31 Mart’taki yerel seçimlere iki hafta kala siyasi tansiyon nispeten yükseldi denebilir. Tansiyonun kalbinde kuşkusuz İstanbul var ancak başkent Ankara’daki yarış da yabana atılmayacak bir çekişme içinde geçeceğe benziyor. CHP’li Mansur Yavaş ile AKP’li Turgut Altınok arasında geçecek olan yarışta farklı bir iddiayla yoğun bir kampanya yürüten bir isim daha var: Yeniden Refah Partisi (YRP) adayı Suat Kılıç. 

Taze bir Yeniden Refahlı olan Suat Kılıç’ı pek muhtemeldir ki kamuoyunun geneli Adalet Kalkınma Partisi’nin Gençlik ve Spor Bakanlarından biri olarak hatırlıyor. Suat Kılıç üç dönem milletvekilliğinin ardından arkasında epey de tartışma bırakarak ayrılmıştı eski partisinden. Ayrılmasının ardından hükümet medyası kendisinin bakanlığı döneminde Fethullahçı kadroların önünü açtığına dair çok şey yazıp çizdi. Erdoğan’ın başbakanlığı döneminde bir tartışma nedeniyle kendisine tokat attığı da çok konuşuldu. Suat Kılıç, bu iddiayı defalarca yalanlasa da hala kendisine en çok sorulan şeydir. Ben sormadım. Zira geçmişte ne yaptığından ziyade Yeniden Refah Partisi Genel Başkan Yardımcısı olarak Türkiye’ye yeni ne önerdiğini merak ediyorum. 

Suat Kılıç ile bir Cuma namazı çıkışında Ankara’nın Mamak ilçesinde buluştuk. Aslında "buluştuk" ifadesi durumu tam karşılamıyor. Kılıç, ilçe merkezindeki neredeyse tüm esnafları gezdi, ben de bir mesafeden kendisini izledim. Yeniden Refah Partisi’nin il teşkilatından çoğunluğu kadın olan kalabalık bir ekip de kendisine eşlik ediyordu. Kapı kapı dolaşarak siyaset yapma geleneğini canlandırmış, sokakta karşılık görünce de son derece motive olmuş bir Yeniden Refah Partisi ile karşı karşıyayız. Ekonomik krizden çıkmak için hükümet ve ana muhalefetten bambaşka bir model öneren YRP muhtemeldir ki tam bu yüzden ülke genelinde tahminlerin üzerinde oy alacak. 

Suat Kılıç, 28 Mayıs seçiminden 13 gün sonra (10 Haziran’da) katıldığı Yeniden Refah Partisi’nin gündemine hızlı bir geçiş yapmış. Onun gündeminde artık "Milli Görüş ekonomik modeli" ve 6284 sayılı kanunun erkekler açısından ne kadar adaletsiz olduğu gibi başlıklar var. Çizdiği genel çerçeve içinde beklenmedik ya da sürprizli bir unsur olmamakla beraber Ankara’daki çarpık yapılaşmaya panzehir olarak Cumhuriyet’in ilk dönem mimarisine ve kültürüne işaret etmesi dikkate değer bir vurgu. Söylemlerini diğer adaylardan ayrıştıran bir diğer nokta ise çevre köylerden Ankara’ya göç edenleri köylerine döndürme konusunu etraflıca çalışmış olmaları. 

"Adaylarınız çekilir mi anlamsız bir soru olur"

-Bugün sahada sizi ve Yeniden Refah Partisi İl Teşkilatı’nın bir bölümünü takip etme fırsatım oldu. Sahadaki tavrınıza bakılırsa 31 Mart’ta Yeniden Refah Partisi’nin Ankara ve İstanbul’da Cumhur İttifakı lehine çekilmesi ihtimali ortadan kalkmış gibi gözüküyor.

Anlamsız bir soru olur, anlamsız bir yorum olur. Yüksek Seçim Kurulu partilerin seçime girme yeterliliklerine göre o pusulaları basıyor, oluşturuyor. 

"Ankara ve İstanbul'da yarış başa baş gidiyor"

-Türkiye, siyasetinde son dakikaya kadar her şeyin mümkün olduğunu daha dokuz ay önce deneyimledi. 14 Mayıs’a birkaç gün kala cumhurbaşkanı adaylarından Muharrem İnce çekildi. Pusulalar basılmıştı, seçmen Muharrem İnce’nin fotoğrafının olduğu pusula ile sandığa gitti. Dolayısıyla Türkiye siyasetinde yaşananlara bakınca, küçük partilerin son dakika çekilme ihtimalleri anlamsız bir soru olmuyor. Son dakika pazarlıklarının varabildiği yerler deneyimle sabit.

Partiler adaylarını ilan ettiler. Parti teşkilatları da kendi adaylarının peşinden gitmek arzusunda. Bir de şöyle bir durum var; herhangi bir yerde aday çıkarmadığınızda sizin seçmeninizi partiye tümden konsolide etme şansınız zaten yok. O zaman DEM Parti'nin aday çıkartması, İYİ Parti'nin aday çıkartması, Zafer Partisi'nin aday çıkartması karşısında CHP'nin Ankara ve İstanbul'da tümüyle havlu atmış olması gerekirdi. Ama görünen o ki havlu atmış değiller. Bir önceki seçimde DEM Parti İstanbul'da açıktan, Ankara'da örtülü bir şekilde CHP adayını destekledi. Zafer Partisi diye bir olgu ortada yoktu. Bugün bu partilerin tümü Ankara ve İstanbul'da aday çıkarmış durumda. Ama buna rağmen iki şehirde de başa baş gidiyor yarış. DEM, İstanbul'daki oyunun tamamını alamıyor, Zafer İstanbul'daki oyunun tamamını alamıyor, İyi Parti İstanbul'daki oyunun tamamını alamıyor. Alsalar zaten CHP'nin yüzde 30'lara gerilemesi lazım.

"Seçmen partilerin kurduğu ittifaklara göre hareket etmeyebiliyor"

-Bu aritmetiğin nedeni sizce Ankara ve İstanbul'daki CHP adayları partilerinden daha büyük birer markaya mı dönüşmüş olmaları mı? 

Yok, o anlamda ifade etmiyorum. Seçmen partilerin kurduğu ittifaklara göre hareket etmiyor, onu diyorum. Seçmen, partilerin kurduğu ittifakların dışında hareket edebiliyor. Sağ seçmen refleksiyle hareket edebiliyor, sol seçmen refleksiyle hareket edebiliyor, seküler seçmen refleksiyle hareket edebiliyor. Yani üç partinin ittifak kurup bir araya gelmesi üçünün oylarının toplamı kadar oy ortaya çıkacağı anlamına gelmiyor.

"Başkanlık sistemi '40+1' olarak uygulanabilir ve böylece zorunlu ittifaklar ortadan kalkmış olur"

-Ben size Ankara ve İstanbul’da seçimi kimin kazanacağına yönelik tahminlerinizi sormayacağım. Çünkü zaten tahmininizi paylaşmak yerine “Ben kazanacağım” diyeceksiniz. Bir yarıştasınız ve doğaldır ki kendi iddianızın altını çizmek durumundasınız. Onun yerine biraz önce ‘seçmen ona göre hareket etmiyor’ dediğiniz ittifak siyasetine dair görüşünüzü sormak istiyorum. Geçen sene Türkiye iki blokta da birbirine benzemeyenleri oportünizmde bir araya getiren bir ittifaklar seçimi yaşadı. Türkiye’yi bu tür bir ilkesiz ittifaklar siyasetine kilitleyen şey aslında ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin kendisi. Zaten 2023 seçimlerinden sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan da başkanlık sistemini yüzde 40’la kazanacak bir biçimde düzenleme arzusunun sinyalini verdi. Ancak şu an için bu arzu Devlet Bahçeli’ye takılmış gözüküyor. Sizin partiniz başkanlık sisteminin geleceği konusunda durduğu yer neresi? 

Biz esasında geleneksel olarak başkanlık sisteminden yana bir siyasi çizgiyi temsil ediyoruz. Yönetimdeki işlevselliğin artması, karar alma mekanizmalarının hızlı çalışması, daha hızlı icraatın yapılabilmesi açısından başkanlık sisteminden yanayız. Bunu defalarca ifade ettik. Ama gelinen noktada seçim öncesi ittifakları zorunlu kılan ‘50+1’ modelinin sürdürülmesi zor bir model olduğunu görüyoruz. İktidar tarafında da konuşulduğu gibi bu model ‘40+1’ şeklinde de uygulanabilir. Bu takdirde her siyasi partinin kendi başına ‘40+1’e ulaşma olasılığı daha kuvvetli olur. Böylece de partiler diğer partilerin içinde erimemiş olur. Zorunlu ittifaklar ortadan kalkmış olur. Tabii başkanlık modelini ilkesel olarak benimsiyor olmakla birlikte kuvvetler ayrılığının da takviye edilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Denge ve denetim mekanizmalarının bugün olduğundan daha etkili çalışması gerektiğini düşünüyoruz. Yargının bağımsızlığını hiçbir şekilde yitirmemesi lazım.

"Yargı tabii ki bağımsız"

-Şu anda sizce Türkiye'de yargı bağımsız mı?

Yargı tabii ki bağımsız. Ben anayasaya bakarım. Anayasal anlamda yargı bağımsızlığı var. Ben yaşananları yargıda çatışma olarak görüyorum. Bu çatışmanın da bir an evvel Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde giderilmesi lazım. Anayasa Mahkemesi ile Yargıtay arasındaki çatışma bir yetki çatışmasına dönüşmek üzere.

-Anayasanın açık hükümlerini uygulamamakta bir beis görmeyen ve Anayasa Mahkemesi ile kavgasında alenen hükümet tarafından desteklenen bir Yargıtay var. Bu normal bir durum mu? 

Anayasa Mahkemesi ile Yargıtay arasındaki çatışma, bir yetki çatışmasına dönüşmek üzere. Bu çatışmanın gitmesi, yoruma mahal bırakılmaması için bir anayasa değişikliği yapılması gerekiyor. Bu anayasa değişikliğinin ivedi yapılması lazım.

-O halde Yeniden Refah Partisi yerel seçimlere kendi başına gidiyor olsa da yerel seçimlerden sonra Adalet ve Kalkınma Partisi hükümetinin gündeme getirebileceği olası bir anayasa değişikliği teklifine destek verebilir. Ben sözlerinizden bunu mu anlamalıyız?

Bir anayasa değişikliği teklifi var mı ortada? Varsa bilelim. Görmediğin anayasa değişikliği teklifine ‘evet’ ya da ‘hayır’ nasıl diyebilirsiniz? CHP'den gelecek bir anayasa değişikliği teklifine de ‘evet’ denilebilir. AK Parti'den gelecek bir anayasa değişikliği teklifine de ‘evet’ denilebilir. Önemli olan içinde ne olduğu. 

"Cumhurbaşkanının yeniden seçilmesinin önünü açacak teklife hiçbir muhalefet partisi 'evet' demeyecektir"

-Siyaseti yakından takip edenlerin ortak kanaati Adalet ve Kalkınma Partisi’nin 31 Mart’tan sonra bir anayasa değişikliği paketi hazırlayarak içine Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bir kez daha -yani dördüncü kez- seçilmesinin önünü açacak bir düzenlemeyi de dahil edeceği yönünde. 

Böyle bir teklife hiçbir muhalefet partisi ‘evet’ demeyecektir.

-Bu konu ilk gündeme geldiğinde geçen kasım ayında siz “Eğer ki 50+1 sisteminden duyulan memnuniyetsizlik varsa hazırlamayı düşündükleri anayasa paketinin içerisinde getirirler, biz de değerlendirmemizi yapar, fikrimizi söyleriz” demiştiniz. 

Yeniden Refah Partisi adına ben tek karar verici değilim ki. Zaten şu an gündemde olmayan bir mesele. Gündemi konuşalım mı?

-Hükümetin anayasa değişikliği konusunda bir hazırlık içinde olduğunu düşündürten dolayısıyla da konuyu gündem haline getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kendisi oldu aslında. Geçen hafta yaptığı açıklamada “Yasa gereği bu benim son seçimim” dedi, eski Adalet Bakanı Bekir Bozdağ da “Belki vakti gelince Meclis seçimlerin yenilenmesi kararı alarak, Cumhurbaşkanımıza yeniden adaylık yolunu açar” diye devamını getirince doğal olarak konu gündemin ta kendisi haline geldi.  

Mecliste belli bir çoğunlukları var ama anayasa değiştirecek çoğunlukları yok. Sistematik bir sorun varsa bununla ilgili bir anayasa değişikliği teklifine dahil oluruz. Yoksa Cumhurbaşkanı'na bir dönem daha seçilme hakkı getirecek bir anayasa değişikliği teklifi AK Parti'nin gündeminde yok ki bizim gündemimizde olsun. AK Parti böyle bir değişiklik teklifi getireceğini söyledi de ben mi duymadım acaba? Hiç gündemde olmayan bir şey. Bekir Bozdağ’ınki sadece bir yorum; meclis erken seçim kararı alırsa Cumhurbaşkanı da yeniden seçilme hakkına sahip olur. Bu bir yorum.

"31 Mart sadece yerel seçim değil, ekonomi karnesinin de oylanacağı bir seçim olacak" 

-Yeniden Refah Partisi Genel Başkanı Fatih Erbakan, 31 Mart’a kendi adaylarınızla gitme kararınızı özetle “Geçen seneki genel seçimdi ve beka meselesiydi. Bu yerel seçim, beka konusu değil” diye özetliyor. Öte yandan siz geçenlerde Medyascope’ta Ruşen Çakır’ın sorularını yanıtlarken dediniz ki -tabii mealen söylüyorum-; “Halk Mayıs 2023’te hükümete vize verdi ama bunun ekonomik sonuçları nedeniyle kızgın.” Bu dile getirdiğiniz yerel siyasetin ötesine geçen bir tercih etme ya da etmeme sebebi. Soru şu; 31 Mart 2024 yerel seçimleri sonuçları itibariyle yerel seçimden daha fazlası anlamına gelebilir mi? 

Evet, öyle olacak. Normalde yerel seçimin sadece bir çöp, çamur, çukur seçimi olması lazım. Trafik sorunu seçimi olması lazım. Metrolar, altyapılar, üst yapılar, kentsel dönüşüm seçimi olması lazım ve bunları yapamayan belediye başkanlarının gönderilmesi lazım. İşte bugün siz yaşadınız, Ankara’da bulunduğunuz yerden buraya neredeyse bir buçuk saatte geldiniz. Akşamüstü 5’te bir yerden bir yere ulaşım bir buçuk saat sürebiliyorsa o şehir kötü yönetiliyor demektir. Ankara'yı böyle yöneten bir belediye başkanının bir daha kazanma potasına girememesi lazım. Keza İstanbul’da trafik problemi keşmekeşe dönüşmüş durumda. Deprem öncelikli bir şehir olan İstanbul’da kentsel dönüşümler yapılmamış, depreme hazırlık sağlanamamış, yıkılması gereken binalarda ilgili önlemler alınamamış. Bunları yapmamış olan bir belediye başkanının bir daha kazanma potasına dahi girememesi lazım. Sadece belediye başkanının görevleriyle ilgili bir güven oyu olsaydı hem Ankara hem İstanbul'da CHP'li belediye başkanlarının yarışta havluyu baştan atmış olmaları lazımdı. Her ikisi de başarısız belediye başkanları, bu net. Ama gelinen noktada ekonomiyle ilgili problemler var, mutfak enflasyonu var, faizler çok yüksek. Bugün insanlar bir ev sahibi ya da bir araba sahibi olmanın hayalini dahi kuramıyor. 

Dolayısıyla bu seçim yerel seçim parametrelerinin yanında genel seçime yönelik parametrelerin de değerlendirileceği bir seçim olacak. Ekonomi değerlendirilecek, hayat pahalılığı değerlendirilecek, enflasyon değerlendirilecek, sağlık sistemi değerlendirilecek, istihdam değerlendirilecek, genç işsizliği değerlendirilecek. Sokakta yürürken benim gördüğüm bu. 31 Mart sadece bir yerel seçimden ibaret değil, genel ekonomi karnesinin de oylanacağı bir seçim olacak.

"En önemli alternatif biziz"

-Dolayısıyla da Adalet Kalkınma Partisi'nin oylarında bir düşüş bekler misiniz Türkiye genelinde?

Yeniden Refah Partisi'nin oyları artacaktır. Yani alternatif partilerin oyları artacaktır diye düşünüyorum. Burada da en önemli alternatif Yeniden Refah Partisi.

-Siz de Yeniden Refah’ın AKP’ye en önemli alternatif olduğunu söylüyorsanız, o halde Cumhurbaşkanı Erdoğan sizlere sitem etmekte kendi açısından haklı belki de. Onların sayesinde meclise 5 milletvekili soktunuz nihayetinde.  

Siyaset konuşmak istiyorum ama zor bir röportaj oluyor benim için. Her cümleyi Cumhurbaşkanı’na yönelik manşet çıkarabileceğiniz bir yere çekmek istiyorsunuz gibi geliyor. Zor bir röportaj oluyor o yüzden. Kimin kimi nerede gördüğünün bir önemi yok. Biz Yeniden Refah Partisi'yiz.

-Bu soruların benzerleri Genel Başkanınız Fatih Erbakan’a başka söyleşilerde de soruldu, soruluyor. 

Yeniden Refah Partisi seçime girme yeterliliği olan bir siyasi parti. Dolayısıyla seçime kendi logosuyla girmek istiyor, kendi adaylarıyla girmek istiyor. Neresi yanlış bunun?

"Tabana kuvvet, 30 sene önceki propaganda yöntemleriyle yol almaya çalışıyoruz" 

-Benim açımdan yanlış bir yanı yok. Yanlış gören Cumhurbaşkanı Erdoğan. 

Bir yerinde bir yanlış yok. Cumhurbaşkanlığı seçiminde öyle bir tercih oldu ama ekonomi bugün bu noktada. Cumhurbaşkanlığı seçiminde kazanan Kemal Kılıçdaroğlu da olsaydı ekonomi bugün olduğundan daha iyi bir yerde olmayacaktı. CHP'nin de ekonomi reçetesi aynı ekonomi reçetesi, yani ortodoks ekonomi politikaları. Faizi artırmaya, faiz artırımlarıyla enflasyonu düşürmeye, piyasayı küçültmeye, büyümeyi küçültmeye, büyüme hızını düşürmeye dayalı bir ekonomik yaklaşım. Şu an Mehmet Şimşek’in başında olduğu ekonomi yönetiminin uyguladığı zaten bu. Ekonominin düzlüğe çıkması için alternatif bir ekonomik modelin gelmesi lazım. Heterodoks modelin alternatifi Ortodoks model gibi sunuldu ama değil aslında. Her ikisinin de dışında, bizim geçmişte uygulamasını yaptığımız, öz kaynaklara dönmeyi, milli ekonomiye dönmeyi, öz kaynakları büyütmeyi, ihracatı büyütmeyi, teknoloji pazarını artırmayı hedefleyen bir ‘Millî Görüş ekonomik modeli’ var. Bizim üzerinde durduğumuz model bu ve bu modele dönülmediği sürece ekonomideki bu çalkantı devam edecek. Durum bu.

Biz herhangi birinin kendini alternatif olarak görmesiyle ilgili değiliz. Sonuçta biz vatandaşa gidip, tabana kuvvet anlatıyoruz. Televizyonumuz yok, Hazine yardımımız yok. Çok büyük sosyal medya olanaklarımız yok. Büyük duvarları, panoları, billboardları kiralayacak bir parasal gücümüz de yok. Tabana kuvvet insanlara 30 sene önceki, 40 sene önceki siyasetin yöntemleriyle, yürüyebildiğimiz kadar, ulaşabildiğimiz kadar, selamlaşabildiğimiz kadar insana broşürlerimizi veriyoruz, okumalarını rica ediyoruz. Bu şekilde bir propagandayla yol almaya çalışıyoruz. Bir siyasi parti bu kadar güç koşullarda büyüyebiliyorsa bir şeyler iyiye gitmediğinden dolayı bunu yakalıyordur. Öyle bakmak lazım.

"İttifaka rağmen yanlışları görüyoruz, bu çok kemikli ve şahsiyetli bir durum"

-Biraz önce Erdoğan’ın görev süresi ve olası anayasa değişiklikleri konusunda sorduğum soruları yanıtlarken zorlanmanızın sebebi çok uzun süre Adalet ve Kalkınma Partisi içinde siyaset yapmış olmanız diye tahmin ediyorum. Bu tür bir duygusal zorluk mu hissediyorsunuz? 

Yok, daha temelde şöyle de bakıyorum. Evet, arkadaşlarımın önemli bir kısmı AK Parti'de.

Ama ilkesel olarak şöyle bakıyorum; ayrılığın da bir ahlakının, bir hukukunun olması gerekir. Hani bir camiadan dün ayrılıp bugün oraya veryansın etmenin çok manası yok. Sokağın dili zaten söylenmesi gerekeni söylüyor. Sokağa çıkıp insanlarla karşılaştığımızda zaten alternatif ekonomi modelinin, ekonomideki sorunları çözecek modelin Yeniden Refah’ta olduğunu insanlara söylüyoruz. Yani 14-28 Mayıs’ta ittifak olmuşuz, cumhurbaşkanlığı seçiminde destek vermişiz. Dolayısıyla bugün Mayıs'taki irademizi yerden yere vurmanın bir manası yok. Ama yanlışlıkları görüyoruz. Bizim o dönemde söylediğimiz bir cümle vardı; “Doğruya doğru, yanlışa yanlış”. Aslında bir ortaklıkla bunu benimsemek, kabullenmek de kolay bir şey değildir. Bu çok net ve kemikli bir durum, çok şahsiyetli bir durum.

-Türkiye’de, özellikle de bu kadar koyu kutuplaşmış siyaset ortamında alışık değiliz ama. 

Aynen öyle, çok doğru yakaladınız. Alışık olunmayan bir tarz olduğu için bu tarzı anlamakta insanlar problem yaşıyor. Hatta bazı vatandaşlar sokakta hatırlatıyor bazen; “Ya geçen gün şu konuda iktidarın getirdiği önergeye destek verdiniz.” E verdik. Yurt dışına asker gönderme tezkeresine destek veriyoruz. Bu çok net. Emekli maaşlarıyla ilgili bir iyileştirme getirirse ona da destek veririz. Bu da çok net. Ama öte yandan İsveç'in NATO üyeliğine ‘ret’ oyu kullandık. Faiz yükü fazla olduğundan dolayı 2024 bütçesine ‘ret’ oyu kullandık. Bizim 5 milletvekilimizin desteğine belki iktidarın zaten ihtiyacı yoktu. Ama biz de tarihe not düşmüş olduk. Bu tür tercihleri seçmenin bir kısmı henüz algılayamamış olabilir.

"Erdoğan'ın sözlerini üzerimize alınmadık, adaylarımız kazanma potasına girdi diye rahatsızlık duyacak halimiz yok"

-Siz düne kadar beraber siyaset yaptığınız insanlara karşı sert bir dil kullanmak istemiyor olabilirsiniz. Ama Yeniden Refah Partisi’nin Elazığ adayına miting izni verilmedi. Urfa’daki adayınızın eski AKP’li olması nedeniyle orada büyük bir tazyik altındasınız. Kazanma ihtimaliniz olan illerde tam saha pres uygulanıyor adaylarınıza. Öte yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dili de çok sert. İşte ‘gölgemizde siyaset yapanlar’, ‘sirk cambazı’ gibi ifadeler kullanarak Yeniden Refah’ı işaret etti malum. 

Biz bunları üzerimize alınmadık. Ve dedik ki; öznesi doğrudan belirtilmemiş herhangi bir cümleyi ya da sert eleştiriyi üzerimize almıyoruz. Biz yolumuza bakacağız. Sonuçta adaylarımız kamuoyundan teveccüh görürlerse kazanırlar, görmezlerse kazanamazlar. Şanlıurfa'da, Elazığ’da ya da başka illerde ya da ilçelerde Yeniden Refah Partili adaylar toplumdan teveccüh görürse bu diğer partilerin doğru aday tespiti yapamadıklarının da göstergesi olarak görülecektir. Herhangi bir il ya da ilçedeki adayımız teveccüh görüyor diye, kazanma potasına girdi diye, potansiyel oluşturdu diye bundan rahatsızlık duyacak halimiz yok. Ama temelde iktidarla kavgalı olalım, didişelim, itişelim, kakışalım, siyasetin dilini sertleştirelim gibi bir yaklaşım içinde de değiliz.

"Adam asgari ücret alıyor, üçte birini eşine nafaka olarak ödüyor"

-Bugünkü esnaf ziyaretleriniz sırasında sizinle birlikte ekibinizi de gözlemledim. Parti teşkilatından size eşlik eden ekibin içinde çok sayıda kadın vardı. Refah Partisi kadın kollarının da zaten kuvvetli bir damarı vardı. Bu alışık olduğumuz bir siyasal örgütlenme şekli. Ancak biraz önce siz de hatırlattınız 30 sene öncenin dinamikleriyle şu ankiler çok farklı. Türkiye’deki kadın hareketini ayağa kaldıran İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılması tartışmasının kuvvetli bir tarafı oldu Yeniden Refah. Hatta Cumhur İttifakı’na katılma şartlarınızdan biri 6284 sayılı kanunun kaldırılmasıydı. Bu AKP ile yaptığınız protokole de girdi. Meclise girdikten sonra da nafaka hakkını kaldıran yasa teklifi sundunuz meclise. Türkiye’nin başkentine, ülkenin iki büyük şehrinden birine belediye başkanı olarak bu bahsettiğim siyasetin toplamından büyük endişe duyan şehirli kadınlara ne demek istersiniz? Yeniden Refah’ın önerdiği siyasetinin kadınların toplumsal kazanımlarını geri götürmesinden endişe duymaktan haksızlar mı? 

Bir kere konu başka bir boyutta ele alınıyor. Bir yıl evli kaldığı eşinden ömür boyu nafaka almayı hangi kadın ister? Bir yıl evli kaldığı eşinden ömür boyu nafaka almak hak mıdır?

Bir yıl evli kaldığı erkekten ömür boyu nafaka almak hak değil. Birlikte edindikleri çocukların iştirak nafakası başka bir şey, birkaç yıl evliliğin sonrasında erkeğin kadın tarafına ömür boyu nafaka vermek mecburiyetinde kalması başka bir şey. Sosyal, toplumsal sorunların farkına varmak lazım. Bunun için de taraflarla içli dışlı olmak lazım. Adam asgari ücret alıyor, bunun üçte birini eşinde nafaka olarak ödüyor. Zaten asgari ücretle geçinmek, tümü cebinde kalsa bile mümkün değil. Üçte birini ayrıldığı eşine ömür boyu vermeye devam ettiği sürece yeni bir hayat kurma şansı yok. Bizim verdiğimiz kanun teklifi bununla ilgili bir kanun teklifi. Erkek tarafının çocukların bakımı dışındaki nafaka yükümlülüğünü beş yılla sınırlandırıyor. Sonrasında kadın tarafının nafaka ihtiyacı varsa bunu Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bünyesinde oluşacak bir fon üzerinden karşılamalı, devlet karşılamalı.

Diğer taraftan kadına şiddet konusunda bizim aykırı bir düşüncemiz yok. Kadına şiddet konusunda siz ne düşünüyorsanız, bugün sahada gördüğünüz kadınlarımız da aynı şeyi düşünüyor. Hangi kadın şiddet görmek ister? Bugünkü esnaf ziyaretinde refakatimizde olan hanımefendilerin içinde üç tane belediye meclis üyesi adayı vardı. Bu kadınlar ilçe belediye meclisinde görev yapacak, büyükşehir belediye meclisinde görev yapacak insanlar. Kim şiddet görmek ister? Eşinden ya da erkek arkadaşından ya da başka herhangi bir erkekten şiddet gören kadınlar açısından şiddetin önlenmesiyle ilgili zaten mevzuatta olan bütün kanunlar tam saha anlayışıyla uygulanıyor. 6284’ün olmaması halinde kadına şiddet serbest mi kalıyor diye düşünüyorsunuz siz? Ceza kanundaki bütün maddeler uygulanıyor. KADES hattı uygulanıyor.

"Kadının beyanını değil, doğru beyanı esas almak lazım"

-“Ceza kanunundaki bütün mevzuat uygulanıyor” dediğiniz ortamda 2023 yılında 315 kadın erkekler tarafından öldürüldü. Erkeklere dair benzer bir istatistik yok. Ayrıca o rakamın üzerine 248 kadın da şüpheli biçimde ölü bulundu. İstanbul Sözleşmesi’ne dönersek… Partiniz hükümetin Sözleşme’yi feshetme kararında etkili olan aktörlerden biriydi. İstanbul Sözleşmesi’nin neresi aile ve ahlak yapısını bozuyordu ya da bugün 6284 sayılı kanun neden bozsun aile yapısını? Bu retorik bir soru değil, kusura bakmayın ben hakikaten anlamakta güçlük çektiğim için soruyorum. 

İki temel problem var orada. Bir, “kadının beyanı esastır” dediğiniz zaman, tek başına taraflardan birinin beyanını esas alıp diğer tarafı ifadesine bile başvurmaksızın mahkûm etmektir. Bu adil değil, hakkaniyetli değil. 6284'te bu var; kadının beyanı esastır. Kadının beyanını esas almak yerine doğru beyanı esas almak lazımdır. İki, kadına şiddetle alakası olmayan bir ‘toplumsal cinsiyet eşitliği’ vurgusu var orada. Toplumsal cinsiyet eşitliği ile 6284'ün kadını şiddetten koruma misyonu arasında ne bağlantı var, ne alaka var?

Sizi itham altında bırakmak istemem ama 6284'le ilgili bize eleştiride bulunanların çoğuna sorduğumda gördüm ki çoğu 6284'ü baştan sona okumamış, Kanunlarımızdaki diğer maddelerden bir haber, 6284'ün dipnotlarına da bir göz atma ihtiyacı duymamış. Yani bilgisiz akıl verme durumu var bu konuda. Bakın, 6284 şu an uygulamada ve biz hala her gün iki üç kadın cinayeti duymuyor muyuz?

"Ailenin korunması için psikolojik eğitim sağlayacağız"

- 6248 olmasa belki 20 olacak o rakam. 

Hayır alakası yok. KADES hattı var, polis bu konuda çok ciddi bir özverili çaba yürütüyor. Buton uygulaması, elektronik kelepçe uygulaması var. Ama diğer taraftan aileyi korumayla da ilgili bir refleks geliştirmemiz lazım. Aileyi de korumamız lazım. Çocukların anneli babalı büyüyebileceği bir iklim, bir ortam sağlamamız lazım. Ve burada Yeniden Refah Partili belediyeler olarak biz diyoruz ki “Şiddet gören, kadını destekleyen, sahiplenen ve koruyan yuvalar oluşturacağız.” Öte yandan aileye sosyal ve psikolojik destek sağlayacağız. Erkek tarafına da özellikle. Ailenin korunması için aile eğitimleri, aile seminerleri, psikolojik eğitimler sağlayacağız.

-Kadına karşı şiddet konusunda ülke o kadar sorunlu bir yerde ki ekstra yasal korumanın kaldırılmasını zaten şiddet heveslisi olanların ‘vize’ olarak görmesi kaçınılmaz. Bir de tabii şu var; Türkiye'nin çözülmeyi bekleyen onca meselesi varken, Yeniden Refah Partisi neden 6284’ü ya da nafakayı öne çıkartıyor? 

Yok, o haksızlık. Bizim AK Parti ile 30 maddelik protokolümüze bakarsanız ne demişiz? Yeni vergi konulmayacak, yeni zamlar yapılmayacak, enflasyon kontrol altına alınacak.

"6284'ün kadına karşı şiddeti önlemekle ilgili bir misyonu yok"

-Protokol delik deşik zaten. 28 Mayıs’tan sonra gelen yeni zamları, yeni vergileri saymayalım burada. 

Siz bana “Neden bunu öne çıkarttınız?” dediğiniz için anlatıyorum. 6284 o protokoldeki 30 maddeden sadece bir tanesi. Yeni vergiler koymayacaksınız, aynı vergileri bir daha almayacaksınız, vergi oranlarını artırmayacaksınız, faizleri yükseltmeyeceksiniz diyoruz, en düşük emekli maaşını asgari ücret düzeyine çıkartmanız lazım. Milli eğitim politikalarını baştan sona revize etmek lazım. Bu eğitim politikalarıyla yüksek nitelikli nesil yetiştirilmesi mümkün değil. Bu ihracat rakamıyla Türkiye'nin düzlüğe çıkması mümkün değil. Milli madenciliğe yönelmek ve öz kaynakları artırmak lazım. Denk bütçe yapmalısınız. Kamu tek hesabına geçmelisiniz. Havuz sistemini oluşturmalısınız. Tahville bono ihracı yapmamalısınız. Biz bunların hepsini diyoruz. Yani 30 maddenin neredeyse 20 tanesi ekonomiye ilişkin maddeler. Kalan 5-6 tanesi tarımın, sanayinin, eğitimin reform edilmesiyle ilgili maddeler. Sadece bir iki tanesi sosyal ve toplumsal konular. Durum böyleyken sadece 6284 ile anılmak esasında bazı lobilerin, sözüm ona kadın hakları savunucularının gündemini takip etmek olur. Biz kadına şiddetin engellenmesiyle önlenmesiyle ilgili inisiyatiften nasıl geri adım atabiliriz? Böyle bir şey mümkün olabilir mi? Kızlarımız var, eşlerimiz var, çocuklarımız var, gelinlerimiz var, annelerimiz var.

Ve bu toplumda şiddeti sadece belli bir kesim görmüyor. En sağından en soluna kadar, en muhafazakarından en sekülerine kadar kadına şiddet yelpazesi, çok geniş bir yelpaze. Ve bununla ilgili mücadeleyi tüm kesimlerin birlikte vermesi lazım. Anlatmaya çalıştığımız ama anlatamadığımız şey şu; 6284'ün kadına yönelik şiddeti önlemeyle ilgili bir misyonu yok.

Orada “kadının beyanı esastır” konusunu sakıncalı buluyoruz. Yani “Erkekler hep sağlıksız ve problemli, kadın tarafı hep haklı” anlayışının adaletli bir anlayış olmadığını söylüyoruz.

"Ankara'daki yapılaşmanın Cumhuriyet'in ilk dönemindeki mimariyi, kültürü ve zarafeti yansıtması lazım"

-Seçim kampanyanızdaki şu söyleminiz dikkatimi çekti; “Gazi Mustafa Kemal’in Cumhuriyet’ine yakışır bir başkent için çalışacağım.” Mustafa Kemal’in başkenti bugün nasıl bir yer olmalıydı? 

Atatürk'ün Ankara'yı başkent yapmasında çok büyük bir vizyon var, bir deha var ve devlet adamlığı var. İstiklal Savaşı'nı yürütürken ortaya konulan dehayı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Ankara'da açılırken ortaya konulan dehayı, Ankara'nın başkenti ilan edilmesinde de görüyoruz. Aslına bakılırsa kendisi bir Osmanlı subayı. Selanik'te doğmuş, gençlik yılları İstanbul'da geçmiş, sarayda geçmiş. Atatürkçüler yanlış anlamasın, şunu söylemeye çalışıyorum; Cumhuriyet’i kurduktan sonra 15 yıl cumhurbaşkanlığı yapmasına rağmen Ankara'yı İstanbul'a taşımayı düşünmemiş. Çok isabetli bir karar. Demek ki Ankara'nın başkent olması, savaşın kazanılması sürecinde padişahtan ya da işgalden uzakta olmaktan ibaret bir tercih değildi. Esasında Anadolu'nun ortasında Ankara'yı başkent tercih etmekle genç Cumhuriyet’e yeni bir ekonomik ve sosyal model oluşturmak istemiş. Ankara başkent olduğu içindir ki Ankara'nın doğusunda Kayseri gelişebilmiş, Gaziantep gelişebilmiş, Sivas gelişebilmiş, Erzurum gelişebilmiş. Deyim yerindeyse İstanbul'dan ibaret zannedilen bir büyüme, kentleşme ve modernleşme hamlesi Ankara merkezli olarak Anadolu'nun tümüne yayılabilmiş. Bu modeli korumamız lazım. 

Atatürk'ün başkentinde trafik probleminin olmaması lazım. Atatürk'ün başkentinde çöp, çamur, çukur olmaması lazım. Atatürk'ün başkentinde arka sokakların bile tertemiz, pırıl pırıl ve güvenli olması lazım. Cumhuriyet'in başkenti Ankara'da kadınlar, çocuklar sokağa çıkarken başıboş sokak köpeklerinden korkmaması lazım. Şehrin havasının temiz olması lazım. Suyunun temiz olması lazım. İstihdam imkanlarının geniş olması lazım. Yapılaşmanın Cumhuriyet'in ilk yıllarındaki o Cumhuriyet'in ilk dönem mimarisine uygun bir şekilde bir kültürü, bir estetiği, bir sanatı, bir zarafeti mutlaka yansıtması lazım. Bütün bunlar da birlikte bir Cumhuriyet kenti olarak kendini göstermesi lazım.

"Köy nüfusu tamamen şehirde, Ankara 1970'lerin başkenti gibi bir görüntüde"

-Size göre bugün başkent Ankara’nın en önemli sorunları neler? 

Şu an Ankara aldığı göçlerin baskısı altında henüz kent kimliğini oluşturamamış, modernleşememiş, kalkınamamış, sokaklarını temizleyememiş, trafik problemini çözememiş, kentsel dönüşümlerini tamamlayamamış, gecekondularından kurtulamamış. Maalesef 2024'ün değil de 1970'lerin başkenti gibi bir görüntü içerisinde. Yeniden Refah Partili belediye başkanı olarak Türkiye Cumhuriyeti'nin ikinci yüzyılına yakışan bir başkente Ankara'yı çevirmeyi istiyorum. 

Köy nüfusu tamamen şehirde. Şu an çevre illerden aldığı göçler var, deprem bölgesinden aldığı göçler var. Mevcut Büyükşehir Belediyesi bu göç hareketini yönetme konusunda çok geri kalmış durumda. Ayrıca tabii Atatürk Orman Çiftliği de Atatürk'ün Ankara'ya armağan ettiği önemli bir model, diyor ki; “Aslında burası evet Cumhuriyet'in başkentidir ama Anadolu'nun en verimli tarım arazileri de buradadır. Bu tarım arazilerine sahip çıkın.” Bugün Ankara'nın dörtte üçü tarım arazisi, bunun ekilip sürülmesi lazım, hayvancılık yapılması lazım. Ankara keçisinin, Ankara koynunun yaşatılması lazım, büyükbaş hayvancılığın yapılması lazım. İnsanların karnının Ankara'nın tarlalarından ve ahırlarından doyması lazım. Ama maalesef kentleşirken köylüyü unutmuşuz. Köylüyü de şehre alıp hepimiz sefalette eşitlik arayışına girmişiz.

"Köye dönüşü finanse edeceğiz, evini alıp köye götürene ücretsiz nakliye sağlayacağız"

-Ankara’nın merkezine göç eden köy nüfusunu geri döndürme hedefiniz var, nasıl olacak bu? 

Tarımsal üretimi canlandıracağız, köyleri yeniden harekete kavuşturacağız. Tarımsal üretime döneceğiz, hayvancılık üretimine döneceğiz, Ankara'ya bir zirai gübre fabrikası kazandıracağız. Köyden kente göç edenlerin yeniden köye dönüşünü ekonomik anlamda finanse edeceğiz, destekleyeceğiz, baba ocağını onarana, baba ocağı onarım finansmanı sağlayacağız. Evini alıp kalkıp köye götürene ücretsiz nakliye imkânı sağlayacağız. Genç çiftçilere hayvancılık desteği vereceğiz. Zirai gübre fabrikasının yanında ata tohumu üretim tesislerini oluşturacağız. Et entegre tesisleri kuracağız, hayvancılık ihtisası organize sanayi bölgeleri kuracağız. Cumhuriyetin başkenti burada modern yüzüyle pırıl pırıl parıldarken, öte yanda tarım arazilerinde Atatürk'ün hayaline uygun bir şekilde köylü tarımsal üretimine devam edecek. Şehirde aç kalmak yerine “Köylü milletin efendisidir” sözüne atfen, köyünde hem karnı doyacak hem bizim karnımızı doyuracak hem emeğinin karşılığı olan parayı alıp cebine koyacak. Hayalimiz bu.

"Nargile kafelerle hükümet bile başa çıkamadı"

-Nargile kafeler ne olacak? 

Nargile kafelerle merkezi hükümet bile başa çıkamadı, yasaklar çıkardı, kapama kararları aldı. Tabii bu kültür bizim kültürümüz değil. Şehir kültürünün parçası haline gelmişler ama bu şehre ait değil, Anadolu'ya ait değil. Ama tüketenler kim? Anadolu insanı, bizim insanımız tüketiyor, tüketicisi biziz nihayetinde. Dolayısıyla böyle bir paradoksal durum var. Ankara'yı bu paradokslarından kurtaracağız. Tabii ki Yozgat kültürü, Çankırı kültürü, Sivas kültürü, Karadeniz kültürü, Kayseri, Çorum kültürü Ankara'da yaşayacak. Bunlar Anadolu'nun zenginlikleri. Şiveleri yaşayacak, folkloru yaşayacak, ahengini hissettireceğiz her zeminde. Ama şehirde bir kakofoni değil, bir harmoni olmalı. Herkes kültür-sanat faaliyetlerine bir yerden tutunabilmeli. Gençlerin başkenti olmalı, kadınların başkenti olmalı, çocukların başkenti olmalı. 12 yaşında bir kız çocuğu evden otobüsten dolmuşa dolmuştan ne bileyim raylı sistemlere binip okuluna gidip ya da kursuna gidip tekrar geri gelip aynı güvenlik içerisinde evine ulaşabilmeli.

-Ben 12 yaşında bir kız çocuğuyken bunu yapabiliyordum Ankara'da…

Daha geniş zamanda tekrar görüşmek üzere kalkmak durumundayım. Geniş katılımlı bir iftara yetişmem gerekiyor ve şimdiden geç kalmış durumdayım. 

It can be said that political tension has increased relatively two weeks before the local elections on March 31. Istanbul is undoubtedly at the heart of the tension, but the race in the capital Ankara also looks set to be a fierce competition. In the race between CHP's Mansur Yavaş and AKP's Turgut Altınok, there is another name running an intense campaign with a different claim: Re-Welfare Party (YRP) candidate Suat Kılıç. 

It is very likely that the general public remembers Suat Kılıç, a fresh Re-Welfare Minister, as one of the Youth and Sports Ministers of the Justice Development Party. After serving as a member of parliament for three terms, Suat Kılıç left his old party, leaving behind a lot of controversy. After his departure, the government media wrote a lot about how he paved the way for Fethullahist cadres during his ministry. It was also widely talked about that Erdoğan slapped himself due to an argument during his term as prime minister. Even though Suat Kılıç has denied this claim many times, it is still the thing he is asked about most. I did not ask. Because I am more curious about what he proposes to Turkey as the Deputy Chairman of the Re-Welfare Party, rather than what he has done in the past. 

We met with Suat Kılıç in Ankara's Mamak district after a Friday prayer. In fact, the expression "we met" does not fully meet the situation. Kılıç visited almost all the tradesmen in the district center, and I watched him from a distance. He was accompanied by a large team, mostly women, from the provincial organization of the Re-Welfare Party. We are faced with a Re-Welfare Party that has revived the tradition of doing politics by going door-to-door and is highly motivated when it receives response on the streets. YRP, which proposes a completely different model from the government and the main opposition to get out of the economic crisis, is likely to receive more votes than expected across the country for this very reason. 

Suat Kılıç made a rapid transition to the agenda of the Re-Welfare Party, which he joined 13 days after the May 28 election (on June 10). His agenda now includes topics such as the "National Vision economic model" and how unfair Law No. 6284 is for men. Although it is not an unexpected or surprising element within the general framework he draws, it is a remarkable emphasis that he points to the architecture and culture of the early period of the Republic as an antidote to the distorted construction in Ankara. Another point that distinguishes their statements from other candidates is that they have thoroughly studied the issue of returning those who migrated to Ankara from surrounding villages to their villages. 

"Will your candidates withdraw? It would be a meaningless question."

-Today, I had the opportunity to follow you and a section of the Provincial Organization of the Re-Welfare Party in the field. Judging by your attitude on the field, it seems that the possibility of the Re-Welfare Party withdrawing from Ankara and Istanbul in favor of the People's Alliance on March 31 has been eliminated.

It would be a meaningless question, a meaningless comment. The Supreme Electoral Board prints and creates those ballots according to the qualifications of the parties to enter the elections. 

"The race is neck and neck in Ankara and Istanbul"

-Turkey experienced only nine months ago that anything is possible in its politics until the last minute. A few days before May 14, presidential candidate Muharrem İnce withdrew. The ballot papers were printed, and the voters went to the ballot box with the ballot paper containing Muharrem İnce's photo. Therefore, when we look at what is happening in Turkish politics, the possibility of small parties withdrawing at the last minute is not a meaningless question. Where last-minute bargains can reach is determined by experience.

Parties announced their candidates. Party organizations also want to follow their own candidates. We also have a situation like this; If you do not nominate a candidate anywhere, you have no chance of completely consolidating your voters into the party. At that time, CHP should have thrown in the towel completely in Ankara and Istanbul in the face of DEM Party's nomination, İYİ Party's nomination, and Victory Party's candidate nomination. But it looks like they haven't thrown in the towel. In the previous election, the DEM Party supported the CHP candidate openly in Istanbul and covertly in Ankara. There was no such thing as the Victory Party. Today, all of these parties have nominated candidates in Ankara and Istanbul. But despite this, the race is neck and neck in both cities. DEM cannot get all the votes in Istanbul, Zafer cannot get all the votes in Istanbul, İyi Party cannot get all the votes in Istanbul. If they did, CHP would have to drop to 30 percent anyway.

"Voters may not act according to the alliances established by parties"

-Do you think the reason for this arithmetic is that the CHP candidates in Ankara and Istanbul have turned into bigger brands than their parties? 

No, I don't mean it that way. That's what I'm saying: Voters do not act according to the alliances established by parties. Voters can act outside the alliances established by parties. He can act with the reflex of right voters, he can act with the reflex of left voters, he can act with the reflex of secular voters. In other words, the fact that three parties form an alliance and come together does not mean that they will receive as many votes as the sum of the votes of all three.

"The presidential system can be implemented as '40+1' and thus mandatory alliances will be eliminated."

-I will not ask you for your predictions about who will win the elections in Ankara and Istanbul. Because you will say "I will win" instead of sharing your prediction. You are in a race and naturally you have to underline your own claim. Instead, I would like to ask your opinion on alliance politics, where you just said 'voters do not act accordingly'. Last year, Turkey experienced a choice of alliances that brought together dissimilar people in both blocs with opportunism. What locks Turkey into such an unprincipled politics of alliances is actually the 'Presidential Government System' itself. After the 2023 elections, President Erdoğan signaled his desire to organize the presidential system in a way that would win with 40 percent. However, for now, this desire seems to be stuck with Devlet Bahçeli. Where does your party stand on the future of the presidential system? 

We actually represent a political line that traditionally favors the presidential system. We are in favor of the presidential system in terms of increased functionality in the administration, faster functioning of decision-making mechanisms, and faster action. We have stated this many times. But at this point, we see that the '50+1' model, which requires pre-election alliances, is a model that is difficult to sustain. As discussed by the government, this model can also be implemented as '40+1'. In this case, each political party has a higher probability of reaching '40+1' on its own. In this way, parties will not merge with other parties. Compulsory alliances will be eliminated. Of course, although we embrace the presidential model in principle, we also think that the separation of powers should be reinforced. We think that balance and control mechanisms should work more effectively than they do today. The judiciary should not lose its independence in any way.

"The judiciary is of course independent"

-Do you think the judiciary in Turkey is independent at the moment?

The judiciary is of course independent. I look at the constitution. There is judicial independence in the constitutional sense. I see what happened as a conflict in the judiciary. This conflict must be resolved in the Turkish Grand National Assembly as soon as possible. The conflict between the Constitutional Court and the Supreme Court is about to turn into a conflict of authority.

-There is a Supreme Court that sees no harm in not implementing the clear provisions of the Constitution and is openly supported by the government in its fight with the Constitutional Court. Is this a normal situation? 

The conflict between the Constitutional Court and the Supreme Court is about to turn into a conflict of authority. A constitutional amendment needs to be made to end this conflict and leave no room for interpretation. This constitutional amendment needs to be made urgently.

-So, even though the Re-Welfare Party is going to the local elections on its own, it may support a possible constitutional amendment proposal that the Justice and Development Party government may bring to the agenda after the local elections. Is this what we should understand from your words?

Is there a constitutional amendment proposal? Let's know if there is. How can you say 'yes' or 'no' to a constitutional amendment proposal that you have not seen? A constitutional amendment proposal from the CHP can also be said 'yes'. A constitutional amendment proposal from the AK Party can also be said 'yes'. What matters is what's inside. 

"No opposition party will say 'yes' to the proposal that will pave the way for the President's re-election."

-The common opinion of those who follow politics closely is that the Justice and Development Party will prepare a constitutional amendment package after March 31 and include a regulation that will pave the way for President Erdoğan to be elected once again - that is, for the fourth time. 

No opposition party will say 'yes' to such a proposal.

-When this issue first came to the fore last November, you said, "If there is dissatisfaction with the 50+1 system, they will bring it in the constitutional package they plan to prepare, and we will make our evaluation and express our opinion." 

I am not the only decision maker on behalf of the Re-Welfare Party. It's an issue that's not on the agenda right now anyway. Shall we talk about the agenda?

-In fact, it was President Erdoğan himself who made us think that the government was making preparations for the constitutional amendment and thus put the issue on the agenda. In his statement last week, he said, "This is my last election, in accordance with the law," and when former Minister of Justice Bekir Bozdağ continued by saying, "Perhaps when the time comes, the Parliament will decide to renew the elections and pave the way for our President to become a candidate again." Naturally, the issue became the agenda itself. 

They have a certain majority in the parliament, but they do not have the majority to change the constitution. If there is a systemic problem, we will be involved in a constitutional amendment proposal regarding it. Otherwise, a constitutional amendment proposal that would give the President the right to be elected for another term is not on the agenda of the AK Party, so it should be on our agenda. AK Party said that it would bring such a change proposal, but I didn't hear it? Something that was never on the agenda. Bekir Bozdağ's is just a comment; If the parliament decides to hold early elections, the President also has the right to be re-elected. This is a comment.

"March 31 will not only be a local election, but also an election in which the economic report card will be voted on." 

-Re-Welfare Party Chairman Fatih Erbakan summarized your decision to go to March 31 with your own candidates: “It was last year's general election and it was a matter of survival. "This local election is not a matter of survival," he summarizes. On the other hand, while you were answering Ruşen Çakır's questions on Medyascope recently, you said - of course I mean literally -; “The public gave the government a visa in May 2023, but they are angry because of the economic consequences.” This is a reason for choosing or not choosing that goes beyond the local politics you mentioned. The question is; Could the results of the local elections of March 31, 2024 mean more than local elections? 

Yes, it will be so. Normally, local elections should be just an election of garbage, mud and potholes. There should be a traffic problem selection. There should be elections for metros, infrastructures, superstructures, urban transformation, and mayors who cannot do these should be sent away. Here's what you experienced today, you came here from where you were in Ankara in almost an hour and a half. If it can take an hour and a half to get from one place to another at 5 in the evening, that city is poorly managed. A mayor who runs Ankara like this should never be able to win again. Likewise, the traffic problem in Istanbul has turned into a mess. In Istanbul, which is an earthquake-priority city, urban transformations have not been carried out, earthquake preparation has not been provided, and relevant precautions have not been taken in buildings that need to be demolished. A mayor who has not done these should not even be able to win again. If there was only a vote of confidence regarding the mayor's duties, CHP mayors in both Ankara and Istanbul should have thrown in the towel from the beginning. Both are unsuccessful mayors, that's clear. But at this point, there are problems with the economy, there is inflation, interest rates are very high. Today, people cannot even dream of owning a house or a car. 

Therefore, this election will be an election in which general election parameters will be evaluated as well as local election parameters. The economy will be evaluated, the cost of living will be evaluated, inflation will be evaluated, the health system will be evaluated, employment will be evaluated, youth unemployment will be evaluated. This is what I see when I walk down the street. March 31 will not only be a local election, it will also be an election in which the general economic report card will be voted on.

"We are the most important alternative"

-Therefore, do you expect a decrease in the votes of the Justice Development Party across Turkey?

The votes of the Re-Welfare Party will increase. So, I think the votes of alternative parties will increase. Here too, the most important alternative is the Re-Welfare Party.

-If you say that Re-Welfare is the most important alternative to the AKP, then President Erdoğan is perhaps right to reproach you. Thanks to them, you finally got 5 MPs into the parliament. 

I want to talk politics, but it is a difficult interview for me. It sounds like you want to draw every sentence into a place where you can make a headline about the President. That's why it's a difficult interview. It doesn't matter who sees whom and where. We are the Re-Welfare Party.

-Similar questions to these questions were and are being asked to your Chairman Fatih Erbakan in other interviews. 

The Re-Welfare Party is a political party that is eligible to participate in the elections. Therefore, they want to enter the elections with their own logo and their own candidates. What's wrong with this?

"We are trying to move forward with the support of the base and the propaganda methods of 30 years ago." 

-There is nothing wrong with it from my point of view. It is President Erdoğan who sees it wrong. 

There is nothing wrong anywhere. It was such a choice in the presidential election, but the economy is at this point today. If Kemal Kılıçdaroğlu had won the presidential election, the economy would not be in a better place than it is today. CHP's economic prescription is the same economic prescription, that is, orthodox economic policies. An economic approach based on increasing interest rates, reducing inflation through interest rate increases, shrinking the market, shrinking growth, and slowing down the growth rate. This is what the economic management currently headed by Mehmet Şimşek is implementing. An alternative economic model must be introduced for the economy to recover. The alternative to the heterodox model was presented as the Orthodox model, but it is actually not. Apart from both, there is a 'National Vision economic model' that we have implemented in the past, which aims to return to own resources, return to the national economy, expand own resources, expand exports and increase the technology market. This is the model we are focusing on, and unless we return to this model, this turmoil in the economy will continue. This is the situation.

We are not about anyone seeing themselves as an alternative. After all, we go to the citizens and explain strength to the grassroots. We don't have television, we don't have Treasury aid. We don't have great social media opportunities. We do not have the financial power to rent large walls, billboards and billboards. We give our brochures to the grassroots people, as many people as we can walk, reach as many people as we can, and ask them to read them, using the same policies as the politics of 30 years ago, 40 years ago. We are trying to move forward with this kind of propaganda. If a political party can grow under such difficult conditions, it must be because something is not going well. It should be looked at like that.

"Despite the alliance, we see mistakes, this is a very serious and personal situation."

-I guess the reason why you have difficulty answering the questions I just asked about Erdoğan's term of office and possible constitutional changes is that you have been involved in politics within the Justice and Development Party for a very long time. Are you feeling this kind of emotional difficulty? 

No, more fundamentally, I look at it this way. Yes, a significant part of my friends are in the AK Party.

But in principle, I look at it this way; Separation must also have a morality and a law. You know, there is no point in leaving a community yesterday and criticizing it today. The language of the street already says what needs to be said. When we go out on the streets and meet people, we already tell people that the alternative economic model, the model that will solve the problems in the economy, is in Re-Welfare. In other words, we formed an alliance between May 14-28 and supported the presidential election. Therefore, there is no point in criticizing our will in May today. But we see the mistakes. There was a sentence we said at that time; “Right is right, wrong is wrong.” In fact, it is not an easy thing to embrace and accept this in a partnership. This is a very clear and deep-seated situation, a very personal situation.

-But we are not used to it in Turkey, especially in such a deeply polarized political environment. 

That's right, you caught it exactly right. People have problems understanding this style because it is an unfamiliar style. Some citizens even remind us on the street sometimes; "You supported the government's proposal on this issue the other day." We gave it to you. We support the permit to send soldiers abroad. This is very clear. If he brings an improvement regarding pensions, we will support him too. This is also very clear. But on the other hand, we voted 'no' for Sweden's NATO membership. We voted 'no' on the 2024 budget because the interest burden was high. Maybe the government did not need the support of our 5 MPs anyway. But we also made a note in history. Some of the voters may not yet be able to perceive such preferences.

"We are not offended by Erdoğan's words, we are not in a position to be disturbed just because our candidates are in the chance of winning."

-You may not want to use harsh language against the people with whom you were involved in politics until yesterday. But the Re-Welfare Party's Elazığ candidate was not given a rally permit. You are under great pressure there because your candidate in Urfa is a former AKP member. A full-field press is applied to your candidates in the provinces where you have a chance of winning. On the other hand, President Erdoğan's language is also very harsh. As you know, he pointed to Re-Welfare by using expressions such as 'those doing politics in our shadow' and 'circus acrobat'. 

We did not take these upon ourselves. And we said; We do not take any sentence or harsh criticism whose subject is not directly stated. We will find our way. After all, if our candidates receive public support, they will win; if they do not, they cannot win. If candidates from the Re-Welfare Party receive favor from the society in Şanlıurfa, Elazığ or other provinces or districts, this will be seen as an indication that other parties are unable to identify the right candidates. We are not in a position to feel uncomfortable just because our candidate in any province or district is favored, has entered the winning field, or has potential. But basically, we are not in an approach such as let's fight with the government, fight, push, fight, let's harden the language of politics.

"The man earns minimum wage and pays one-third of it as alimony to his wife."

-I observed your team along with you during your visits to the tradesmen today. There were many women in the team that accompanied you from the party organization. The women's branches of the Welfare Party already had a strong core. This is a form of political organization we are accustomed to. However, as you just reminded us, the dynamics of 30 years ago are very different from those of today. Re-Welfare became a strong side of the debate about leaving the Istanbul Convention, which galvanized the women's movement in Turkey. In fact, one of the conditions for joining the People's Alliance was the abolition of Law No. 6284. This was also included in the protocol you made with the AKP. After entering the parliament, you submitted a bill abolishing the right to alimony. As the mayor of Turkey's capital, one of the country's two largest cities, what would you say to urban women who are very concerned about the sum of politics I mentioned? Are they wrong to worry that the policies proposed by Re-Welfare will roll back women's social gains? 

First of all, the issue is addressed from a different dimension. Which woman wants to receive lifelong alimony from her husband, to whom she was married for one year? Is it right to receive alimony for life from the spouse to whom he/she has been married for one year?

It is not right to receive lifelong alimony from the man she was married to for a year. Partial alimony for the children they have together is one thing, and it is another thing for the man to have to pay alimony to the woman for life after a few years of marriage. It is necessary to be aware of social and social problems. For this, it is necessary to be friendly with the parties. The man earns minimum wage, and his wife pays one-third of it as alimony. It is not possible to survive on minimum wage, even if all the money stays in your pocket. As long as he continues to give one-third of his life to his ex-wife, he has no chance of starting a new life. The bill we submitted is a bill related to this. It limits the man's alimony obligation, excluding the maintenance of the children, to five years. Afterwards, if the woman's side needs alimony, this should be covered by a fund to be established within the Ministry of Family and Social Policies, and the state should cover it.

On the other hand, we do not have any contrary opinions about violence against women. Whatever you think about violence against women, the women you see in the field today also think the same. Which woman wants to be subjected to violence? Among the ladies who accompanied us during today's visit to tradesmen, there were three municipal council member candidates. These women are the people who will serve in the district municipal council and the metropolitan municipal council. Who wants to see violence? For women who are subjected to violence from their husbands, boyfriends or any other men, all the laws already in the legislation regarding the prevention of violence are implemented with a full-fledged understanding. Do you think that if there is no 6284, violence against women is allowed? All articles of the criminal law are applied. KADES line is implemented.

"The correct statement should be taken as basis, not the woman's statement."

-In an environment where you say "all legislation in the criminal law is implemented", 315 women were killed by men in 2023. There are no similar statistics for men. Additionally, 248 women were found dead in suspicious circumstances. Going back to the Istanbul Convention... Your party was one of the actors that influenced the government's decision to terminate the Convention. What part of the Istanbul Convention disrupted the family and moral structure, or why would Law No. 6284 disrupt the family structure today? This is not a rhetorical question, I'm sorry, I'm asking because I really have difficulty understanding it. 

There are two main problems there. First, when you say "the woman's statement is essential", it means taking the statement of one of the parties alone and convicting the other party without even referring to his statement. This is not fair, it is not equitable. 6284 has this; The woman's statement is essential. Instead of taking the woman's statement as the basis, it is necessary to take the correct statement as the basis. Secondly, there is an emphasis on 'gender equality' that has nothing to do with violence against women. What is the connection or connection between gender equality and 6284's mission to protect women from violence?

I do not want to accuse you, but when I asked most of those who criticized us about 6284, I saw that most of them had not read 6284 from beginning to end, nor had they felt the need to hear about other articles in our Laws or take a look at the footnotes of 6284. In other words, there is a situation of giving uninformed advice on this issue. Look, 6284 is currently in effect and don't we still hear about two or three femicides every day?

"We will provide psychological training to protect the family"

- If it wasn't 6248, maybe that number would be 20. 

No, it doesn't matter. There is a KADES line, the police are making a very serious and devoted effort in this regard. There is a button application and an electronic clamp application. But on the other hand, we need to develop a reflex to protect the family. We also need to protect the family. We need to provide a climate and an environment where children can grow up with their parents. And here, as municipalities with the Re-Welfare Party, we say, "We will create homes that support, embrace and protect women who are subjected to violence." On the other hand, we will provide social and psychological support to the family. Especially on the men's side. We will provide family training, family seminars and psychological training for the protection of the family.

-The country is in such a problematic place regarding violence against women that it is inevitable that those who are already keen on violence will see the removal of extra legal protection as a 'visa'. And of course, there is this; While Turkey has so many issues waiting to be solved, why does the Re-Welfare Party highlight 6284 or alimony? 

No, that's unfair. If you look at our 30-article protocol with the AK Party, what did we say? No new taxes will be imposed, no new increases will be made, and inflation will be under control.

"6284 does not have a mission to prevent violence against women"

-The protocol is already riddled with holes. Let's not count the new increases and new taxes that came after May 28 here. 

You asked me, “Why did you highlight this?” I'm telling you because you said. 6284 is just one of the 30 articles in that protocol. We say that you will not impose new taxes, you will not collect the same taxes again, you will not increase tax rates, you will not increase interest rates, you must increase the lowest pension to the minimum wage level. It is necessary to completely revise national education policies. It is not possible to raise a highly qualified generation with these education policies. It is not possible for Turkey to reach a plateau with this export figure. It is necessary to focus on national mining and increase own resources. You should make a balanced budget. You must switch to a public single account. You must create the pool system. You should not issue bonds for bonds. We say all of these. In other words, almost 20 of the 30 items are economic-related items. The remaining 5-6 are articles related to the reform of agriculture, industry and education. Only one or two are social and community issues. This being the case, being associated with only 6284 would essentially mean following the agenda of some lobbies, so-called women's rights defenders. How can we step back from the initiative to prevent violence against women? Could such a thing be possible? We have daughters, we have wives, we have children, we have daughters-in-law, we have mothers.

And in this society, violence is not seen only by a certain group. The spectrum of violence against women is very wide, from the far right to the far left, from the most conservative to the most secular. And all segments of society must fight this together. What we are trying to explain but cannot explain is this; 6284 does not have a mission to prevent violence against women.

We find the issue of "the woman's statement is essential" objectionable there. In other words, we are saying that the understanding of "Men are always unhealthy and problematic, women are always right" is not a fair understanding.

"The construction in Ankara should reflect the architecture, culture and elegance of the first period of the Republic"

-The following statement in your election campaign caught my attention: “I will work for a capital worthy of Gazi Mustafa Kemal's Republic.” What must Mustafa Kemal's capital be like today? 

There is a great vision, a genius and statesmanship in Ataturk's decision to make Ankara the capital. We see the genius displayed while waging the War of Independence, the genius displayed when the Grand National Assembly of Turkey was opened in Ankara, and the genius displayed in declaring Ankara the capital. In fact, he is an Ottoman officer. He was born in Thessaloniki, and spent his youth in Istanbul, in the palace. Don't misunderstand Ataturkists, I'm trying to say this; Although he served as president for 15 years after establishing the Republic, he did not think of moving Ankara to Istanbul. A very correct decision. So, having Ankara as the capital was not just a choice of being away from the sultan or the occupation during the process of winning the war. In fact, by choosing Ankara as the capital in the middle of Anatolia, he wanted to create a new economic and social model for the young Republic. Because Ankara is the capital, Kayseri could develop in the east of Ankara, Gaziantep could develop, Sivas could develop, Erzurum could develop. So to speak, a growth, urbanization and modernization move that was thought to be limited to Istanbul was able to spread throughout Anatolia, centered in Ankara. We need to protect this model. 

There should be no traffic problems in Ataturk's capital. There should be no garbage, mud or potholes in Atatürk's capital. Even the back streets in Ataturk's capital must be clean, sparkling and safe. In Ankara, the capital of the Republic, women and children should not be afraid of stray dogs when going out on the streets. The air of the city should be clean. The water must be clean. Employment opportunities should be wide. The construction must reflect a culture, an aesthetics, an art, and an elegance in accordance with the early architecture of the Republic in the first years of the Republic. All these must present themselves together as a Republican city.

"The village population is entirely in the city, Ankara looks like the capital of the 1970s."

-In your opinion, what are the most important problems of the capital Ankara today? 

Currently, Ankara has not yet been able to create its urban identity, modernize, develop, clean its streets, solve its traffic problem, complete its urban transformation, and get rid of its slums under the pressure of immigration. Unfortunately, it looks like the capital of the 1970s, not the capital of 2024. As the mayor of the Welfare Party, I want to turn Ankara into a capital worthy of the second century of the Republic of Turkey. 

The village population is entirely in the city. Currently, there are migrations from surrounding provinces, and there are migrations from the earthquake zone. The current Metropolitan Municipality is very lagging behind in managing this migration movement. Also, of course, Atatürk Forest Farm is an important model that Atatürk gifted to Ankara, he says; “Actually, yes, this is the capital of the Republic, but the most productive agricultural lands of Anatolia are also here. “Take care of these agricultural lands.” Today, three-quarters of Ankara is agricultural land, which needs to be cultivated and plowed, and animal husbandry needs to be done. Angora goat and Ankara sheep need to be kept alive, cattle breeding needs to be done. People need to be fed from Ankara's fields and barns. But unfortunately, as we urbanized, we forgot the villagers. We took the villagers to the city and we all started to search for equality in poverty.

"We will finance the return to the village, and we will provide free transportation to those who buy their house and take it to the village."

-You have a goal to return the village population that migrated to the center of Ankara, how will this happen? 

We will revitalize agricultural production and reactivate villages. We will return to agricultural production, we will return to livestock production, and we will bring an agricultural fertilizer factory to Ankara. We will economically finance and support the return of those who migrated from the village to the city to the village, and we will provide financing for the repair of the father's home to those who repair their father's home. We will provide free transportation to those who pick up their house and take it to the village. We will provide livestock support to young farmers. We will create ancestor seed production facilities next to the agricultural fertilizer factory. We will establish meat integrated facilities, we will establish animal husbandry specialized organized industrial zones. While the capital of the Republic shines brightly with its modern face here, on the other hand, peasants will continue their agricultural production in agricultural lands in accordance with Ataturk's dream. Instead of going hungry in the city, referring to the saying "The villager is the master of the nation", he will be fed in his village and feed our stomachs, and he will take the money in return for his labor and put it in his pocket. This is our dream.

"Even the government could not cope with hookah cafes"

-What about hookah cafes? 

Even the central government could not cope with the hookah cafes; they issued bans and decided to close them. Of course, this culture is not our culture. They have become a part of the city culture, but it does not belong to the city, it does not belong to Anatolia. But who are the consumers? Anatolian people, our people consume, ultimately we are the consumers. Therefore, there is such a paradoxical situation. We will save Ankara from these paradoxes. Of course, Yozgat culture, Çankırı culture, Sivas culture, Black Sea culture, Kayseri, Çorum culture will live in Ankara. These are the riches of Anatolia. We will live the accents, live the folklore, and make its harmony felt on every ground. But there should be harmony in the city, not cacophony. Everyone should be able to access cultural and artistic activities from somewhere. It should be the capital of young people, the capital of women, the capital of children. A 12-year-old girl should be able to take the bus, minibus, I don't know, rail systems from home, go to school or take a course, come back and reach her home in the same safety.

-I could do this when I was a 12-year-old girl in Ankara...

I have to get up to meet again later. I have to attend an iftar dinner with a large attendance and I'm already late.