Tasarruf Paketi açıklandı. Kamunun araç edinmesine kiralamasına, yeni kurum kurma faaliyetlerine de birçok kısıtla birlikte sınır geldi. Derken iki gün sonra Meclis'te Dışişleri Teşkilatı Güçlendirme Vakfı kurulmasına dair kanun teklif görüşüldü. "Nasıl bir bağlantı" derseniz şöyle: Bu Vakıf, Hazine'nin aktaracağı 10 milyon TL ile kurulacak ve sonra hem ticaret yapacak, hem arsa arazi, araç kiralayabilecek hem de üniversite kuracak.

Vakfın amacı, "daha donanımlı uzman diplomat yetiştirmeye katkıda bulunmak diye açıklanıyor ama araç kiralamanın, ipotek tesisinin, hisse senedi alıp satmanın uzman diplomat yetiştirme amacıyla nasıl bir alakası var sorusuna tutarlı ve doyurucu bir yanıt verilemiyor. 

Tıpkı, "Madem amaç uzman ve donanımlı diplomat yetiştirmek. Yine sizin kurduğunuz bir Diplomasi Akademisi zaten var. Yeterli mi gelmedi?" sorusuna tutarlı bir yanıt verilemediği gibi. Şimdiden "Paralel Dışişleri" diye nitelenmeye başlanan Vakıf girişiminin, üç yıllık tasarruf genelgesinden bir kaçış olduğu açık. Ama bu kadarla kalmıyor tabii. Vakfın faaliyet alanlarına bakılacak olursa, köklü bir geleneğe sahip temel bir devlet kurumunun kalıcı biçimde bütçe birliğinden uzaklaşması, Sayıştay denetiminden çıkması için için kanun görünümünde nasıl ince bir "mühendislik" yapıldığı da net olarak görülebilir.  

Vakıf ticaret yapıp üniversite açacak

Geçen Çarşamba TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülen kanun teklifi, muhalefetin yoğun itiraz ve eleştirileri altında kabul edildi. (Zaten başka bir ihtimal yok bildiğiniz gibi. Saray mutfağında hazırlanan ancak TBMM üyesi vekillerin imzalarını taşıyan bir kanun teklifi, Cumhur İttifakı aritmetiği gereği el mahkûm kabul edilecek.) 

"Dışişleri Teşkilatını Güçlendirme Vakfı" yasasının getirenler ve savunanlar, bunun, Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı, Adalet Teşkilatını Güçlendirme Vakfı, Türk Polis Teşkilatını Güçlendirme Vakfı gibi vakıflarla benzer özellikler gösterdiğini ifade ediyor. Amacın bakanlık mensuplarına kişisel imkanlar sunmak olmadığını söylüyor. Ancak taşınmaz alım satımı, takas, trampa yapmanın, bina inşa etmenin kira sertifikası alıp satmanın, ticari şirket kurmanın Dışişleri Bakanlığı'na ve ülkeye nasıl yararlar sağlayacağını net olarak anlatamıyor. En azından okuduğum, kanun teklifinin görüşüldüğü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu tutanaklarında Dışişleri Vakfı'na yüklenene ticari faaliyetlerin kamu yararı bağlantısını kuramadım.

Sayıştay denetimi dışı

Vakfın Sayıştay denetimi dışında olmasının, hiç denetlenmeyeceği anlamına gelmediği de ifade edildi görüşmelerde. Bunun anlamı ise şu: Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne tabi olacağı için yine denetlenecek. Bu noktada biraz durmak gerekiyor. Siz bir vatandaş olarak hesaplarını, bilançosunu, gelir kaynaklarını ve neyi nasıl harcandığını merak ettiğiniz hangi vakfın güncel faaliyet raporlarına ulaşabilirsiniz? İlgili makamlara sorsanız bunu saydam biçimde açıklarlar mı? Dolayısıyla -kuruluşu eli kulağında olan- Dışişleri Teşkilatını Güçlendirme Vakfı'nı Sayıştay'ın denetleyemeyeceği biçimde kurgulamak, o vakfı diğer pek çok vakıf gibi bir kapalı kutu haline getirmek anlamına gelir.

Gerçi, Vakfın mütevilli heyetinin başkanlığına Dışişleri Bakanı getirileceği ve diğer üyeleri de Bakan seçeceği için, Bakan'ın bu denetimi "her zaman denetleme yetkisin sahip olacağı" da ifade edilmiş Komisyon görüşmelerinde. Siyasi bir pozisyona sahip bir bakanın bu denetimi, kariyer esasından gelen bir denetçi gibi yapabileceği söyleniyorsa ne âlâ. Kamu kaynağından yana kimsenin endişesi olmasın o zaman. 

2024 yılı bütçesinden Dışişleri için ayrılan bütçe yaklaşık 31,4 milyar TL. Komisyon'un CHP'li üyesi Aşkın Türeli, "İhtiyaç varsa, hepimiz Parlamento olarak yurt içi veya yurt dışına bütçeye o rakamları koyalım. Koymalıyız" diyerek yeni bir Vakıf kurulmasına dair soru işaretlerini netleştiriyor. Ama sonucu değiştirmeye yetmiyor. Sonuç ne derseniz, yasa teklifi kabul edildi. Yakında Genel Kurul'dan da geçerek yasalaşır. 

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in Tasarruf Paketi'nin "dostlar alışverişte görsün" planı olduğu bir kez de Dışişleri Vakfı yasasıyla tescil edilmiş olur. 

Odağına ticareti koyan bir vakfın diplomasiye ve kamu yararına yüksek katkılarını herhalde ileri zamanlarda daha iyi görürüz.

Savings Package was announced. The public's ability to own and rent vehicles and establish new institutions has been restricted, along with many restrictions. Then, two days later, the bill on the establishment of the Foreign Affairs Organization Strengthening Foundation was discussed in the Parliament. If you ask "what kind of connection?", it is as follows: This Foundation will be established with 10 million TL transferred by the Treasury, and then it will do business, rent land and vehicles, and establish a university.

The purpose of the foundation is explained as "contributing to the training of more equipped expert diplomats", but no consistent and satisfactory answer can be given to the question of how renting a vehicle, establishing a mortgage, buying and selling stocks are related to the aim of training expert diplomats.

Just like, "Since the aim is to train expert and well-equipped diplomats. There is already a Diplomacy Academy that you established. Isn't that enough?" Just as there is no consistent answer to the question. It is clear that the Foundation initiative, which has already begun to be described as "Parallel Foreign Affairs", is an escape from the three-year savings circular. But of course it doesn't stop there. If we look at the fields of activity of the Foundation, it can be clearly seen how subtle "engineering" has been carried out in the guise of law in order for a fundamental state institution with a deep-rooted tradition to permanently move away from budget unity and get out of the audit of the Court of Accounts. 

The foundation will engage in business and open a university

The bill, which was discussed in the Grand National Assembly of Turkey Planning and Budget Commission last Wednesday, was accepted under intense objections and criticism from the opposition. (As you know, there is no other possibility. A bill prepared in the palace kitchen but bearing the signatures of members of the Turkish Grand National Assembly will be considered condemned due to the arithmetic of the People's Alliance.)

Those who introduced and defended the "Foreign Affairs Organization Strengthening Foundation" law state that it has similar characteristics with foundations such as the Turkish Armed Forces Strengthening Foundation, the Justice Organization Strengthening Foundation, and the Turkish Police Force Strengthening Foundation. He says the aim is not to provide personal opportunities to members of the ministry. However, it cannot clearly explain how buying and selling real estate, bartering, bartering, constructing buildings, buying and selling lease certificates, and establishing commercial companies will benefit the Ministry of Foreign Affairs and the country. I could not establish the connection between commercial activities and the public interest, at least not what was attributed to the Foreign Affairs Foundation in the minutes of the Turkish Grand National Assembly Planning and Budget Commission where the bill was discussed, which I read.

Outside the audit of the Court of Accounts

It was also stated in the interviews that the fact that the foundation is outside the audit of the Court of Accounts does not mean that it will not be audited at all. What this means is that since it will be subject to the General Directorate of Foundations, it will still be inspected. At this point we need to pause for a moment. As a citizen, can you access the current activity reports of which foundation, whose accounts, balance sheet, income sources and what and how it is spent are curious about you? If you ask the relevant authorities, would they explain this transparently? Therefore, designing the Foreign Affairs Organization Strengthening Foundation - whose establishment is imminent - in a way that the Court of Accounts cannot audit, means turning that foundation into a closed box like many other foundations.

However, since the Minister of Foreign Affairs will be the chairman of the Foundation's board of trustees and the Minister will elect the other members, it was also stated in the Commission discussions that the Minister "will always have the authority to audit" this audit. It is great if it is said that a minister with a political position can carry out this audit like a career auditor. Then no one should worry about public resources.

The budget allocated for Foreign Affairs in the 2024 budget is approximately 31.4 billion TL. Aşkın Türeli , a CHP member of the Commission , clarifies the question marks regarding the establishment of a new Foundation by saying, "If there is a need, let us all, as the Parliament, put those figures in the domestic or international budget. We should." But it's not enough to change the outcome. Whatever you say, the bill was accepted. It will soon pass through the General Assembly and become law.

The Savings Package of the Minister of Treasury and Finance, Mehmet Şimşek , is once again registered with the Foreign Affairs Foundation law as a "let your friends see you while shopping" plan.

We will probably see better contributions to diplomacy and public interest from a foundation that focuses on trade in the future.