Cumhurbaşkanı Erdoğan 12 Mart Salı günü Resmi Gazete’de yayınlanan 8247 Sayılı CB Kararıyla, Muğla Milas ilçesinde, Akbelen Ormanları’nın çevresinde yer alan 190 parsellik tarım arazisini kamulaştırma kararı verdi. Kamulaştırmayı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü yapacaktı.

CB Kararı’nda “acil kamulaştırma” deniliyordu. Demek ki “acil” bir kamu yararı varmış! Fakat…

İki gün sonra bu kamulaştırma kararının “yürürlükten kaldırıldığı”nı belirten 8259 Sayılı CB Kararı yayınlanıverdi! Demek ki, 48 saat içinde “acil kamulaştırma”yı iptal etmeyi gerektiren daha üstün bir “aciliyet” ortaya çıkmıştı! O “aciliyet” Muğla belediye seçimleridir!

Bu münferit bir olay değildir. CB sisteminde yetkilerin nasıl tek kişide toplandığını, nasıl kişisel kullanıldığını ve “seçim kazanma” tutkusunun anayasadaki “kamu yararı” kavramını nasıl bastırdığını gösteren bir numunesidir. Bütün sistemin özetidir.

‘OY YOKSA HİZMET YOK’

Anayasa ve idare hukuklarının temel kavramlarından biri “kamu yararı”dir. Anayasamıza göre kamulaştırma ancak “kamu yararının gerektirdiği hallerde” yapılabilir. Suistimal edilmemesi için sıkı şartlara bağlanmıştır. (Md. 46)

Akbelen Ormanları’nın çevresinde yer alan 190 dönüm tarım arazisini, çiftçilere gerçek bedelini peşin ödeyerek kamulaştırıp oradan linyit çıkarmada kamu yararı var mı? Bu hem tarım hem enerji sektörüyle ilgili teknik bir konudur. Ezbere ahkam kesmek yanlıştır.

Diyelim ki gerçekten “kamu yararı” vardı, belirli şirketleri zengin etmek için değil, enerjide ülkeye büyük bir katkı sağlamak için “acil kamulaştırma”kararı verildi…

Belen köylüleri karşı çıktılar. Çok şükür Türkiye’de çevre bilinci güçleniyor. Fakat çiftçiler itiraz ettiği için değil, Muğla’da belediye seçimlerini kazanmak için 48 saatte “yürürlükten kaldırıldı!” Ve bu, seçim meydanlarınla ilan edildi.

Cumhurbaşkanı demiyor muydu, “oy yoksa hizmet yok!” Oy varsa “kamu yararı” bile hiçe sayılıyor. Oy varsa Cumhurbaşkanı 48 saatte üstelik böyle “kamu yararı”yla ilgili bir konuda karar değiştirmeyi içine sindirebiliyor.

HUKUK NE DİYOR?

Daha vahimi, hukukun gittikçe daha bir güçsüz hale düşürülmekte olmasıdır.

Prof. Kemal Gözler, ülkemizde anayasa hukuku ve idare hukuku alanlarında en saygın akademisyenlerimizden biridir. “İdare Hukuku” adlı emsalsiz kitabında diyor ki:

“İdare, yaptığı işlemlerde kamu yararını gütmek zorundadır. Kamu yararına yönelik olmayan, kamu yararına yabancı bir amaçla yapılan işlemler… yetki saptırmasıyla sakattır ve bu nedenle iptal edilmeleri gerekir… Siyasal maksat güdülerek yapılmış işlemler de amaç unsuru bakımından sakattır.” (3. Baskı 2019, Ekin Yayınları, cilt I, s. 1096-1097.)

Kamu yararı, kanunların hukuka uygunluğu için de şarttır. Kralların, hükümdarların, “ihsan”da bulunması tarihte kaldı. Çağımızda devlet yetkilerinin kullanım ölçüsü de kamu yararıdır. AYM, “Kamu yararı düşüncesi olmaksızın, başka deyimle, yalnızca özel çıkarlar için veya yalnızca belli partilerin veya kişilerin yararına olarak herhangi bir yasa”çıkarılamayacağın, böyle bir yasanın iptali gerekeceğini hükme bağlamıştır. (K. No: 1967/20)

ÖN ŞART HUKUK

Partiniz ne, lideriniz kim olursa olsun “hukuk devleti”nin ne demek olduğunu ve bizim nasıl yönetildiğimizi bu örnek olayda görüyorsunuz, değil mi?

Türkiye gibi “gelişmekte olan ülkeler”de günlük geçim sıkıntısı ve kısa vadeli kazanç ihtiyaçları, anlaşılabilir şekilde, seçmen davranışlarını çok büyük ölçüde etkiliyor. Siyasette bu popülizm faktörü büyük rol oynuyor. “Oy yoksa hizmet yok” sözü bir kesimde haklı tepki çekse de diğer bir kesimde etkili oluyor.

Biraz geniş bakarsak, Mehmet Şimşek’in niye “kural bazlı yönetim” deyip durduğunu iyi anlamak lazım. Kurallar ve kurumlar yönetimi demektir, hukuk devleti demektir. Şimşek’in vurgusu ne kadar uzaklaştığımızı gösteriyor; “rasyonel zemine dönmekten başka çaremiz yok” sözü de öyle.

48 saat içinde değişiveren CB kararları, Cumhurbaşkanı’na süre-sınırsız atama yetkisi veren CB kararnameleri; uzun vadeli düşünmek zorunda olan yatırımcıda güven duygusu yaratabilir mi? Olmuyor işte.

Hukuk, çok geniş kitlelerin oy tercihi olduğunda bu sıkıntıları aşabileceğiz ancak.

With the CB Decision No. 8247 published in the Official Gazette on Tuesday, March 12, President Erdoğan decided to expropriate 190 parcels of agricultural land located around Akbelen Forests in Muğla Milas district. The General Directorate of Mining and Petroleum Affairs would carry out the expropriation.

The CB Decision called "urgent expropriation" . So there was an “urgent” public interest! But…

Two days later , CB Decision No. 8259 was published, stating that this expropriation decision was "repealed" ! This means that a greater "urgency" had arisen that required canceling the "urgent expropriation" within 48 hours! That “urgency” is the Muğla municipal elections!

This is not an isolated incident. It is an example of how powers are concentrated in a single person in the CB system, how they are used personally, and how the passion for "winning elections" suppresses the concept of "public interest" in the constitution . It is the summary of the whole system. 

'NO VOTES, NO SERVICE'

One of the basic concepts of constitutional and administrative law is "public interest" . According to our Constitution, expropriation can only be made "in cases where the public interest requires" . It is subject to strict conditions to prevent abuse. (Art. 46)

Is there a public interest in expropriating the 190 decares of agricultural land around Akbelen Forests by paying the real price to the farmers in cash and extracting lignite from there? This is a technical issue relevant to both the agriculture and energy sectors. It is wrong to make judgments by heart.

Let's say there was truly a "public interest" , the decision for "urgent expropriation" was made not to enrich certain companies, but to make a major contribution to the country in energy ...

Belen villagers objected. Thank God, environmental awareness is getting stronger in Turkey. However, it was “repealed!” in 48 hours, not because the farmers objected, but in order to win the municipal elections in Muğla. And this was announced in the election squares.

Didn't the President say, "No votes, no service!" If there are votes, even the "public interest" is disregarded. If there are votes, the President can stomach changing his decision within 48 hours, especially on such a "public interest" issue.

WHAT DOES THE LAW SAY?

What is worse is that the law is becoming more and more powerless.

Prof. Kemal Gözler is one of our most respected academics in the fields of constitutional law and administrative law in our country. He says in his unique book called “Administrative Law” :

“The administration must pursue the public interest in its actions. Transactions that are not for the public interest and are carried out for a purpose foreign to the public interest… are invalid due to perversion of authority and therefore must be annulled… Transactions carried out for political purposes are also invalid in terms of the purpose element.” (3rd Edition 2019, Ekin Publications, vol. I, p. 1096-1097.)

Public interest is also essential for the legality of laws. The act of "generosity" by kings and rulers is a thing of the past. In our age, the measure of the use of state powers is the public interest. The Constitutional Court ruled that "no law can be passed without the idea of ​​public interest, in other words, only for private interests or only for the benefit of certain parties or individuals" and that such a law will have to be annulled. (K. No: 1967/20)

PREREQUISITE LAW

No matter what your party is or who your leader is, you see in this example what the "rule of law" means and how we are governed, right?

In "developing countries" such as Turkey , daily livelihood difficulties and short-term income needs understandably affect voter behavior to a great extent. This populism factor plays a big role in politics. Although the saying "No votes, no service" draws a justified reaction from one segment of society, it is effective in another segment of society.

If we look at it a little more broadly, we need to understand why Mehmet Şimşek keeps saying "rule-based management" . It means management of rules and institutions, it means the state of law. Şimşek's emphasis shows how far we have come; So is the saying, “We have no choice but to return to rational ground.”

CB decisions that change within 48 hours, CB decrees that give the President the authority to make unlimited appointments; Can it create a sense of confidence in investors who have to think long term? It does not work.

We will only be able to overcome these problems when the law becomes the voting choice of the masses.