Dün bir grup gazeteci arkadaşla öğle yemeği arasında sohbet ediyorduk. Bir arkadaş, “Farkında mısınız” dedi, “Bir süredir AK Parti kulisi yazmaya başladık. Bir süredir yazmıyorduk.” Çünkü uzunca bir süredir AK Parti’den dışarı haber sızmıyordu. Özellikle Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 14-28 Mayıs 2023 seçimlerinden başarıyla çıkması ardından işle yolunda görünüyordu. Başarı gibisi yoktur; bütün kusurları örter. Ama aynı şeyi 31 Mart 2024 yerel seçimleri sonrası için söylemek mümkün değil. Nasıl 31 Mart galibiyeti CHP’de kusurların bir kısmını örtmüş görünüyorsa, AK Parti’de de sorunları görünür hale getirdi.

Erdoğan rutin dışına çıkınca

Erdoğan’ın 2002’den bu yana devam enen iktidarındaki yönetim hattına bakarak ve daha 31 Mart gecesi söylediklerinden yola çıkarak, soruna hemen neşter atacağı, yenilgiden sorumlu tuttuklarını tasfiye edip yola devam edeceği düşünülüyordu. Kendi hesabıma ben de böyle düşünüyordum. Ankara siyaset kulisinde Erdoğan’ın muhtemelen Ramazan Bayramı tatilini parti içi görüşmelerle değerlendirecek ve bayram sonrası AK Parti içinde 31 Mart hesaplaşmasını yapıp yola devam edeceği görüşü hakimdi.

Öyle olmadı. Erdoğan kendi rutini dışına çıktı. Sorunun çözümünü zamana yaydı. Hesaplaşmayı Kongre sürecine yaydı. Bu durum AK Parti yönetim kademelerinde yukarıdan aşağı doğru bekleyiş gerilimi biriktirmeye başladı. Genel Başkan Yardımcılarından TBMM Grup Başkan vekillerine, İl Başkanlarına dek parti yönetim kademelerindeki hemen herkes, yarın koltuğunda oturup oturmayacağı belirsizliği ile ne yaparsa zamana yayılmış bu süreçte koltuğunu koruyabileceği planlaması arasında kaldı.

Bu süreçte birbiriyle bağlantılı iki etken daha ortaya çıktı.

Özgür Özel ve Devlet Bahçeli

Bu iki etkenden biri, CHP lideri Özgür Özel’in “diyalog” önerisiyle AK Parti’nin, Erdoğan’ın kapısını çalmasıydı. Diğer de Erdoğan’ın Cumhur İttifakı ortağı MHP lideri Bahçeli’nin Erdoğan’ın bu öneriyi 31 Mart sonrası “siyasette yumuşama” imkânı saptamasıyla karşılayıp, Anayasa değişikliği için -olup olmaması önemli değil- CHP’nin desteğini talep etmesinden rahatsızlık duyması.

Gerçi görünüşte Bahçeli, Özel’in kendisini de ziyarete gelerek MHP ile de diyalog önermesinden memnun kalmıştı. Ama CHP’nin özellikle de Sinan Ateş cinayeti davasının peşini bırakmaması canını sıkıyordu. Özel açık açık MHP genel merkezindeki isimleri suçlamaya başlamıştı.

Bir de Erdoğan’ın ola ki CHP ile Anayasa değişikliğini görüşme ihtimali, Başkanlık sistemiyle birlikte, artık AK Parti’nin de çıkarlarını zedelemeye başlayan yüzde 50+1 koşulunun tartışılmaya başlaması anlamına gelecekti; AK Parti içinde yüzde 40+1’in çıkarlarına daha uygun olacağı dillendirilmeye başlamıştı. Oysa yüzde 50+1 MHP’nin olmazsa olmaz koşuluydu; barajın düşürülmesi Erdoğan’ın Bahçeli’ye stratejik iktidar bağımlılığını koparabilirdi.

Hesaplaşma sancısız olmayacak

Yaşananlar AK Parti kulisinden iyi haber alan iki kıdemli siyaset gazetecisinin makalelerine yansımaya başladı.

Sabah’ta Okan Müderrisoğlu 23 Mayıs’taki “Hassas Dengeler” başlıklı yazısının daha başında “Sorunsuz bir döneme ilerlediğimiz söylenemez” diye konuya ortasından girdi. 24 Mayıs’ta da Pencere’de Nuray Babacan “AKP’de sert çıkışlar, net eleştiriler: Sırada Ankara ve İstanbul var” başlıklı yazısında “Partideki toplantılarda eleştirilerin dozu hızla artıyor” bilgisini vererek “Eteklerdeki taşlar dökülmeye başladı” yorumunu yaptı.

Müderrisoğlu’na göre 31 Mart sonrası siyasetteki “yumuşama” ya da “normalleşme” söylemlerine rağmen sorunlu döneme doğru ilerlediğimiz saptamasında “dikkatle izlenmesi gereken alan” Cumhur İttifakıydı.

Örneğin Müderrisoğlu’nun “kendisini “Ülkücü” olarak tanımlayan sivil ve bürokratik ekiplerin davranış kodlarından” bahsi, AK Parti kademelerindeki rahatsızlığın dışavurumu gibiydi. Devlet Bey, ittifakı yaşatmak için elinden geleni yapıyordu ama “köklü kararlar” almak zorunda kalabilirdi. Bununla MHP’nin yargı ve Emniyet içindeki örgütlenmesini mi Parti kademelerindeki tasfiyeyi mi yoksa Cumhur İttifakına dair kararları mı kastettiğini tam yazmamış; mayın tarlasında yürümek zor.

AK Parti 31 Mart ve hesaplaşması

Nuray Babacan ise AK Parti bünyesindeki fay hatlarındaki enerji birikiminin Erdoğan’ın 31 Mart muhasebesini sonbahar aylarında öngörülen Kongreye bırakma planını değiştirmeye zorlayabileceğini yazmış; “Süreç hızlanabilir” diyor.

AK Partili bir kaynağı “Bizim bir hikayemiz yok artık” diye özeleştiri yapmış; “Bu hikâye aslında 2019 seçimleri ile bitmişti. Yenisini de yazamadık. AK Parti’nin kuruluş felsefesindeki en önemli unsur, yenilikçi ve reformcu bir parti olmasıydı.”

Erdoğan’ın deyişiyle “Garip gurebanın”, dışlanmış, ötekileştirilmişlerin gücü algısıyla iktidar olan AK Partinin iktidarda zenginleşip israf ve şatafat gösterisi yapanların, seçilmişlere parmak sallayan atanmışların ve kendi yönetici elit sınıfını yaratanların partisi olarak algılanmaya başlamıştı.

Bir saptama daha. AK Parti, Erdoğan’ın 2014’te ilk kez Cumhurbaşkanı seçilmesi sürecinde önce Abdullah Gül, sonra Ahmet Davutoğlu tasfiyesi ardından “davaya” değil, “lidere” bağlılığın esas olduğu bir kimliğe bürünmüştü. 31 Mart yenilgisi ardından acaba parti, parti gibi refleks göstermeye başlamıştı da Erdoğan o nedenle mi süreci zamana yaymak istiyordu?

Oysa bu muhasebe geciktikçe sancı artacağa benziyor.

Yesterday, we were chatting with a group of journalist friends during lunch break. A friend said, “Are you aware?”, “We started writing about the AK Party backstage for a while. “We haven't written in a while.” Because there was no news leaking out from the AK Party for a long time. It seemed to be on track, especially after President Tayyip Erdoğan's successful election in the May 14-28, 2023 elections. There is nothing like success; It covers all the flaws. But it is not possible to say the same thing for after the local elections on March 31, 2024. Just as the March 31 victory seemed to have covered up some of the flaws in the CHP, it also made the problems in the AK Party visible.

When Erdogan goes out of routine

It was thought that Erdoğan would immediately take a scalpel to the problem, liquidate those he held responsible for the defeat and continue on his way, looking at the management line that had been in power since 2002 and based on what he said on the night of March 31. For my part, I was thinking the same way. There was a prevailing opinion in Ankara's political lobby that Erdogan would probably use the Eid al-Fitr holiday with intra-party meetings, and after the holiday, he would hold a March 31 showdown within the AK Party and move on. 

It didn't happen that way. Erdogan went out of his routine. He spread the solution to the problem over time. He spread the showdown throughout the Congress process. This situation began to accumulate tension of expectation from top to bottom in the AK Party management levels. Almost everyone in the party management levels, from the Deputy Chairman to the Deputy Group Chairmen of the Grand National Assembly of Turkey to the Provincial Chairmen, was torn between the uncertainty of whether he would sit in his seat tomorrow and the planning of whether he would be able to maintain his seat in this process that stretched over time, no matter what he did. 

In this process, two more interconnected factors emerged.

Özgür Özel and Devlet Bahçeli

One of these two factors was the AK Party knocking on Erdoğan's door with CHP leader Özgür Özel's "dialogue" proposal. The other thing is that Erdoğan's People's Alliance partner, MHP leader Bahçeli, was disturbed by Erdoğan's response to this proposal by identifying the possibility of "softening in politics" after March 31, and by requesting CHP's support for the Constitutional amendment - regardless of whether it is or not. 

Although apparently Bahçeli was pleased that Özel came to visit him and suggested dialogue with the MHP. But he was annoyed that CHP did not let go, especially the Sinan Ateş murder case. Özel started to openly blame the names at the MHP headquarters. 

Also, the possibility of Erdoğan discussing the Constitutional amendment with the CHP would mean that the 50+1 percent condition, which, together with the Presidential system, had begun to harm the interests of the AK Party, would begin to be discussed; It was starting to be said within the AK Party that 40+1 percent would be more suitable for their interests. However, 50+1 percent was an indispensable condition for MHP; Lowering the threshold could break Erdoğan's strategic power dependence on Bahçeli.

The showdown will not be painless

What happened began to be reflected in the articles of two senior political journalists who received good news from the AK Party backstage. 

Okan Müderrisoğlu in Sabah, at the beginning of his article titled " Delicate Balances " on May 23, entered the subject in the middle by saying, "It cannot be said that we are moving towards a problem-free period." On May 24, Nuray Babacan, in her article titled "Harsh statements and clear criticisms in the AKP: Ankara and Istanbul are next " in the Window, gave the information that "The dose of criticism is increasing rapidly in the meetings in the party" and commented, "The stones on the outskirts have begun to fall." 

According to Müderrisoğlu, despite the "softening" or "normalization" discourses in politics after March 31, he determined that we were heading towards a problematic period and the "area that should be watched carefully" was the People's Alliance. 

For example, Müderrisoğlu's mention of "the codes of conduct of civilian and bureaucratic teams who define themselves as "Idealists"" seemed to be an expression of the discomfort in the AK Party levels. Devlet Bey was doing his best to keep the alliance alive, but he might have had to make "drastic decisions". He did not fully state whether he meant MHP's organization within the judiciary and police, the liquidation of the Party levels, or the decisions regarding the People's Alliance; It's hard to walk through a minefield.

AK Party March 31 and its showdown

Nuray Babacan, on the other hand, wrote that the energy accumulation on the fault lines within the AK Party may force Erdoğan to change his plan to leave the March 31 accounting to the Congress, which is envisaged in the autumn months; “The process can be accelerated,” he says. 

An AK Party source self-criticized: "We don't have a story anymore." “This story actually ended with the 2019 elections. We couldn't write a new one either. "The most important element in the founding philosophy of the AK Party was that it was an innovative and reformist party." 

In Erdoğan's words, the AK Party, which came to power with the perception of the power of the "strange group", the excluded and marginalized, began to be perceived as the party of those who got rich in power and showed waste and ostentation, appointed people who pointed their fingers at the elected officials, and those who created their own ruling elite class . 

One more observation. During Erdoğan's first election as President in 2014, the AK Party took on an identity in which loyalty to the "leader", not the "cause", was essential, following the liquidation of first Abdullah Gül and then Ahmet Davutoğlu. After the March 31 defeat, the party started to show reflexes like a party, and was that why Erdoğan wanted to extend the process over time? 

However, as this accounting is delayed, the pain seems to increase.a