verirse.

Altay tankı ne oldu?

Milli Muharebe Tankı Altay’ı hatırlıyor musunuz? Proje 2000 yılında başladığında henüz AK Parti kurulmamıştı; hedef ilk 250 tankın Kara Kuvvetlerine 2008’de teslim edilmesiydi. Yıl 2024 hâlâ edilecek. Çünkü namlu ve atış sistem teknolojileri Güney Kore’nin Hyundai Rotem şirketinden edinildi ama orada da motor yok. Hükümet ihaleyi Koç’tan alıp Ethem Sancak’ın BMC’sine verince Alman Leopard 2 tanklarını da yapan MTU şirketiyle anlaşma ortada kaldı. Motor tasarımı TÜMOSAN koordinasyonuna verildi ama orada da AK Parti yörüngesindeki sermaye grupları arasında çıkar çatışması çıktı.

Savunma Sanayi Başkanı Haluk Görgün seri üretime başlandığını açıkladı ama Güney Kore’nin ilk aşamada 85, ardından 165 hazır motor sağlama sözü sayesinde; 250 ediyor işte ama yerli motor üretimi hâlâ yok.

Yerli ve milli silah sanayiindeki tek sıkıntı S-400 ve F-35 konusu değil yani. Motor üretimi yapılamaması büyük sıkıntı kaynağı.

Tek sorun S-400 olsa

Deniz kuvvetlerinde, Milli Gemi, MİLGEM projesi çerçevesinde savaş gemilerinin yerli, üretim oranı gerçekten arttı ama örneğin TCG Anadolu’da Alman MAN, korvetlerde Alman MTU, denizaltılarda Alman Siemens motoru kullanılıyor.

ROKETSAN’ın tasarımı olan etkili SOM ve Atmaca roketlerinde Fransız Safran-Turbomeca motoru var.

Konuyu geçmiş gibi olduk ama Atak helikopterlerinde Rolls Royce ve Honeywell ortak üretimi LHTEC motoru, BAYKAR Akıncı’da Ukrayna Motor Sich kullanılıyor.

Kayıtlarda TUSAŞ üretimi ANKA’da TUSAŞ Motor Sanayii tarafından yerli ve milli üretilen TEI-PD170 var. Nazar boncuğu…

Dolayısıyla elektronik mühendisleriniz ne kadar iyi devre tasarlarsa tasarlasın, yazılım mühendislerinin ne kadar açılamaz kilitler koyarsa koysun, uçak mühendisleriniz ne kadar eşsiz aerodinamik yapılar imal ederse etsin, motorda dışa bağımlılık sürdükçe yerli ve milli iddiası hedefi tutmuyor.

Konumuza dönersek, Rusya’nın “iznimiz olmadan S-400 satamaz, devredemezsiniz” uyarısı aslında hükümete zamanında attığı imzayı hatırlatıyor.

Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler’in Eurofighter ısrarı, bu gidişle Türkiye’nin hava savunmasının zayıflayacağı endişesinden kaynaklanıyor ama o satış önündeki sorunların şu anda aşılması zor.

Russian Foreign Minister Sergey Lavrov intervened in discussions that Turkey could return to the US F-35 program by selling or transferring the S-400s to another country. Lavrov said that Turkey would need to give Russia permission to sell the S-400 air defense system to another country . This is actually a statement of the obvious, because it was known that the purchase agreement for the missiles had a “non-transferrable” provision.

Did the Russians have information that US Deputy Secretary of Defense Celeste Wallander, who signed a defense agreement with the Greek Republic of Cyprus just two weeks ago, had recently visited Ankara with US Deputy Undersecretary of State John Bass and discussed these issues, and Lavrov suddenly reminded Ankara?

If you recall, during the Donald Trump era, the US removed Turkey from the F-35 program, of which it was a co-producer, because it had purchased the S-400 from Russia.

Although it is possible to infer from Lavrov's words that "If you reach an agreement with us, we will allow you to sell or transfer to whomever we allow", that is not the subject we are talking about now.

Our topic is the state of the army's defense inventory and the domestic and national arms industry.

Let's start with the air force

Turkey has recently made progress in unmanned air and sea weapons, and has thus entered the world arms dealer rankings. But President Tayyip Erdoğan also knows that these tactical weapons do not replace strategic air defense. Former Air Forces Commander Abidin Ünal, in his book “ Turkey in the Power Struggle ” published this year, writes in detail that the arrival of the S-400s and the departure of the F-35s, followed by the delay in the new generation F-16s, have caused weaknesses in the air force in terms of both the number of fighter and transport aircraft and their qualities and capabilities. Those who wish can read it.

When the numbers are put forward, the hype is left hanging in the air.

The start of test flights of the National Combat Aircraft “Kaan” is an important stage, but the engine, which is the most necessary element for serial production and for Turkey to take its place in the air force, cannot yet be manufactured in Turkey. Likewise, the engine required for the fleet-level contribution of the light attack and training aircraft Hürjet cannot be produced with domestic and national means. We are knocking on the door of the US General Electric Company for both; we want the F-110 engine for Kaan and the F-404 engine for Hürjet; if Congress approves.

What happened to the Altay tank?

Do you remember the National Battle Tank Altay? When the project started in 2000, the AKP had not yet been established; the goal was to deliver the first 250 tanks to the Land Forces in 2008. The year 2024 is still to be built. Because the barrel and firing system technologies were acquired from South Korea’s Hyundai Rotem, but there is no engine there either. When the government took the tender from Koç and gave it to Ethem Sancak’s BMC, the agreement with the MTU company, which also makes the German Leopard 2 tanks, remained in the air. The engine design was given to the coordination of TÜMOSAN, but there was a conflict of interest between the capital groups in the AKP orbit .

Defense Industry President Haluk Görgün announced that mass production has begun, but thanks to South Korea's promise to provide 85 ready-made engines in the first phase and 165 later ; that makes 250, but there is still no domestic engine production.

The S-400 and F-35 issues are not the only problems in the domestic and national arms industry . The inability to produce engines is a major source of trouble.

The only problem is the S-400

In the naval forces, within the framework of the National Ship, MİLGEM project, the rate of domestic production of warships has indeed increased, but for example, German MAN engines are used in the TCG Anadolu, German MTU engines are used in corvettes, and German Siemens engines are used in submarines.

ROKETSAN's effective SOM and Atmaca rockets have the French Safran-Turbomeca engine.

We seem to have gotten past the topic, but the LHTEC engine, a joint production of Rolls Royce and Honeywell, is used in the Atak helicopters, while the Ukrainian Motor Sich is used in the BAYKAR Akıncı.

In the records, there is TEI-PD170, which is produced locally and nationally by TUSAŞ Engine Industry in TUSAŞ ANKA. Evil eye bead…

Therefore, no matter how well your electronics engineers design circuits, no matter how many unbreakable locks your software engineers put in place, no matter how unique aerodynamic structures your aeronautical engineers manufacture, as long as external dependency on engines continues, the claim of being local and national will not meet the target.

Returning to our topic, Russia’s warning that “you cannot sell or transfer the S-400 without our permission” actually reminds us of the signature it signed at the time to the government.

Minister of National Defense Yaşar Güler's insistence on the Eurofighter stems from concerns that Turkey's air defense will weaken at this rate, but the problems in front of that sale are currently difficult to overcome.