2000’li yılların başları, AKP iktidarının “parlak dönemi” olarak adlandırılan zamanlar. Dünyada faizlerin düşük, Türkiye’de yüksek olduğu yıllar. Belki hatırlarsınız. Yabancılar kendi ülkelerinde, kendi para birimleri üzerinden düşük faizle borçlanıp, Türkiye’de yüksek faize yatırarak büyük paralar kazanıyordu. “Carry trade” dedikleri, “aldım verdim ben senden kazandım” diye okuyabileceğiniz işler. Ülkeye döviz girişi bol olduğu için kurlar düşük seyrediyor, yabancılar elde ettikleri yüksek TL faizini bu düşük kurlardan kendi parasına çevirip büyük bir getiri elde edebiliyordu. Dolar faizinin yurt dışında yüzde 1, yüzde 2’lerde seyrettiği zamanlarda, Türkiye’de yüzde 20-30 civarında kazanmak mümkündü. Hatta bu durum öyle bir hal aldı ki “Japon Ev Kadınları,” Japon Yeni üzerinden sıfıra yakın faizle borçlanıp Türkiye’de yüksek getiriye akın ediyordu. İnternette bir arama yaparsanız bu konuda çok sayıda haber görürsünüz. Faiz yüksek olunca elbette alıcısı da çok oluyordu.

Bu durum sadece yabancıların yüksek faiz kazanması ile sonuçlanmadı, aynı zamanda Türkiye’de üretimin dışa bağımlılığını da artırdı. Hammadde ve ara mal ithal etmek görece ucuzladığı için ithalatta önemli ve kalıcı bir artış olurken, ülkede ara mal üretimi de azaldı. Bugün dış ticaret verilerine baktığınızda ithal ürünlerin kompozisyonu bu durumu gösteriyor.

Bir taraftan yüklü faiz ödemesi nedeniyle, diğer taraftan artan ithalatla ülkeden çıkan döviz, zamanla işlerin bozulmasına yol açtı. Kurlar yükseldi, ülke ödemeler dengesi riski ile karşı karşıya kaldı.

Ekonomide “Parlak dönem” olarak bilinen zamanlar aslında hiç de parlak değilmiş. Ver yüksek faizi, girsin yabancı fonlar, sen de kendini başarılı say dönemiydi.

Bugünler de aslında o günlerden pek farklı değil. Yeni ekonomi yönetiminin tüm kurgusu, faizi artır, yabancılar gelsin, bunu sonucunda kurlar baskılansın biz de mutlu mesut yaşayalım.

Politika faizi yüzde 50’ye çıkarılınca TL üzerinden faiz kazanmak yabancılar için cazip olmaya başladı. Bugün dünyada en yüksek ikinci faizi veren ülkeyiz. Arjantin’de bile politika faizi bizden düşük. Bu faizden yararlanmak için gelmeye başladılar. Ama gelenlerin kim olduğunu bir daha hatırlayalım:

“yüksek faizciler.”

Yabancı fonların Türkiye’deki enflasyon ile ilgilendikleri yok. TL üzerinden elde edilecek reel faiz gibi kavramlara da baktıkları yok. Onlar yüksek faizden elde ettiklerini burada harcamayacaklar, alıp gidecekler. Diyebilirsiniz ki, ama kur riskini üstleniyorlar. Hayır, onu da swaplar üzerinde bertaraf ediyorlar. Kemiksiz kazancı rahatlıkla elde ediyorlar. Seçimlerden bugüne kadar swap kanalı üzerinden gelen döviz miktarının 16 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Bankalar kendilerine tanınmış olan swap limitlerine ulaşmak üzereler. Şimdi, yabancılar bu limitlerin artırılması durumunda milyarlarca doların daha Türkiye’ye gelebileceğini söylüyor. Gördüğünüz gibi yabancılar ülke ekonomisine güvendikleri, geleceği parlak gördükleri için buraya gelmiyorlar. Kur riski taşımadan yüksek faizi alıp gitmenin peşindeler. Haksız da değiller. Siz, neredeyse risksiz yüksek faizi ödemeye razı oldukça, onlar da alırlar.

Ama bildiğimiz bir şey var: daha önce olduğu gibi şimdi gelenler de geldikleri gibi gidecekler. Giderken de sadece getirdiklerini değil beraberinde burada elde ettikleri yüksek faizi de alıp gidecekler.  Dün kendi blokunda yayımladığı yazıda Prof. Dr. Özgür Orhangazi hoca, ülkenden çıkan dövizin yüzde 30’unun yabancıların faiz ve kar transferinden kaynaklandığını, son 22 yıllık dönemde bu tutarın 300 milyar doları aştığını hesaplamış.

Onlar paraları alıp giderken, bize kalan ne olacak?

Şimdi anladınız mı rasyonelin ne olduğunu? Ver yüksek faizi, gelsin yabancılar.

The early 2000s are the so-called “bright period” of the AKP government. Years when interest rates were low in the world and high in Turkey. Maybe you remember. Foreigners were earning huge amounts of money by borrowing in their own countries, in their own currencies, at low interest rates, and investing them in Turkey at high interest rates. What they call “carry trade” is what you can read as “I bought and gave and earned from you”. Since there was plenty of foreign currency inflow to the country, exchange rates were low, and foreigners could convert the high TL interest they earned into their own currency at these low rates and earn a large return. At a time when dollar interest was around 1 percent or 2 percent abroad, it was possible to earn around 20-30 percent in Turkey. In fact, this situation reached such a point that "Japanese Housewives" were borrowing in Japanese Yen with almost zero interest and flocking to high-yield markets in Turkey. If you do a search on the internet, you will see a lot of news about this subject. When the interest was high, of course there were many buyers.

This situation not only resulted in foreigners earning high interest, but also increased the foreign dependence of production in Turkey. Since importing raw materials and intermediate goods became relatively cheaper, there was a significant and permanent increase in imports, while the production of intermediate goods in the country also decreased. When you look at foreign trade data today, the composition of imported products shows this situation.

On the one hand, due to heavy interest payments and on the other hand, foreign currency leaving the country due to increased imports caused business to deteriorate over time. Exchange rates rose and the country faced a balance of payments risk.

The times known as the "bright period" in the economy were actually not bright at all. It was a time of giving high interest rates, letting foreign funds in, and consider yourself successful.

These days are actually not much different from those days. The whole fiction of the new economic management is to increase the interest rate, let foreigners come, and as a result, the exchange rates will be suppressed and we will live happily.

When the policy interest rate was increased to 50 percent, earning interest in TL became attractive for foreigners. Today, we are the country that pays the second highest interest rate in the world. Even in Argentina, the policy rate is lower than ours. They started coming to benefit from this interest. But let's remember once again who the people who came are:

“high interest rates.”

Foreign funds are not interested in inflation in Turkey. They do not look at concepts such as real interest to be earned through TL. They will not spend what they earn from high interest rates here, they will take it and leave. You may say, but they take on the exchange rate risk. No, they eliminate that with swaps. They earn boneless profits easily. It is estimated that the amount of foreign currency coming through the swap channel since the elections is 16 billion dollars. Banks are about to reach their assigned swap limits. Now, foreigners say that if these limits are increased, billions more dollars could come to Turkey. As you can see, foreigners do not come here because they trust the country's economy and see a bright future. They are trying to get high interest rates without taking on exchange rate risk. They are not wrong. As long as you're willing to pay the high interest, virtually risk-free, they get it.

But there is one thing we know: as before, those who come now will leave as they came. When they leave, they will take not only what they brought, but also the high interest they earned here. In the article he published on his blog yesterday, Prof. Dr. Professor Özgür Orhangazi calculated that 30 percent of the foreign currency coming out of your country comes from foreigners' interest and profit transfers, and that this amount exceeded 300 billion dollars in the last 22 years.

While they take the money and leave, what will be left to us?

Now do you understand what rational is? Give the high interest rates, let the foreigners come.