Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan NATO’nun Rusya’nın Ukrayna’ya savaşında “taraf haline getirilmemesi” gerektiğini söyledi. Erdoğan bu açıklamayı NATO’nun 75’inci yıldönümünde düzenlenen 9-11 Temmuz Washington Zirvesine hareketinden önceki basın toplantısında yaptı. Bu tam da NATO’nun Ukrayna’yla dayanışma konusunu ayrı bir oturum olarak ele alacağı Zirve öncesinde Rusya’yla doğrudan mücadele eğilimlerine karşı peşinen veto işaretiydi.

Basın toplantısı öncesinde Erdoğan’a birkaç saat önce Rusya’nın Ukrayna’nın başkenti Kiev’e düzenlediği füze saldırısında 30’dan fazla kişinin öldürüldüğü ve bir çocuk hastanesinin de isabet aldığı raporu sunulmuştu. Erdoğan ise daha 3 Temmuz’da Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ile Astana’da görüşmüş, savaşın yayılma tehlikesine dikkat çekmişti. Rusya’nın son saldırısının Ukrayna konusunda NATO’ya meydan okuma anlamı taşıdığı anlaşılıyor.

Erdoğan’ın bu uyarıda bulunurken Türkiye’nin NATO’ya en fazla katkı sağlayan ilk beş ülke arasında bulunduğunu iki kez vurgulaması da dikkat çekici.

Satır aralarında Ukrayna savaşının 5 Kasım’daki ABD başkanlık seçimlerine malzeme yapılıp Türkiye’nin de dünyanın da ateşe atılmaması uyarısı var.

Biden ile görüşecek mi?

Erdoğan’ın basın toplantısına katılması uygun bulunan gazetecilerin, diplomatların elinden çıkmışçasına derin analizlerle cümleleştirilmiş, Cumhurbaşkanının memnuniyetle yanıtladığı sorular arasında ABD Başkanı Joe Biden ile görüşüp görüşmeyeceği yoktu.

Erdoğan, İsveç’in NATO üyeliğine onay vermesi ve Yunanistan’la yumuşama siyaseti karşılığında aldığı F16 anlaşmasıyla birlikte Biden’den dört yıldır beklediği Beyaz Saray davetini de almıştı. Ancak 9 Mayıs olarak öngörülen bu ziyaret Erdoğan’ın talebiyle ertelenmişti. Bu görüşmenin NATO Zirvesi çerçevesinde yapılacağı spekülasyonları yapılıyordu. Gelişmeler, Erdoğan’ın bu görüşmeyi erteleyerek isabetli davrandığını gösterdi.

YetkinReport’un resmî kaynaklardan edindiği bilgiye göre Erdoğan NATO Zirvesine gitmişken Biden ile özel görüşme talebinde bulunmadı. Konferans salonunda ayaküstü yapılabilecek görüşmeleri saymıyoruz, ama özel görüşme bu yazının yazıldığı saate dek söz konusu değildi.

Bunun başlıca nedeni, seçime zaten düşe kalka giden Biden’ın Erdoğan’ın kendi konuğu olarak Ameri,kan basınına konuşmasını istememesi. Erdoğan’ınsa -mevcut koşullarda doğal olarak- Gazze katliamından İsrail’i sorumlu tutacağı ve onu durdurmayan ABD’yi eleştireceği açık.

NATO, terörizm, savunma sanayii

Erdoğan basın toplantısında NATO zirvesinde hem İsrail-Filistin konusunu açacağını söyledi. Ayrıca İsrail-Filistin konusuyla birlikte Türkiye’nin NATO’dan diğer beklentilerini de Zirve toplantısının yanı sıra kendisinin ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler’in ikili temaslarında gündeme getireceklerini vurguladı.

Bu yazının yazıldığı sıraya dek Erdoğan’ın Almanya Başbakanı Olaf Scholz, İngiltere Başbakanı Keir Starmer ile görüşmeleri kesinleşmişti. Güler’in İngiltere ve Hollanda savunma bakanlarıyla da öyle. Fidan’ın ise henüz kesinleşen ikili görüşmesi yoktu ama ABD dahil görüşme ihtimali olup zaman onayı beklenenler vardı.

Erdoğan, İsrail hariç NATO’dan beklentileri 2023 Vilnius Zirvesinde alınan kararların uygulanması olarak vurguladı. Bunlar NATO üyelerinin terörle mücadele ile savunma sanayi konularında da dayanışma içinde olmasıydı.

Beklentiler ve karambol riski

İsveç ve Finlandiya’nın askeri malzeme ve teknoloji konusunda yaptırımlarından NATO üyeliklerine onay sayesinde kurtulan Türkiye, ABD, Almanya, Kanada gibi ülkelerin yaptırımlarından şikâyetçi.

Terörle mücadele konusunda da NATO Zirvesinden çok somut bir sonuç beklemek hayalcilik olur. Çünkü örneğin Türkiye, özellikle de ABD’nin Suriye’de PKK türevlerine verdiği desteği kast ederken, Erdoğan’un kurtuluş savaşçısı saydığı Hamas, çoğu NATO üyesinde terör örgütü sayılıyor.

Aslına bakarsanız Kasım seçiminde kaybedecek gözüyle bakılan Biden’ın ev sahibi olduğu NATO 75’inci Yıl Zirvesinin parlak geçeceğini pek bekleyen yok. O nedenle Türkiye bu karambolden Rusya-Ukrayna konusunda riski artıracak bir karar çıkmasını istemiyor.

President Tayyip Erdoğan said NATO should not be "turned into a party" in Russia's war against Ukraine. Erdoğan made this statement at the press conference before his departure for the July 9-11 Washington Summit, held on the 75th anniversary of NATO. This was a preemptive veto signal against NATO's tendencies to fight directly with Russia before the Summit, where the issue of solidarity with Ukraine would be discussed as a separate session. 

Before the press conference, Erdoğan was presented with a report a few hours ago that more than 30 people were killed and a children's hospital was hit in Russia's missile attack on Kiev, the capital of Ukraine. Erdogan, on the other hand, met with Russian President Vladimir Putin in Astana on July 3 and drew attention to the danger of the war spreading. It seems that Russia's latest attack means a challenge to NATO regarding Ukraine. 

It is also noteworthy that while making this warning, Erdoğan emphasized twice that Turkey is among the top five countries that contribute the most to NATO. 

Between the lines, there is a warning that the Ukrainian war should not be used as a material for the US presidential elections on November 5th and that Turkey and the world should not be thrown into the fire.

Will he meet with Biden?

Among the questions that the journalists who were eligible to attend Erdoğan's press conference were, formulated with in-depth analysis as if written by diplomats, and which the President gladly answered, was whether he would meet with US President Joe Biden. 

Erdogan also received the White House invitation from Biden, which he had been waiting for four years, along with the F16 agreement he received in exchange for Sweden's approval of NATO membership and the policy of détente with Greece. However, this visit, which was planned for May 9, was postponed at Erdogan's request. There were speculations that this meeting would be held within the framework of the NATO Summit. Developments showed that Erdoğan acted correctly by postponing this meeting . 

According to the information YetkinReport obtained from official sources, Erdoğan did not request a private meeting with Biden while he was at the NATO Summit. We do not count the meetings that can be held in the conference room, but private meetings were not possible until the time of writing this article. 

The main reason for this is that Biden, who was already struggling in the election, does not want Erdoğan to speak to the American press as his guest. It is clear that Erdogan will - naturally under the current conditions - hold Israel responsible for the Gaza massacre and criticize the USA for not stopping it.

NATO, terrorism, defense industry

Erdoğan said at the press conference that he would discuss the Israel-Palestine issue at the NATO summit . He also emphasized that, along with the Israel-Palestine issue, Turkey's other expectations from NATO will be brought to the agenda in the bilateral contacts of him and Minister of Foreign Affairs Hakan Fidan and Minister of National Defense Yaşar Güler, in addition to the Summit meeting. 

By the time this article was written, Erdoğan's meetings with German Chancellor Olaf Scholz and British Prime Minister Keir Starmer had been finalized. Same goes for Güler's defense ministers from the UK and the Netherlands. Fidan, on the other hand, did not have a finalized bilateral meeting yet, but there were people, including the USA, who were likely to meet and were awaiting time confirmation. 

Erdoğan emphasized that the expectations from NATO, excluding Israel, are the implementation of the decisions taken at the 2023 Vilnius Summit. These were the solidarity of NATO members in the fight against terrorism and the defense industry.

Expectations and the risk of chaos

Turkey, which escaped the sanctions of Sweden and Finland regarding military materials and technology thanks to the approval of their NATO membership, complains about the sanctions of countries such as the USA, Germany and Canada. 

It would be wishful thinking to expect a concrete result from the NATO Summit regarding the fight against terrorism. Because, for example, Turkey, especially the US, refers to its support for PKK variants in Syria, while Hamas, which Erdogan considers a liberation fighter, is considered a terrorist organization in most NATO members. 

In fact, no one expects the NATO 75th Anniversary Summit, hosted by Biden, who is expected to lose in the November election, to be a bright one. For this reason, Türkiye does not want a decision to arise from this chaos that will increase the risk regarding Russia-Ukraine.