Yazı dizimizin dünkü bölümünde Suriye’de iç savaşın patlak verdiği 2011 yılından itibaren Milli Güvenlik Kurulu açıklamaları üzerinden Türkiye’nin bu ülke karşısında devlet politikası olarak ifade ettiği siyasetin geçirdiği aşamaları değerlendirmek üzere yola koyulmuştuk.

Bunu yaparken ilk bölümde kronolojik olarak 2011 yılından 2018 yılına kadar olan dokuz yıllık döneme odaklandık.

Bugünkü yazımızda ise 2019 yılından itibaren MGK açıklamalarının yakın zamanda en son 5 Temmuz tarihinde düzenlenen toplantıyı da içeren ikinci bölümünü değerlendirmeye çalışacağız. Bunu yaparken, en başta özellikle son iki- üç yıl zarfında Suriye’ye karşı kullanılan dilin mutedil bir çizgide değiştiği, dönüştüğü tespitini vurgulamalıyız.

MGK’nın 2019 ve sonrasındaki Suriye beyanları şöyle bir seyir izliyor:

2019/HEDEF: ‘MİLYONLARCA SURİYELİNİN DÖNÜŞÜNÜ SAĞLAMAK’

2019 yılı MGK açıklamalarının Suriye başlığında en önemli konularından biri Fırat’ın doğusundaki bölgede kurulmak istenen sınıra bitişik güvenli bölgedir. Yılın ilk MGK’sında Türkiye’nin amacının “Suriye’nin toprak bütünlüğü ve siyasi birliğinin” yanı sıra “ev ve yurtlarını terk etmek zorunda bırakılmış milyonlarca Suriyeli’nin yerlerine dönmelerini sağlamak olduğu” vurgulanıyor. (30 Ocak 2019)

Yine 2019 yılı MGK açıklamalarında, ABD’nin PKK/YPG/PYD’ye eğitim, teçhizat dahil askeri ve siyasi desteği eleştiri konusu yapılıyor, örgütün “çocukları zorla silahlandırmasına” da dikkat çekiliyor. (30 Temmuz 2019)

“Suriyelilerin evlerine dönmeleri” ve “terör koridorunu önleme” hedefleri çerçevesinde “Güvenli Bölge Projesi”ne yapılan atıflar, 2019 yılı ekim ayında gerçekleştirilecek olan ‘Barış Pınarı Harekâtı’nın da habercisidir.

Söz konusu harekât, Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından Suriye Milli Ordusu (ÖSO) unsurlarıyla birlikte 9-17 Ekim 2019 tarihleri arasında icra edilmiştir. Suriye toprakları içinde Fırat’ın doğusunda Tel Abyad ile Resülayn şehirleri arasında uzunluğu bugün 150 kilometreyi bulan, 30 kilometre derinlikte bir güvenli bölge tesis edilmiştir.

2020/ÖNCE RUSYA İLE GERİLİM ARDINDAN ABD’YE ELEŞTİRİLER

2020 yılına gelindiğinde pandemi öncesindeki 30 Ocak tarihli toplantı, o dönemde TSK’nın görev yaptığı İdlib çatışmasızlık bölgesinde Esad rejiminin Rusya’nın desteğiyle sahada kendisine alan açma çabaları nedeniyle yaşanan gerilimlerin izlerini taşıyor. Nitekim, MGK’nın bu toplantısından sonra yapılan açıklamada, “İdlib’de güvenlik güçlerini hedef alan saldırılara karşı gereken ek önlemlerin alınacağı” belirtiliyor.

Bu gerilim sırasında Rus ve Suriye savaş uçakları, 27 Şubat tarihinde İdlib’de hareket halindeki bir Türk askeri konvoyuna birlikte saldırarak 34 Türk askerini şehit etmiştir. Bu hadisenin ertesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 5 Mart tarihinde Moskova’ya yaptığı ziyarette Rusya Lideri Vladimir Putin ile İdlib konusunda bugün de sürmekte olan statükonun çerçevesini çizen bir mutabakata varılmıştır. 

Pandemi döneminde bir sonraki MGK 2 Haziran’da toplanmıştır. Bu toplantıdan sonra Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunması, Suriyeli sığınmacıların dönüşünün sağlanması gibi hedefler tekrarlanmıştır. 22 Temmuz tarihinde düzenlenen MGK’da ABD’ye bir kez daha isim vermeden komşu ülkelerde “terör örgütlerinin yanında yer alma” eleştirisi yöneltiliyor.

Aynı yıl yapılan 24 Eylül toplantısında ise ‘Libya ve Suriye’ başlığı altında “mazlum milletlerin hürriyetlerini ve kaynaklarını gasp eden gayrimeşru oluşumlar ve terör örgütleri ve bunları destekleyen aktörlere karşı adım atılması” beklentisi ifade ediliyor.

2021 ve 2022/ARTIK BÜTÜN MESAJLAR ABD’YE GİDİYOR

2021 ve 2022 yılı metinlerinde Suriye bölümleri eski yıllara kıyasla kısmen küçülürken, bir bütün olarak bakıldığında bu başlıkta en çok vurgulanan mesaj yine isim geçirilmeden ABD’nin Suriye’de PKK uzantısı YPG/PYD’ye verdiği destektir.

Örneğin, 2021 yılındaki toplam altı MGK toplantısının dördünün açıklamalarında ABD’ye gönderilen mesajlar var. Üstelik, ilk kez “kınanma” derecesine de çıkıyor bu mesajlar. 5 Ağustos tarihli toplantısının açıklamasında şöyle deniliyor:

“PKK/KCK-PYD/YPG terör örgütünü himaye ederek insanlığa karşı suç teşkil eden eylemleri ile bölgemizdeki barış ve istikrarı hedef alan saldırılarını sürdürmeye teşvik eden ülkeler şiddetle kınanmıştır.”

AB’ye adı geçirilmeden “terörizmi bir dış politika aracı olarak kullanma ve terör örgütleri ile gayrimeşru ilişkiler tesis etme” eleştirisi de yöneltiliyor.

Yine 2021 açıklamalarında “Suriye’de kalıcı ve sürdürülebilir bir çözüme ülkenin toprak bütünlüğünün ve siyasi birliğinin korunması suretiyle ulaşılmasının önemi”ne kuvvetli bir vurgunun yapılması göze çarpıyor. (30 Mart 2021)

2023/‘SURİYE’NİN ÖNÜNDEKİ EN BÜYÜK ENGEL PKK/YPG’

2023 yılına geldiğimizde Suriye konusunda güney komşumuza karşı artan ölçüde ‘koruyucu’ bir dilin uç vermekte olduğuna, buna paralel bir şekilde ABD’ye karşı kullanılan eleştirel dilin giderek sertleştiğine tanıklık ediyoruz.

Bu çerçevede PKK/KCK-PYD/YPG, “Suriye halkının barış, huzur ve refaha kavuşmasının önündeki en büyük engel” olarak tanımlanıyor. (25 Ocak 2023)

Yine aynı açıklamada “Terör örgütlerinin tamamen bertaraf edilerek Suriye’nin toprak bütünlüğünü ve egemenliğini esas alan kapsayıcı ve bütüncül bir çözüme ulaşmasının kalıcı barışa giden yolu açacağı” belirtiliyor. Bir başka anlatımla, Suriye’de kapsamlı bir çözümün ancak PKK’nın bu ülkedeki uzantısı PYD/YPG’nin bertaraf edilmesiyle mümkün olabileceği söyleniyor.

Bir sonraki toplantının açıklamasında ise yine isim vermeden “DEAŞ ile mücadele kisvesi altında”, PKK/KCK-PYD/YPG’yi “helikopter de dahil her türlü imkân ve kabiliyetle teçhiz etmeye çalışan aktörlerin gerçek niyetlerinin anlaşıldığı” kaydediliyor. (30 Mart 2023)

MGK’nın 28 Eylül toplantısında terör örgütü bir kez daha “barış ve huzurun önündeki en büyük engel” olarak gösteriliyor. PKK/KCK-PYD/YPG’den “taşeron örgüt” şeklinde söz ediliyor. Aynı zamanda bu örgütün “ülkenin tabii kaynaklarını sömürdüğü” de belirtiliyor. Ayrıca, ABD’ye yine isim geçirmeden “Cinayet şebekesine destek vermeyi sürdürme” eleştirisi yapılıyor. 

2023 yılı mesajlarının bir bölümünün bu yılın özellikle ilk yarısındaki Suriye ile normalleşme arayışlarına denk gelen bir döneme rastladığı not edilmelidir.

2024/TEHDİT DEĞERLENDİRMESİNDE ABD EN ÜST SIRADA

İçinde bulunduğumuz yıl içindeki düzenlenen MGK toplantılarının açıklamalarında da ABD’nin yine PKK/PYD/YPG ile birlikte en önemli tehdit faktörü olarak belirdiğini söylemek hata olmaz. Açıklamaların Suriye bölümleri büyük ölçüde ABD’ye yönelen mesajlarla doludur.

Örneğin 25 Ocak açıklamasına bakalım. “Türkiye’nin kararlılıkla uyguladığı milli güvenlik siyasetinin, proje terör örgütleri üzerinden kurgulanan planlarla akamete uğratılamayacağı” ifade ediliyor. “Proje örgütler” denilirken PKK/YPG kastediliyor. Türkiye’ye karşı ‘proje örgütleri’ üzerinden bu planları “kurgulayan” ise herhalde ABD’den başka bir aktör değildir.

Bir sonraki toplantıda “bölgemizin geleceğinde terör örgütlerine ve onların destekçilerine hiçbir surette yer verilmeyeceği” kaydediliyor. Terör örgütlerini cesaretlendiren tüm aktörlerin “aklıselimle hareket ederek terörle irtibatlarını kalıcı bir şekilde ve gecikmeksizin kesmeleri” talep ediliyor. (4 Nisan 2024)

Bunu izleyen toplantıdan sonraki çarpıcı bir ifade “Milli güvenliğimiz ve komşularımızın toprak bütünlüğü hilafına herhangi bir oldubittiye fırsat verilmeyeceği” vurgusudur. (28 Mayıs 2024)

ESAD’LA ORTAK PAYDA: ‘ÖZERK YÖNETİM’İN SONLANDIRILMASI HEDEFİ

Burada altı çizilmesi gereken husus, Türkiye’nin ulusal güvenliği ile “komşularımızın”, yani Irak ve Suriye’nin toprak bütünlüğünün aynı düzlemde birlikte ele alınmasıdır. Komşumuzun, yani Suriye’nin toprak bütünlüğü Türkiye için bir ulusal güvenlik hedefi olarak tanımlanmıştır. “Oldu bitti” yaratma niyetlerinin arkasındaki aktörün ABD olduğunu tahmin etmek de zor değildir.

MGK tarafından Suriye’ye kuvvetli ve sıcak mesajların gittiği en son çıkış ise geçen 5 Temmuz tarihindeki toplantıdan sonra yapılmıştır.

Bu açıklamada Türkiye’nin terörle mücadeledeki artan gayretlerinin “komşularımız Irak ve Suriye’nin toprak bütünlüğüne, egemenliğine ve refahına kalıcı katkıda bulunacağını” belirtiliyor. Açıklamaya göre, “Suriye topraklarının bölücü terörden arındırılması, öncelikle Suriye’nin menfaatlerini ve bekasını teminat altına alacaktır...”

Suriye’nin çıkarlarının ve bekasının ülkeyi PKK/YPG’den arındırmaktan geçtiği ana mesajını taşıyan bütün bu ifadelerin ilk sıradaki adresi Suriye Lideri Beşar Esad olmalıdır.

Tabii, “PKK/YPG’den arındırma” ifadesi ile bu örgütlerin kadrolarının kontrol ettiği Fırat’ın doğusunda ABD’nin himayesi altındaki “Özerk Yönetim”in sonlandırılması hedefinin kastedildiğini söylemek hata olmaz.

Şurası aşikâr ki, Ankara, Esad rejimi ile normalleşme arayışına girerken, bu arayışın ortak paydasını Suriye’de Fırat’ın doğusundaki “Özerk Yönetim”in sonlandırılması perspektifi üzerine temellendirmekte, Şam’a “sorunumuz bir” demektedir.  

Kuşkusuz, iç savaşın patlak verdiği 2011’den itibaren MGK tarafından yapılan bütün Suriye açıklamalarına bir bütün olarak baktığımızda Ankara’nın politikasının zaman içinde büyük bir dönüşümden geçtiğini söylemek mümkündür.

Bir dönem doğrudan Esad rejimini hedef alan ve rejime muhalif unsurlara kuvvetli bir destek veren Ankara, bugün geldiğimiz noktada aynı rejimle yeni bir başlangıç yapmanın arayışı içindedir. Bu arayış Suriye karşısındaki beliren yeni ılımlı söylemde de kendisini göstermektedir. Bu durumu MGK açıklamalarından da okuyabiliyoruz.

In yesterday's episode of our article series, we set out to evaluate the stages that Turkey's state policy towards Syria has gone through, through the statements of the National Security Council, since the civil war broke out in Syria in 2011.

While doing this, in the first part, we focused chronologically on the nine-year period from 2011 to 2018.

In today’s article, we will try to evaluate the second part of the MGK statements since 2019, including the most recent meeting held on July 5. While doing this, we should first emphasize the observation that the language used against Syria, especially in the last two to three years, has changed and transformed in a moderate way.

The MGK's statements on Syria in 2019 and beyond follow this pattern:

2019/GOAL: 'TO ENSURE THE RETURN OF MILLIONS OF SYRIANS'

One of the most important topics in the 2019 MGK statements under the heading of Syria is the safe zone that is intended to be established in the region east of the Euphrates adjacent to the border. In the first MGK of the year, it is emphasized that Turkey's aim is to "ensure the territorial integrity and political unity of Syria" as well as "ensuring the return of millions of Syrians who have been forced to leave their homes and homelands." (January 30, 2019)

Again, in the 2019 MGK statements, the US’s military and political support to the PKK/YPG/PYD, including training and equipment, was criticized, and attention was drawn to the organization’s “forced arming of children.” (July 30, 2019)

The references to the “Safe Zone Project” within the framework of the goals of “returning Syrians to their homes” and “preventing the terror corridor” are also a precursor to the “Operation Peace Spring” to be carried out in October 2019.

The operation in question was carried out by the Turkish Armed Forces together with elements of the Syrian National Army (FSA) between 9-17 October 2019. A safe zone, currently 150 kilometers long and 30 kilometers deep, was established between the cities of Tel Abyad and Ras al-Ayn, east of the Euphrates within Syrian territory.

2020/FIRST TENSION WITH RUSSIA, THEN CRITICISM OF THE USA

When we come to 2020, the meeting on January 30, before the pandemic, bears the traces of the tensions experienced in the Idlib de-escalation zone, where the Turkish Armed Forces were operating at the time, due to the Assad regime’s efforts to create space for itself on the ground with the support of Russia. Indeed, in the statement made after this MGK meeting, it was stated that “the necessary additional measures will be taken against attacks targeting security forces in Idlib.”

During this tension, Russian and Syrian warplanes jointly attacked a Turkish military convoy moving in Idlib on February 27, killing 34 Turkish soldiers. Following this incident, during President Recep Tayyip Erdoğan’s visit to Moscow on March 5, an agreement was reached with Russian Leader Vladimir Putin that outlines the status quo on Idlib that continues today.

The next MGK meeting during the pandemic period was held on June 2. After this meeting, goals such as protecting the territorial integrity of Syria and ensuring the return of Syrian refugees were repeated. At the MGK held on July 22, the US was once again criticized for “standing by terrorist organizations” in neighboring countries without naming them.

In the September 24 meeting held the same year, under the title of "Libya and Syria", the expectation was expressed that "steps should be taken against illegitimate formations and terrorist organizations that usurp the freedoms and resources of oppressed nations and the actors that support them".

2021 and 2022/ALL MESSAGES ARE NOW GOING TO THE USA

While the Syria sections in the 2021 and 2022 texts have been partially reduced compared to previous years, when viewed as a whole, the most emphasized message under this heading is the support that the US gives to the YPG/PYD, the PKK extension in Syria, again without mentioning the name.

For example, there are messages sent to the US in the statements of four of the six MGK meetings in 2021. Moreover, these messages rise to the level of “condemnation” for the first time. The statement of the August 5 meeting reads as follows:

“The countries that support the PKK/KCK-PYD/YPG terrorist organization and encourage it to continue its attacks that constitute crimes against humanity and target peace and stability in our region have been strongly condemned.”

The EU is also being criticized, without being mentioned by name, for “using terrorism as a foreign policy tool and establishing illegitimate relations with terrorist organizations.”

Again, in the 2021 statements, it is noticeable that there is a strong emphasis on “the importance of reaching a permanent and sustainable solution in Syria by preserving the territorial integrity and political unity of the country.” (March 30, 2021)

2023/'THE BIGGEST OBSTACLE FROM SYRIA IS PKK/YPG'

As we come to 2023, we witness an increasingly 'protective' language towards our southern neighbor regarding Syria, and in parallel, an increasingly harsher critical language towards the United States.

In this context, the PKK/KCK-PYD/YPG is defined as “the biggest obstacle to the Syrian people achieving peace, tranquility and prosperity.” (January 25, 2023)

Again, the same statement states that “the complete elimination of terrorist organizations and reaching a comprehensive and holistic solution based on Syria’s territorial integrity and sovereignty will pave the way for lasting peace.” In other words, it is said that a comprehensive solution in Syria will only be possible by eliminating the PYD/YPG, the extension of the PKK in this country.

In the statement of the next meeting, again without naming names, it is noted that the real intentions of the actors who are trying to equip the PKK/KCK-PYD/YPG “with all kinds of means and capabilities, including helicopters” “under the guise of fighting against DAESH” have been understood. (March 30, 2023)

At the MGK meeting on September 28, the terrorist organization is once again shown as “the biggest obstacle to peace and tranquility.” The PKK/KCK-PYD/YPG is referred to as a “subcontractor organization.” It is also stated that this organization “exploits the country’s natural resources.” In addition, the US is criticized for “continuing to support the murder network,” again without mentioning its name.

It should be noted that some of the messages for 2023 coincide with the search for normalization with Syria, especially in the first half of this year.

USA AT THE TOP IN 2024/THREAT ASSESSMENT

It would not be wrong to say that the US, along with the PKK/PYD/YPG, emerged as the most important threat factor in the statements of the MGK meetings held this year. The Syria sections of the statements are largely filled with messages directed at the US.

For example, let's look at the January 25 statement. It is stated that "Turkey's resolutely implemented national security policy cannot be thwarted by plans designed through project terrorist organizations." When we say "project organizations," we mean the PKK/YPG. The actor who "designed" these plans against Turkey through "project organizations" is probably no other actor than the US.

It is noted that in the next meeting, “terrorist organizations and their supporters will not be given any place in the future of our region.” It is requested that all actors encouraging terrorist organizations “act with common sense and permanently and without delay sever their ties with terrorism.” (April 4, 2024)

A striking statement from the meeting that followed was the emphasis that “no opportunity will be given to any fait accompli that is against our national security and the territorial integrity of our neighbors.” (May 28, 2024)

COMMON TERMINOLOGY WITH ASSAD: THE GOAL OF ENDING THE 'AUTONOMOUS ADMINISTRATION'

The point that needs to be underlined here is that Turkey's national security and the territorial integrity of our "neighbors", namely Iraq and Syria, are considered together on the same plane. The territorial integrity of our neighbor, namely Syria, has been defined as a national security goal for Turkey. It is not hard to guess that the actor behind the intention to create a "fait accompli" is the US.

The last time the MGK sent strong and warm messages to Syria was after the meeting on July 5.

This statement states that Turkey’s increasing efforts in the fight against terrorism “will make a permanent contribution to the territorial integrity, sovereignty and prosperity of our neighbors Iraq and Syria.” According to the statement, “The clearing of Syrian territory from separatist terrorism will primarily secure Syria’s interests and survival...”

The first addressee of all these statements, which carry the main message that Syria's interests and survival depend on cleansing the country from the PKK/YPG, should be Syrian Leader Bashar Assad.

Of course, it would not be a mistake to say that the expression “clearing from PKK/YPG” refers to the goal of ending the “Autonomous Administration” under the auspices of the US east of the Euphrates, which is controlled by the cadres of these organizations.

It is obvious that while Ankara is seeking normalization with the Assad regime, it bases the common denominator of this quest on the perspective of ending the "Autonomous Administration" east of the Euphrates in Syria and tells Damascus, "our problem is one."

Undoubtedly, when we look at all the statements made by the MGK on Syria as a whole since the outbreak of the civil war in 2011, it is possible to say that Ankara's policy has undergone a major transformation over time.

Ankara, which once directly targeted the Assad regime and gave strong support to elements opposing the regime, is now in search of a new beginning with the same regime. This search is also evident in the new moderate discourse that has emerged against Syria. We can also read this situation from the MGK statements.