O ihtiyacı ilk vurgulayan siyasetçi, CHP Genel Başkanı Özgür Özel oldu. AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan ise onun yerine “yumuşama” sözünü tercih etti. Ve parti liderleri arasında o iki başlık altında bir “diyalog” süreci yaşandı.

Ve başlangıçtaki iki yüz yüze görüşme ile Kıbrıs’taki bir “aynı masada yemek” buluşması dışında, kamuoyundaki beklentileri karşılayacak bir gelişme yaşanmadı. Tam tersine, iktidar partisinin demokratik ilkelerle bağdaşmayan kararlar ve uygulamalarına yenileri eklendi.

O “yeni”lerden biri, “Instagram”a konan yasak. O yasağın kaldırılması için ilgililerin görüşmeleri sürerken Erdoğan sosyal medya kuruluşlarının yayınları için “dijital faşizm” açıklaması yaptı.

İktidarın medyadaki klasik basın-yayın organlarına uyguladığı cezalandırmalar malum: Yayınlarını beğenmediği televizyonlara, ağır para cezalarına ek olarak “ekran karartma” cezaları uygulatıyor. O cezaların artması halinde, ekranın tamamen kapatılması cezası uygulanabileceği tehdidini hatırlatıyor. 

Ayrıca beğenmediği yayınların ekrana çıkarılmamasını beklediğini ima ediyor. Yayınlarını beğenmediği gazetelerin de resmi ilanlarının kesilmesini sağlıyor. Yazarları hakkında soruşturma açılması yolunda telkinlerde bulunuyor.

Bütün bu karartmalar, kapatmalar, ilan kesme cezaları, para cezaları, tehdit altında tutma uygulamalarının demokrasinin kuralları arasında yeri yok. Tam tersine, basın özgürlüğü, bugünkü genişlemiş haliyle medya özgürlüğü, sadece medya mensuplarının değil, halkın olayları, düşünceleri öğrenme hakkı ve özgürlüğü olarak da, demokrasinin “olmazsa olmaz”larından biri. O imkânın var olmadığı yerde, nasıl seçecek ülkelerdeki milyonlarca seçmen kendilerini. Onların kim olduklarını, hangi düşünceleri temsil ettiklerini... Bir başka vesileyle değinmiştim: Eski Yunan’daki şehir devletlerinde o iş kolaydı. Her “şehirdevlet”te yaşayan ve vatandaş sayılıp oy hakkına sahip olan birkaç yüz insan stadyum benzeri bir yerde toplanıp, adayları görüp, dinleyerek, isterlerse sorguya da çekerek, onlar hakkındaki görüşlerini oluşturabilirler ve ona göre oy kullanabilirlerdi.

Bugün, bu çağın ülkelerinde oy kullanacak insanların, yüz yüze görüp dinleme, konuşma seçimlerdeki adaylar hakkında bilgi edinmesi için gazete, televizyon, dijital yayın yoluyla “medya”yı izlemelerinden başka yol var mı?

O yolun kapıları da kapatılırsa veya kapalı tutulması ihtimali var oldukça o ülke “demokratik ülke” sayılabilir mi?...

***

Tabii, demokratik haklar ve özgürlükler, sadece basın özgürlüğünden, medya özgürlüğünden ibaret değil. Toplantı ve gösterilere katılma hak ve özgürlüğü var. Anayasamızın 34’üncü maddesi diyor ki:

“Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü yapma hakkına sahiptir.”

Gerçi buna eklenen bir fıkrayla bu özgürlüğün kamu düzeni, milli güvenlik gibi gerekçelerle kanun çıkarılarak sınırlanabileceği belirtilmiştir. Ama anayasanın bir de 12’nci maddesi var ki kanun yoluyla “temel hak ve hürriyetler”in özüne dokunulamayacağını belirtir.

Bunun gibi, “Özlerine kanun yoluyla da dokunulamayacağının belirtildiği temel hak ve özgürlükler” epey fazladır.

Ama bugünün bir gerçeği şudur: Demokrasinin “olmazsa olmaz”ı sayılan ve anayasamıza göre, kanun yoluyla da “özlerine dokunulamayacağı” belirtilen “hak ve özgürlükler”in kaçının, “özlerine dokunulmaması” bir yana, yok sayıldığının örnekleri birbirini izlemeye devam ediyor.

“Toplantı ve gösteri özgürlü”ğü, üniversitelerin kapıları kapatılarak, şehirlerin meydanları abluka altına alınarak, yollara barikatlar kurularak engelleniyor.

***

Ben bu yazıyı yazarken masamın üstünde eski ve yeni anayasalar var. Türkiye’nin parlamenter demokratik bir rejim altında bulunduğu zamanların anayasaları da demokratik ülkelerde benzerine pek rastlanmayan sistemi oluşturmuş olan bugünkü anayasamız da... Meclis’in -başta denetleme alanındakiler olmak üzere- birçok yetkisini kaldırmış olan bir anayasa. Ama Meclis’in henüz kaldırılmamış yetkilerinin içinde de yapabileceği bir şeyler var. Meclis’in hiç olmazsa, o yetkilere yeniden sahip çıkmaya çalışması gerekiyor.

Üstelik ekonomik ve sosyal alandan, eğitim alanına kadar başka birçok alandaki sorunlar, gün geçtikçe büyüyor. Özellikle de dış politika alanındaki sorunlar...

Şimdi tatilde olan milletvekillerinin önümüzdeki günlerdeki olağanüstü toplantı günlerinin hemen arkasındaki bir tarihte yeni bir olağanüstü toplantı çağrısı yapmak için harekete geçmesinde büyük fayda var. Geçen yazılarda da belirtmeye çalıştım... En azından şu sıradaki savaş tehlikeleri karşısında bir durum değerlendirmesi yapılabilir o toplantıda. Ve bu, Meclis’in normalleşmesi yolunda atılacak bir adım olabilir.

The first politician to emphasize that need was CHP Chairman Özgür Özel. AKP Chairman Tayyip Erdoğan preferred the word “détente” instead. And there was a “dialogue” process between the party leaders under those two headings.

And apart from the two initial face-to-face meetings and a "dinner at the same table" meeting in Cyprus, no developments have occurred that would meet public expectations. On the contrary, new decisions and practices of the ruling party that are incompatible with democratic principles have been added.

One of those “new” ones is the ban on “Instagram.” While the relevant parties continue to negotiate to lift that ban, Erdoğan has described the posts on social media organizations as “digital fascism.”

The penalties that the government imposes on the classical press and broadcasting organs in the media are well-known: In addition to heavy fines, it imposes “screen blackout” penalties on television channels whose broadcasts it does not like. It reminds us of the threat that if those penalties increase, the screen may be completely turned off.

He also implies that he expects publications he does not like not to be broadcast. He also ensures that the official advertisements of newspapers whose publications he does not like are cut off. He suggests that an investigation be opened against their writers.

All these blackouts, closures, advertisement cutting penalties, fines, and practices of keeping under threat have no place among the rules of democracy. On the contrary, freedom of the press, and in its expanded form today, media freedom, is one of the “must haves” of democracy, not only for members of the media but also for the public, as the right and freedom to learn about events and thoughts. In a place where that opportunity does not exist, how will millions of voters in countries choose themselves? Who they are, what ideas they represent... I mentioned it on another occasion: That task was easy in the city-states of ancient Greece. A few hundred people living in each “city-state” who were considered citizens and had the right to vote could gather in a stadium-like place, see the candidates, listen to them, and if they wanted, even question them, form their opinions about them, and vote accordingly.

Is there any other way for people who will vote in countries of this age to get information about candidates in elections other than seeing them face to face, listening to them, and watching the “media” through newspapers, television, and digital broadcasts?

If the doors of that road are closed or if there is a possibility of keeping them closed, can that country be considered a "democratic country"?...

***

Of course, democratic rights and freedoms are not just about freedom of the press and media. There is also the right and freedom to participate in meetings and demonstrations. Article 34 of our Constitution states:

“Everyone has the right to hold unarmed and peaceful meetings and demonstrations without prior permission.”

Although an additional paragraph has been added to this, it has been stated that this freedom can be restricted by law on grounds such as public order and national security. However, there is also Article 12 of the constitution, which states that the essence of "fundamental rights and freedoms" cannot be touched by law.

Similarly, there are many "fundamental rights and freedoms whose essence cannot be violated even by law".

But today's reality is this: Examples of how many of the "rights and freedoms" that are considered "indispensable" for democracy and whose "essence cannot be touched" by law, are not only not "touched" but also ignored, continue to follow one another.

“Freedom of assembly and demonstration” is being obstructed by closing the doors of universities, blockading city squares, and erecting barricades on the roads.

***

As I write this article, there are old and new constitutions on my desk. The constitutions of the times when Turkey was under a parliamentary democratic regime, and our current constitution, which has created a system that is rarely seen in democratic countries... It is a constitution that has removed many of the powers of the Assembly, especially those in the area of oversight. But there are also things that the Assembly can do within the powers that have not yet been removed. The Assembly should at least try to reclaim those powers.

Moreover, problems in many other areas, from economic and social to educational, are growing day by day. Especially problems in foreign policy...

There is great benefit in the MPs who are now on recess taking action to call a new extraordinary meeting on a date immediately following the extraordinary meeting days in the coming days. I have tried to point this out in previous articles... At least an assessment of the situation can be made in that meeting in the face of the current war dangers. And this can be a step towards the normalization of the Parliament.