Türkiye ekonomisinin nereye gitmekte olduğuna ilişkin önemli verilerin yayımlandığı bir haftayı geride bırakıyoruz. Açıklanan veriler gitmekte olduğumuz yerin pek de iyi bir yer olmadığını gösteriyor.  Tam da beklendiği gibi oluyor: Üretim daralıyor, işsizlik artıyor.

Haziran ayı istihdam verilerine göre işsiz sayısı mayıs ayına göre 234 bin kişi artmış. Ama daha çarpıcı olan haziran ayında çalışan sayısı mayıs ayına göre 341 bin azalmış. Çalışan sayısının daha fazla azaldığı ama işsiz sayısının daha az arttığı durum size biraz ilginç gelebilir. Bu dönemde işgücüne dahil olmayanların sayısının 144 bin kişi arttığını ifade edince, aslında durum daha anlaşılır hale geliyor. Bir yerden alıp başka bir kategoriye yerleştirmeniz verilerin “iyi durmasına” imkan verse dahi, işi olmayan kişi sayısının çok yüksek olduğu gerçeğini değiştirmiyor.

“Atıl işgücü oranı”  adı altında TÜİK verilerine yansıyan geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 29,2’ye ulaşmış. Bir taraftan işgücüne katılan sayısı düşerken diğer taraftan geniş tanımlı işsizlik oranının yüzde 30’a dayanmış olması, gerçek işsizliğin ne kadar yüksek seviyelere geldiğini gösteriyor. Tabi bu sadece haziran verisi. İşsizliğin önümüzdeki aylarda artmaya devam edeceğini tahmin etmek zor olmasa gerek.

Sanayi üretim endeksi verileri de işlerin iyi gitmediğini gösteriyor. Temmuz ayında sanayi üretimi yüzde 4,7 oranında daralırken, imalat sanayinde daralma bundan çok daha şiddetli olmuş: yüzde 6,9. Dayanıklı tüketim malı üretimindeki daralma yüzde 9,1. Bu sektördeki küçülme talebin ağırlıklı olarak temel ihtiyaçlarla sınırlandığı anlamına da geliyor. “Katma değeri yüksek ürünler üretelim” ifadesinin çok sık duyarsınız. Yüksek teknoloji ürünlerin üretimindeki düşüş ise en yüksek olanı: yüzde 24,8.

Peki, ekonomiyi yavaşlatarak ve işsizliği artırarak emekçiye, esnafa, çiftçilere, KOBİ’lere ve daha pek çok kesime ağır bir fatura çıkarmaya devam ettik diyelim. Bütün bu maliyetin sonucunda enflasyon düşecek mi? Merkez Bankasının 2025 sonu enflasyon beklentisi olan yüzde 14’ü kimse ciddiye almıyor. Önümüzdeki yıl için beklenti yüzde 25-30 aralığında. Belki gerçekleşen daha da yüksek olacak. Ekonomik büyümenin yavaşladığı, işsizliğin arttığı ve enflasyonun yüksek seyrettiği dönemlerin kitaplarda nasıl tanımlandığını da biliyoruz: stagflasyon.

Siz bakmayın ilgili bakanların “en kötüsü geride kaldı” açıklamalarına. Eylülde okullar açılacak, ekimde havalar soğumaya başlayacak, kasımda gıda fiyatları daha belirgin bir biçimde artacak. Bütün bunlar için ihtiyaç duyacağımız para da olmayacağı için borçlanmaya devam edeceğiz. Daha zor günlerin bizleri beklediği gayet açık.

Bedel ödeyen başkası olunca bu bedelin ödenmesini talep etmek de kolay oluyor.

We are leaving behind a week in which important data about where the Turkish economy is heading has been published. The data disclosed shows that where we are going is not a good place. It's happening exactly as expected: Production is shrinking, unemployment is rising.

According to June employment data, the number of unemployed people increased by 234 thousand people compared to May. But what is more striking is that the number of employees decreased by 341 thousand in June compared to May. You may find it interesting that the number of employees decreases more but the number of unemployed increases less. When we state that the number of people not included in the labor force increased by 144 thousand people in this period, the situation actually becomes more understandable. Even if you take it from one place and place it in another category, it does not change the fact that the number of people who do not have a job is very high.

The broadly defined unemployment rate, reflected in TUIK data under the name "idle labor rate", has reached 29.2 percent. While the number of participants in the labor force is decreasing on one hand, the fact that the broadly defined unemployment rate has reached 30 percent on the other hand shows how high the real unemployment has reached. Of course, this is only June data. It should not be difficult to predict that unemployment will continue to increase in the coming months.

Industrial production index data also shows that things are not going well. While industrial production contracted by 4.7 percent in July, the contraction in the manufacturing industry was much more severe: 6.9 percent. The contraction in durable consumer goods production was 9.1 percent. The shrinkage in this sector also means that demand is limited mainly to basic needs. You often hear the expression "Let's produce high value-added products". The decrease in the production of high-tech products is the highest: 24.8 percent.

Well, let's say that we continued to impose a heavy burden on workers, tradesmen, farmers, SMEs and many other segments by slowing down the economy and increasing unemployment. Will inflation decrease as a result of all this cost? No one takes seriously the Central Bank's inflation expectation of 14 percent for the end of 2025. The expectation for next year is in the range of 25-30 percent. Maybe the actual rate will be even higher. We also know how periods when economic growth slows down, unemployment increases and inflation remains high are defined in the books: stagflation.

Don't pay attention to the statements of the relevant ministers that "the worst is over". Schools will open in September, the weather will start to cool in October, and food prices will increase more significantly in November. Since we will not have the money we need for all this, we will continue to borrow. It is clear that more difficult days await us.

When someone else pays the price, it becomes easier to demand payment of this price.