Geçenlerde bir Avrupa ülkesinin büyükelçisine rastladım, cep telefonu elinden düşmüyordu. "Malum bu aralar sürekli vize meseleleri için aranıyorum" dedi.

Hangi Avrupalı yetkiliyle konuşursanız konuşun; meselenin siyasi olmadığını teknik olduğunu söylüyor. Haksız da değiller. 250 - 300 bin kişi vizeyle Avrupa'ya gidip sonradan dönmeyince, üstüne yüz binler sığınma talebinde bulununca, üstüne sahte belgecilikte muazzam artış olunca, işin teknik boyutunda haklılık payları var. 

Ben yine de kimi vize taleplerinde kuşkulu durumlarda hep aleyhte karar alınmasını hem Erdoğan'ın Avrupa'da sevilmemesine, hem de "Türklerin Avrupa'da istenmemesine" de bağlıyorum. 

İlginçtir benzer bir teknik-siyasi durum başta Afrika olmak üzere eskiden üçüncü dünya, şimdi "Küresel Güney" dediğimiz ülkelerle yaşanıyor. Vize talebi reddedilen Afrika ülkelerinin vatandaşları, Türk büyükelçilerine şikayet telefonları açmaya başlamışlar. Afrikalı yetkililerden "Türkiye'de istenmiyor muyuz? Türkiye eskisi kadar Afrika ile iyi ilişkiler istemiyor mu," şikâyetleri duyuluyormuş.

Malum bu aralar, özellikle Kayseri'de başlayıp başka şehirlere yayılan Suriyeli göçmenlere yönelik olaylar bir kez daha Türkiye'de yaşayan göçmen, sığınmacı, yabancılara dönük tepkinin gündeme gelmesine neden oldu. Yabancı derken, öfkenin Suriyelilerle sınırlı olmadığını, Afganistan ve diğer Orta Asya ülkelerinden gelenler kadar Afrikalıları da kapsadığını düşünüyorum.

Suriyeli sığınmacılara açık kapı politikasının en önemli mimarlarından biri eski dışişleri Bakanı ve başbakan Ahmet Davutoğlu ise, diğer ülke vatandaşlarına deyim yerindeyse peynir ekmek gibi vize verilip, Türkiye'yi Batı'ya giden yolda ara durak haline getiren uygulamaların mimarlarından biri de bir önceki Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu. 

Hakan Fidan Türkiye'nin vize rejiminden rahatsız

Halefi Hakan Fidan'ın, Çavuşoğlu'nun arkasında bıraktığı vize mirasından son derece rahatsız olduğu ve suistimale açık uygulamalara son vermek için meseleye el attığını anlıyorum. 

Geçmiş uygulamalara dair sorunun temelinde, vize başvuru süreçlerine, Batılı ülkelerin Türkler için yaptığı gibi özel şirketlerin devreye sokulması var. 

Malum, yakın geçmişe kadar, vizeler büyükelçiliklerin konsolosluk bölümleri tarafından verilirdi. Konsoloslukların yüklerinin hafifletilmesi gerekçe gösterilerek, dışarıdan aracı şirketlerle çalışma yoluna gidildi. Ön başvuru merkezleri başvuru sahibinin ilettiği belgelerin doğruluğunu kontrol etmekle yükümlü. Vize vermede nihai karar yine büyükelçilik ve konsolosluklarda. 

30 Nisan 2019 tarihli resmi gazetede yayımlanan yönetmeliğe göre vize aracı hizmeti verecek kuruluş/firmayı belirlemede "bakan veya yetki verdiği görevli" yetki sahibi.

Normal şartlarda bu şirketleri, o ülkede bulunan büyükelçiliğin belirlemesi gerekir. Sorup soruşturur; diğer ülkelerin çalıştığı, bu konuda sicili başarılı şirketlerin seçilmesi gerekir. Ancak kimi zaman, Ankara'dan gelen talimatlar doğrultusunda bu konuda özel tecrübesi olmayan, hatta çok yakın zamanda kurulmuş şirketler tercih edilmiş. Bu durum tabii, bu şirketlerin gizli ortakları arasında kimi AK Partililer var mı sorusunu da beraberinde getirmişti. 

Geçen sene itibarıyla 50'yi aşkın ülkede faaliyet gösteren 80 ön başvuru merkezi olduğu söyleniyordu.  

Vize başvurusu reddedildikten sonra, insan kaçakçılarına yüklü ödemeler yaptıklarını itiraf edenlerden, bu merkezlerin işlerini layığıyla yapıp yapmadıkları, sistemin istismara ne kadar açık olup olmadığı konusunda şüpheler oluşmuştu. Vizesi reddedilenler için bazı AK Partililerin devreye girdikleri iddiaları da gündeme gelmişti.

İşin bir de üniversite boyutu var. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Türkiye'ye bir milyon yabancı öğrencinin getirilmesi hedefi de, akademik başarı düzeyine çok fazla bakılmadan, çok kolaylıkla eğitim vizesi verilmesine neden oldu. Türkiye'de kimi üniversiteler de çok fazla seçici olmadan yabancı öğrencilere hızla kabul vermeye başladı. Ancak, üniversitenin birinci sömestirini ödedikten sonra, ikinci dönem ortadan kaybolanlar sistemin suistimale açık olduğunu gösterdi. 

Dışişleri Teşkilatını Güçlendirme Vakfı

İşte tüm bu suistimallerden ve özellikle vize gelirlerine dair şeffaflık eksikliği nedeniyle, özellikle akçeli işler konusunda düzgün sicili olduğu söylenen Hakan Fidan'ın meseleye el attığı, Dışişleri Teşkilatını Güçlendirme Vakfı'nın bu amaçla kurulmasını istediği belirtiliyor. Yurt dışındaki aracı şirketler kapanmaya başlamış.

Mesele şu ki; Türkiye'de yönetimler bir uçtan diğerine savrulup, işin ortasını bulmayı bir türlü beceremiyorlar. Anladığım kadarıyla seçim yenilgisinden sonra özellikle toplumdaki tepkiyi de dikkate alıp vize verme konusunda bir sıkılaştırmaya gidilmiş. Bu durumda aynen Avrupa-Türkiye vize sorununda kurunun yanında yaşın da yanması hâli Afrikalılar için de geçerli olmaya başlamış. Yani normalde vize almasında sorun olmaması gereken, her türlü gerekli kriteri dolduranlar mağdur olmaya başlamış. Afrika ülkelerinden bakan dahil bazı üst düzey yetkililer, kızı ya da oğlunun vizesinin reddedilmesi üzerine, meselenin teknik değil, siyasi olduğunu düşünmeye başlamışlar.

Türkiye "Küresel Güney"in sözcüsü olmaya çalışıyor. Afrika'da yükselen bir profili var. Ama gelin görün ki, Afrikalıların kara kaşı kara gözü için değil, bir kısım üniversitenin gelir arttırma hırsı ve tabii sistemin suistimale açık olmasının yol açtığı haksız kazanç sonuçta Türkiye'yi ara durak olarak gören çok sayıda ekonomik göçmenin ülkeye gelmesine neden oldu. Bu hem toplumun kimyasını bozdu, hem Türkiye'nin Avrupa ile ilişkilerini gölgeledi, hem de durumu düzeltelim derken, Afrika'yla da aramızın bozulmasına neden olan bir sürece evrildi.

Recently, I came across the ambassador of a European country, his mobile phone was constantly in his hand. "As you know, I am constantly being called for visa issues these days," he said.

Whichever European official you talk to; He says the issue is not political but technical. They are not wrong. When 250 - 300 thousand people go to Europe with a visa and do not return, hundreds of thousands of people request asylum, and there is a tremendous increase in fake documents, there is some truth to the technical aspect of the issue. 

However, I attribute the fact that unfavorable decisions are always made in doubtful cases regarding some visa requests to both Erdoğan 's dislike in Europe and "Turks not being wanted in Europe". 

Interestingly, a similar technical-political situation is experienced with countries that used to be the Third World, especially Africa, and what we now call the "Global South". Citizens of African countries whose visa requests were rejected started to call Turkish ambassadors with complaints. Complaints were heard from African officials: "Are we not wanted in Turkey? Doesn't Turkey want good relations with Africa as much as before?"

As you know, these days, especially the events against Syrian immigrants, which started in Kayseri and spread to other cities, once again caused the reaction against immigrants, refugees and foreigners living in Turkey to come to the fore. Speaking of foreigners, I think the anger is not limited to Syrians, but includes Africans as well as those from Afghanistan and other Central Asian countries.

One of the most important architects of the open door policy for Syrian refugees is former Minister of Foreign Affairs and Prime Minister Ahmet Davutoğlu , and one of the architects of the practices where citizens of other countries are given visas like hotcakes, making Turkey an intermediate stop on the road to the West, is former Minister of Foreign Affairs Mevlüt Çavuşoğlu. Çavuşoğlu . 

Hakan Fidan is uncomfortable with Turkey's visa regime

I understand that his successor, Hakan Fidan , was extremely disturbed by the visa legacy that Çavuşoğlu left behind and took action to put an end to abusive practices. 

The basis of the problem regarding past practices is the involvement of private companies in the visa application processes, as Western countries do for Turks. 

As you know, until recently, visas were issued by the consular sections of embassies. On the grounds that it would ease the burden on the consulates, they resorted to working with external intermediary companies. Pre-application centers are responsible for checking the accuracy of the documents submitted by the applicant. The final decision to issue a visa remains with the embassies and consulates. 

According to the regulation published in the Official Gazette dated 30 April 2019, "the minister or the officer authorized by him" has the authority to determine the organization/company that will provide visa intermediary services.

Under normal circumstances, these companies should be determined by the embassy in that country. He questions and inquires; Companies that work in other countries and have a successful track record in this regard should be selected. However, sometimes, in line with the instructions coming from Ankara, companies that do not have special experience in this field or even those that were established very recently are preferred. This situation, of course, brought about the question of whether there were some AK Party members among the secret partners of these companies. 

As of last year, it was said that there were 80 pre-application centers operating in more than 50 countries.  

After their visa applications were rejected, those who admitted to making large payments to human traffickers raised doubts about whether these centers were doing their job properly and how open the system was to abuse. Allegations that some AK Party members stepped in for those whose visas were rejected were also brought to the agenda.

There is also a university aspect to the matter. President Recep Tayyip Erdoğan 's goal of bringing one million foreign students to Turkey has caused education visas to be granted very easily, without paying much attention to the level of academic success. Some universities in Turkey quickly began to accept foreign students without being too selective. However, after paying for the first semester of college, those who disappeared in the second semester showed that the system was open to abuse. 

Foundation for Strengthening the Foreign Affairs Organization

It is stated that due to all these abuses and especially the lack of transparency regarding visa revenues, Hakan Fidan, who is said to have a good track record, especially in financial affairs, took matters into his own hands and wanted the Foreign Affairs Organization Strengthening Foundation to be established for this purpose. Intermediary companies abroad have started to close.

The point is; In Turkey, administrations drift from one extreme to the other and cannot manage to find the middle ground. As far as I understand, after the election defeat, there was a tightening in visa issuance, especially taking into account the reaction in society. In this case, the same situation in which age is reflected in addition to the exchange rate in the European-Turkey visa issue has started to apply to Africans as well. In other words, those who normally would not have a problem getting a visa and who meet all the necessary criteria have started to become victims. Some high-level officials from African countries, including the minister, began to think that the issue was political, not technical, after their daughter or son's visa was rejected.

Türkiye is trying to become the spokesman of the "Global South". It has a rising profile in Africa. But, as it turns out, not for the black eyes of Africans, but for the ambition of some universities to increase their income and of course for the unfair gain resulting from the system being open to abuse, which eventually led to the arrival of many economic immigrants who saw Turkey as a way stop. This disrupted the chemistry of the society, overshadowed Turkey's relations with Europe, and evolved into a process that caused our relations with Africa to deteriorate while we were trying to improve the situation.