Belgrad’dan dersler

Novi Sad kentinde, Çin’in ipek yolu projesi kapsamında daha yeni elden geçen bir tren istasyonunun pergolası çöktü. Aralarında çocukların da olduğu 15 kişi yaşamını yitirdi.

Cumhurbaşkanı Vucic, iki bakanı kurban verdi ama insanları göstermelik bir soruşturma tatmin etmedi. Kamuoyunda “Olaya ilişkin tüm detayları öğrenmek istiyoruz” talebi büyüdü. Nasıl oluyor da yeni elden geçmiş istasyon durduk yerde çöküyor, bu inşaatı kim yaptı, izinleri kim verdi, insanlar neden öldü?

***

Hükümetin hesap vermesini isteyen hareketin başını öğrenciler çekiyor. Burada Türkiye için özellikle bir ders var çünkü Sırbistan’da kurumsal, insanları büyük ölçüde kendisine oy vermeye ikna edebilmiş bir muhalefet yok. Muhalefet çok parçalı. Covid dönemi saçma sapan komplo teorileri anlatan yarı deli bir doktor bile bir muhalefet partisi kurmuş durumda, seçimlere falan giriyor.

***

Trajedinin ardından başlayan eylemler silsilesinin bir taraftan iyi bir taraftan kötü yanı, siyasi bir partiye bağlı olmaması, liderinin olmaması. Öğrenciler ön planda, her şeyi onlar koordine ediyor.

Cumartesi günkü eylemin koordinasyonu da öğrencilerdeydi. Seçim sonuçlarını kabul etmeyen Sırp diktatör Miloseviç’e karşı 5 Ekim ayaklanmasının ardından, ülke tarihinin en kalabalık eylemi gerçekleşti. Eylemcilere göre 1 milyon, iktidara göre 100 bin kişi Belgrad merkezinde toplandı. Sırbistan 6-7 milyon kişilik bir ülke, dolayısıyla yüz binin üzerinde insanı toplamak çok büyük iş.

Her eylemde katılımcılar, 15 dakika sessiz durup ölenleri anıyor.

Cumartesi günü, sessiz duruş sırasında Cumhurbaşkanlığı binasının olduğu taraftan acayip bir ses geldi. Sosyal medyada videoları da var. Sesi tanımlamak çok güç. Çok yüksek korkutucu bir ses. İnsanlar kendilerini yerlere attı. Bunun üzerine öğrenciler yeleklerini çıkarıp, “Eylem bitti… İş başka yere gidiyor” dediler ve “Eylem bitti” diye anons yaptılar.

***

Neler olduğu ertesi gün anlaşıldı. Eylemciler Cumhurbaşkanlığı sarayı tarafından LRAD denilen, bir tür ses bombası atıldığını söylüyorlar.

Benim anladığım öğrencilere sistem içerisinden bilgi sızıyor. Provokasyon olacağını haber almışlar, onun için iş karışmaya başlar başlamaz eylemi sonlandırdılar.

Hükümetin cumartesi günü için anlaşılan planı şuydu, garip bir ses bombasıyla kalabalığı karıştırmak, sonra hükümet yanlıları ile eylemciler arasında bir çatışma çıkarmak, ardından da bu bahaneyle muhalefet liderlerini, protesto ile alakası olmasa bile tutuklamak.

Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic, eylemcilerin LRAD iddialarını yalanıyor. “Bunun hükümetle bir alakası yok, eylemciler dronları bozmak için frekans bozucu kullanmış, o ses ondan” diyor. Dahası, LRAD kullanıldığı iddiasında bulunanların dezenformasyondan yargılanması gerektiğini söylüyor.

Geldik mi, “Gerçek nedir? Kim karar verir? Dezenformasyon hangisidir” tartışmasına!..