Seçim döngülerinden bir türlü tam anlamıyla kurtulamayan Türkiye, doğaldır ki uzun süredir dünyada olup bitenle ancak ucu kendisine dokununca ilgilenen bir ülke olmaktan çıkamıyor. Türkiye kamuoyunun çok uzun zamandır yürekten, derinlikle ve uzun soluklu olarak ilgilendiği tek uluslararası mesele Filistin oldu. Netanyahu hükümetinin bugün itibarıyla yaklaşık 36 bin Filistinliyi öldürdüğü katliam serisinden etkilenmek için de Türk ya da Müslüman olmak gerekmiyor. Bu süreçte İsrail ile ticari ilişkileri, 31 Mart Yerel Seçim yenilgisinden sonra ve epey yalpaladıktan sonra dondurmak durumunda kalan Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu süreçten yara alan tek lider değil. Çok daha derin bir çizik yiyen kuşkusuz ABD Başkanı Joe Biden. İsrail-Hamas savaşını sonlandırıp Netanyahu ile arasına mesafe koymayı beceremeyen Biden’ın 5 Kasım’daki başkanlık seçimlerinde Demokratların bütününü heyecanla sandığa koşturmasının mümkün olmadığını sadece Amerikan üniversitelerindeki İsrail protestolarına bakarak dahi söyleyebiliriz.

Richard Grenell

Biden’ın rakibi, başkanlık koltuğunun bir önceki sahibi Donald J. Trump, bugün için anketlerin çoğunda 2-3 puan önde gözüküyor. Ve Trump sadece mayıs ayı anketlerinde değil, sekiz aydır tüm anketlerde istikrarlı biçimde önde. Zaten Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Biden yönetiminden dört senede zar zor koparttığı bu ayki Washington randevusunu ertelemesinde, Filistin konusunda iç politikada yediği goller kadar, etrafındaki “Trump nasılsa kesin kazanıyor Biden’la fotoğrafa gerek yok” lobisini gereğinden fazla ciddiye almasının da yattığı ortada. Oysa anketlere fazla güvenmenin manasızlığını ABD 2016’da Türkiye ise 2023’te gördü. Diplomasinin ‘rasyonalite’ aracı, bir ülkenin on yıllarını etkileyebilecek bazı dış politika ve güvenlik kararlarının günlük hamasi söylemlere malzeme çıkartma endişesiyle alınması engelleyen şeydir de o ülke burası değil.

Trump’ın kazanma ihtimalinin Ankara’yı neden bu kadar heyecanlandırdığını anlamakta hep güçlük çektim. YPG, Trump döneminde Rakka’ya girip IŞİD’i bitirme onayı aldı, YPG’nin Amerikan ağır silahlarıyla donatılmaya başlamasının miladı 2017’dir. 15 Temmuz’dan sonra İzmir’de tutuklanan Amerikalı rahip Andrew Brunson Erdoğan’ın kendisine söz verdiği tarihte serbest bırakılmadığı için Türkiye’ye ekonomik yaptırım kararı alan Trump’tır. Ağustos 2018’te Trump’ın imzaladığı yaptırımlar, dolar kurunun birden 3 TL’den 6 TL’ye sıçramasının miladıdır. Ekim 2019’da Suriye’de Fırat’ın doğusuna harekât başlatmasın diye uyarmak için yazdığı mektupta Erdoğan’a “Aptal olma” şeklinde hitap edebilmiş olan ABD Başkanı da Trump’tır. O mektuptaki ifadelerinden hiç de pişman olmadığını, mektubu Trump’ın Manhattan’daki Trump Tower otelinin barının duvarlarını süsleyen ‘başkanlık dönemi icraatları’ arasında görünce anlamıştık.  

Öte yandan Biden yönetiminin, kurumsal devletlerarası ilişki zeminde ısrarı nedeniyle Erdoğan hükümetinin Washington ile her daim stresli olan münasebetlerinin dört senede klasik diplomasi sınırları içine çekildiğini söylemek mümkün. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın profesyonel yaklaşımının da bu zemini güçlendirdiği gerçeğini es geçmemek lazım.

Geçen süre zarfında Erdoğan-Trump arasında kurumları by-pass eden ana hattın, yani damatlar hattının ortadan kalktığını da hatırlayarak ilerleyelim. Berat Albayrak şu an siyasi denklemin içinde yok, şimdilik Jared Kushner de. Hatta bu hattın dolaylı kahramanı başka bir damat, Mehmet Ali Yalçındağ da Türk-Amerikan ilişkileri ekseninden şu an için çekilmiş görünüyor. Yalçındağ, DEİK bünyesindeki Türkiye-ABD İş Konseyi (TAİK) başkanlığını bu senenin başında Murat Özyeğin’e devrederek Türkiye-Almanya İş Konseyi başkanlığına transfer oldu.

Trump henüz seçilmeden Erdoğan hükümetine daha sonra Trump’ın ilk Ulusal Güvenlik Danışmanı olan Mike Flynn üzerinden lobi yapılması için destek atan o dönemin TAİK Başkanı Ekim Alptekin ise hala hakkında tutuklama kararı ve bir iddianame olduğu için ABD’ye gidemiyor. Trump’ın başkanlığı döneminde Beştepe’den para alarak Washington’da Halkbank davasından Ankara aleyhine karar çıkmaması için lobi yapan Trump’ın kişisel avukatı Rudy Giuliani, halen 2020’deki ABD seçim sonuçlarına müdahale iddiasıyla farklı davalarda yargılanmakta.

Trump’ın yeniden seçilmesi durumunda yukarda isimlerini saydığım aktörlerin kapılarının Erdoğan’ın yakın çevresi tarafından yeniden çalınıp çalınmayacağını zaman gösterecek. Ancak Erdoğan ile Trump arasında illa ki kişisel bir hat aranılıyorsa, Beştepe zaten o ismi çok uzun süre önce bulmuştu.  

İki gün önce New York Times’ın “Trump seçilirse muhtemel Dışişleri Bakanı o olacak”diye işaretlediği Richard Grenell yakından izlenmesi gereken bir karakter. 58 yaşındaki Grenell aslında Trump’la siyasi kulvara sıçramış birisi değil. 2012’de Mitt Romney’nin başkanlık kampanyasında anahtar bir rol üstlendiğinden beri özellikle şahin Cumhuriyetçilerle yakın mesaisi var. Trump’ın 2016’da başkan seçilmesinin ardından ‘Amerika’yı Yeniden Büyük Yapma’ söyleminin kuvvetli sözcülerinden biri olarak ekranlarda sivrilince Trump 2018’de onu ABD’nin Almanya nezdindeki büyükelçisi olarak atadı. Ankara ile kapalı kapılar ardındaki temaslarının başlaması da tam bu döneme denk geliyor.

Rahip Brunson 12 Ekim’de – Trump’ın beklediği tarihten yaklaşık 2,5 ay sonra- serbest bırakılınca, ABD kendisini ve eşini askeri bir uçakla apar topar Türkiye’den çıkarttı. O askeri uçağın Washington’dan önceki ilk durağı Berlin’di, kendisini karşılayan ise dönemin Almanya’daki Büyükelçisi Richard Grenell’di. Dünya, ABD’nin ‘Türkiye’de siyasi rehin’ olarak gördüğü Brunson’ın artık Türkiye’de olmadığını Grenell’in Twitter’a Brunson’ın Amerikan bayrağını öpen fotoğrafını koymasıyla öğrendi. Bu arada Brunson’ın tahliyesinden hemen önce mahkeme önünde gazetecilerle sohbet eden Brunson’ın avukatı Cem Halavurt’ın tam yanında Sezgin Baran Korkmaz’ın (SBK) olduğunu hatırlamadan geçemeyiz. Nitekim Brunson’ı almaya Türkiye’ye gelen Trump’ın yakın çevresinden iş insanı Tommy Hicks’in SBK Holdinge ait özel bir jetle gittiği de ortaya çıkmıştı.

Trump’ın 2020’de başkanlığının son senesinde Ulusal İstihbarat Direktörü olarak atadığı Grenell, o dönem ABD’nin Balkanlar, İsrail ve İran konusundaki politikalarının tam göbeğinde farklı roller oynadı. Eskiden şahin bir Cumhuriyetçi olarak bilinen Grenell, artık tam bir şahin Trumpçı olmuştu. Amerikan toplumu için muhafazakâr bir çerçeve çizen bir siyasi ekolün merkezi bir isminin kendisini açıkça deklare etmiş bir eşcinsel olması da not edilmesi gereken bir unsur muhakkak. “Eşcinsel doğdum, eşcinsellik beni daha iyi bir Hıristiyan yapıyor” diyen bir adam.

Eski patronunun yeniden başkan seçilmesi durumunda başta transatlantik ittifak olmak üzere ABD diplomasinin klasik hattına mayın döşemeye adeta yeminli olan kor ekibin süvarisi olan Grenell, bir süredir kılıçlarını bilemekte.

Grenell’in NATO’yu zor durumda bırakmaya dönük sivri fikirlerinin birinin içinden Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçtiğini, Washington Post’un iki ay önce Trump’a yakın kaynaklarla konuşarak yazdığı haberden öğrendik. Grenell’in geçen sene Biden yönetiminin Erdoğan’ı İsveç’in NATO üyeliğine vetoyu kaldırmaya ikna etmek için yürüttüğü müzakereleri torpilleme hedefiyle girişimde birtakım girişimlerde bulunmuş. Habere göre Grenell, Erdoğan’ın Birleşmiş Milletler Genel Kurulu için New York’ta bulunduğu Eylül 2023’de kendisine Trump ile bir görüşme ayarlamaya çalışmış. Ancak ekibindeki diğer isimler şiddetle karşı çıkınca Trump bu randevudan vazgeçmiş. Washington Post, Grenell’in Erdoğan’ın ekibinden kiminle temas içinde olduğuna ilişkin bir bilgiye ulaşamadıklarını yazmış.

Acaba Erdoğan’ın yakın çevresi, Biden başkanlık koltuğunda otururken ABD’ye gidip siyasi rakibi Trump ile gizli bir görüşme yapma teklifini ciddiyetle değerlendirmiş midir? Washington Post’un iddia ettiği gibi görüşmenin gerçekleşmemesinin sebebi Trump’ın vazgeçmesi midir? Grenell ile Erdoğan adına temas kuran kişi ve kişiler kimdir?

Halbank, SBK ve Flynn dosyaları yargıya taşınınca, ABD siyasetinin arka koridorlarında iş tutmaları nedeniyle büyük badireler atlatan Erdoğan ve yakın çevresinin, olası bir yeniden Trump başkanlığında hangi yollara sapıp sapmayacağı muhtemeldir ki başta Mehmet Şimşek’in programı olmak üzere her şeyi etkileyecektir.

Naturally, Turkey, which has never been able to fully recover from election cycles, has long been a country that only cares about what is happening in the world when it touches itself. The only international issue that the Turkish public has been interested in wholeheartedly, deeply and long-term for a long time has been Palestine. It is not necessary to be a Turk or a Muslim to be affected by the series of massacres in which the Netanyahu government has killed approximately 36 thousand Palestinians as of today. In this process, President Erdoğan, who had to freeze commercial relations with Israel after the March 31 Local Election defeat and after a lot of wobbling, is not the only leader who was injured by this process. It is undoubtedly US President Joe Biden who has suffered a much deeper scratch. Just by looking at the Israel protests at American universities, we can say that it is not possible for Biden, who has failed to end the Israel-Hamas war and distance himself from Netanyahu, to get all the Democrats to enthusiastically rush to the polls in the presidential elections on November 5.

Richard Grenell

Biden's opponent, the previous holder of the presidential seat, Donald J. Trump, appears to be 2-3 points ahead in most polls today. And Trump has been consistently ahead, not just in the May polls, but in every poll for eight months. It is obvious that President Erdogan's postponement of this month's Washington appointment, which he barely managed to get from the Biden administration in four years, is due to the fact that he takes the "Trump is definitely winning anyway, no need for a photo with Biden" lobby around him too seriously, as well as the goals he conceded in domestic politics regarding Palestine. However, the USA saw the pointlessness of relying too much on the polls in 2016, and Türkiye in 2023. The 'rationality' tool of diplomacy is what prevents some foreign policy and security decisions that may affect a country for decades to be taken with the concern of providing material for daily heroic discourses, but that country is not this.

I have always had difficulty understanding why Ankara is so excited about the possibility of Trump winning. YPG received approval to enter Raqqa and defeat ISIS during the Trump era, and the YPG started to be equipped with American heavy weapons in 2017. It is Trump who decided to impose economic sanctions on Turkey because American priest Andrew Brunson, who was arrested in Izmir after July 15, was not released on the date Erdogan promised him. The sanctions signed by Trump in August 2018 were the turning point for the dollar exchange rate to suddenly jump from 3 TL to 6 TL. Trump is also the US President who was able to address Erdoğan as "Don't be stupid" in the letter he wrote in October 2019 to warn him not to launch an operation east of the Euphrates in Syria . We understood that he did not regret his statements in that letter at all, when we saw the letter among Trump's 'presidential activities' adorning the walls of the bar of the Trump Tower hotel in Manhattan.  

On the other hand, it is possible to say that due to the Biden administration's insistence on institutional interstate relations, the Erdogan government's always stressful relations with Washington have been drawn within the boundaries of classical diplomacy in four years. We should not overlook the fact that the professional approach of Minister of Foreign Affairs Hakan Fidan strengthens this ground.

Let's proceed by remembering that the main line that bypassed the institutions between Erdoğan and Trump, that is, the son-in-law line, has disappeared over the past period. Berat Albayrak is not in the political equation right now, neither is Jared Kushner for now. In fact, the indirect hero of this line is another son-in-law, Mehmet Ali Yalçındağ, who seems to have withdrawn from the axis of Turkish-American relations for the moment. Yalçındağ handed over the presidency of the Turkey-USA Business Council (TAİK) within DEİK to Murat Özyeğin at the beginning of this year and was transferred to the presidency of the Turkey-Germany Business Council.

The then TAİK President, Ekim Alptekin, who supported the Erdoğan government to lobby through Mike Flynn, who later became Trump's first National Security Advisor, before Trump was elected, cannot go to the USA because there is still an arrest warrant and an indictment against him. Trump's personal lawyer Rudy Giuliani, who lobbied in Washington to prevent a decision against Ankara in the Halkbank case by taking money from Beştepe during Trump's presidency, is currently on trial in different cases for allegedly interfering with the US election results in 2020.

If Trump is re-elected, time will tell whether Erdoğan's inner circle will knock on the doors of the actors I mentioned above again. However, if a personal line is needed between Erdoğan and Trump, Beştepe had already found that name a long time ago.  

Richard Grenell, who was marked by the New York Times two days ago as "He will be the probable Secretary of State if Trump is elected", is a character to be watched closely. Grenell, 58, is not someone who actually jumped into the political arena with Trump. He has worked particularly closely with hawkish Republicans since taking on a key role in Mitt Romney's presidential campaign in 2012. After Trump was elected president in 2016, he stood out on the screens as one of the strong spokespersons of the 'Making America Great Again' discourse, and Trump appointed him as the US ambassador to Germany in 2018. The start of closed-door contacts with Ankara coincides with this period.

When Pastor Brunson was released on October 12 - approximately 2.5 months after Trump expected - the USA hastily removed him and his wife from Turkey with a military plane. The first stop of that military plane before Washington was Berlin, and the person who welcomed him was the then Ambassador to Germany, Richard Grenell. The world learned that Brunson, whom the USA saw as a 'political hostage in Turkey', was no longer in Turkey when Grenell posted a photo of Brunson kissing the American flag on Twitter. Meanwhile, we cannot help but remember that Sezgin Baran Korkmaz (SBK) was right next to Brunson's lawyer Cem Halavurt, who was chatting with journalists in front of the court just before Brunson's release. As a matter of fact, it was revealed that Tommy Hicks, a businessman from Trump's close circle who came to Turkey to pick up Brunson, went on a private jet belonging to SBK Holding.

Grenell, whom Trump appointed as Director of National Intelligence in the last year of his presidency in 2020, played different roles at the heart of US policies on the Balkans, Israel and Iran at that time. Grenell, formerly known as a hawkish Republican, had now become a full-fledged hawkish Trump supporter. It is certainly an element that should be noted that a central figure of a political school that draws a conservative framework for American society is an openly declared homosexual. A man who said, “I was born gay, homosexuality makes me a better Christian.”

Grenell, the cavalier of the blind team that is sworn to lay mines on the classical line of US diplomacy, especially the transatlantic alliance, in case his former boss is re-elected as president, has been sharpening his swords for a while.

We learned from the Washington Post's news two months ago, speaking to sources close to Trump, that President Erdoğan was the one behind one of Grenell's sharp ideas to put NATO in a difficult situation. Grenell reportedly made a number of attempts last year with the aim of torpedoing the Biden administration's negotiations to persuade Erdogan to lift the veto on Sweden's NATO membership. According to the news, Grenell tried to arrange a meeting with Trump in September 2023, when Erdoğan was in New York for the United Nations General Assembly. However, Trump gave up this appointment when other members of his team strongly objected. Washington Post wrote that they could not find any information about who Grenell was in contact with from Erdoğan's team.

I wonder if Erdoğan's close circle seriously considered Biden's offer to go to the USA and have a secret meeting with his political rival Trump while he was sitting in the presidential chair. Is the reason why the meeting did not take place, as claimed by the Washington Post, because Trump gave up? Who are the people who contacted Grenell on behalf of Erdoğan?

When the Halbank, SBK and Flynn files are brought to court, it is likely that Erdoğan and his close circle, who have gone through great troubles due to their involvement in the back corridors of US politics, will choose which paths they will take under the Trump presidency again, which will affect everything, especially Mehmet Şimşek's program.