Bilim insanımız Daron Acemoğlu, Fatih Altaylı ile yaptığı bir söyleşide, Atatürk’ün gerçekleştirdiği siyasi, sosyal ve kültürel devrimler arasına, laiklik ilkesini demokrasi devrimini neden dahil etmediğini sorguluyor.

Nobel ödülüne layık görülmesi hepimizi gururlandıran (ve bir GS Lisesi mezunu olarak benim de özellikle göğsümü kabartan) değerli bilim insanımız Daron Acemoğlu geçenlerde yine değerli gazetecilerimizden Fatih Altaylı ile yaptığı bir söyleşide, Atatürk’ün gerçekleştirdiği siyasi, sosyal ve kültürel devrimler arasına, elinde siyasi gücü olduğu (örneğin laiklik ilkesini getirdiği) halde, örneğin laiklik ilkesini, demokrasi devrimini neden dahil etmediğini sorguluyor.

Bilimsel eğitim

Atatürk Türkiye’yi devrimleri gerçekleştirirken çağdaşlaşmanın önündeki en büyük engeli demokrasinin değil laikliğin yokluğu olarak gördü. Çünkü devasa İmparatorluğu içten içe kemiren ve onu, son birkaç yüz yılında metafizik aleme ait örf ve adetlerle çökerten, ülkede demokrasinin yokluğu değil, dini taassup, yobazlık, gericilik ve hurafecilik ve obskürantizm oldu.

Atatürk bu nedenle devrimlerde birinci önceliği demokrasiye değil, laikliğin anlaşılmasına ve yerleştirilmesini sağlayacağına inandığı bilimsel eğitime verdi. Çünkü demokrasi ancak, laikliğin her şeyin önünde, yani birinci öncelikle hayata geçirilebildiği takdirde işlerlik kazanabiliyor. Bu da ancak gündelik yaşantımızda ve çalışma hayatımızda uhrevi alemle dünyevi alemin birbiriyle karıştırılmamasıyla mümkün. Aksi takdirde demokrasinin temel unsurları olan bilimsel eğitim, temel hak ve özgürlükler, bağımsız yargı ve adaletin gerçek yaşamda varlık kazanması olanağı yok. Ayrıca laik olmayan bir sistem reform kabul etmiyor.

Kilit taşı laiklik

Atatürk laikliği yeni Türkiye’nin uygar ve gelişmiş ülkeler toplumu içinde yer alabilmesi ve ulusal teminatının güvenliğinin kilit taşı olarak gördü. Bu taşın çekilmesinin Cumhuriyetimizi temelden çökerteceğinin bilincindeydi. Bu sebeple modernite sürecine demokrasiden değil laiklikten başladı.

Asırların ürünü olan metafizik temellere dayalı örf ve adetler birkaç yılda hatta birkaç on yılda değişmiyor. Bu değişimi sağlayacak belki tek şans yine kendi eseri olan Köy Enstitüleri idi. Bu şans ölümünden bir süre sonra kaçırıldı.

1950 seçimleriyle, laiklik içselleştirilmeden demokrasiye geçildi. Her şeye rağmen önemli mesafeler kaydedildi. Türkiye 70 yıldan bu yana gerçek demokrasi hedefine erişmek için çırpınıyor. Ne var ki meydanı laiklik tarafından uçuşa hazırlanamadığı için Demokrasi bir türlü havalanamıyor. Tarikatlara, müritlere, dini vakıflara, dergahlara, hatta şeriat mahkemelerine özlem bugün toplumumuzun bir gerçeği.

Türkiye Atatürk’ten sonra, laikliğin, tedricen önce kavramsal düzlemde aşınması ve daha sonra gerçek hayatta süratle örselenmesi nedeniyle, uygar dünyanın terakki düzeyinin gerisinde seyretti. Ve XXI’inci yüzyıla uygar dünyanın ardında girdi. Son 25 yılda ise bu geriye düşüş konsolide oldu.

In an interview with Fatih Altaylı, our scientist Daron Acemoğlu questions why Atatürk did not include the principle of secularism and the democratic revolution among the political, social and cultural revolutions he carried out.

Our esteemed scientist Daron Acemoğlu, whose Nobel Prize has made us all proud (and made me especially proud as a GS High School graduate), recently questioned in an interview with one of our esteemed journalists, Fatih Altaylı, why Atatürk did not include the principle of secularism and the democracy revolution among the political, social and cultural revolutions he carried out, even though he had the political power (for example, he brought the principle of secularism).

Scientific education

While carrying out the revolutions in Turkey, Ataturk saw the greatest obstacle to modernization as the absence of secularism, not democracy. Because what gnawed away at the colossal Empire from within and collapsed it with customs and traditions belonging to the metaphysical world in the last few hundred years was not the absence of democracy in the country, but religious fanaticism, bigotry, reactionism, superstition and obscurantism.

For this reason, Atatürk gave the first priority in revolutions not to democracy but to scientific education, which he believed would ensure the understanding and establishment of secularism. Because democracy can only become functional if secularism is put into practice before everything else, that is, as the first priority. This is only possible if the otherworldly world and the worldly world are not confused in our daily and working lives. Otherwise, the basic elements of democracy, such as scientific education, basic rights and freedoms, independent judiciary and justice, cannot exist in real life. Furthermore, a system that is not secular does not accept reform.

Keystone secularism

Atatürk saw secularism as the keystone for the new Turkey to take its place among the civilized and developed countries and for the security of its national security. He was aware that the removal of this stone would destroy our Republic from its foundation. For this reason, he started the modernization process not from democracy but from secularism.

Metaphysical customs and traditions, which are the product of centuries, do not change in a few years or even in a few decades. Perhaps the only chance to provide this change was the Village Institutes, which were also his own work. This chance was missed some time after his death.

With the 1950 elections, democracy was adopted without internalizing secularism. Despite everything, significant progress has been made. Turkey has been struggling to reach the goal of real democracy for 70 years. However, since the field was not prepared for flight by secularism, democracy has not been able to take off. Longing for religious orders, disciples, religious foundations, dervish lodges, and even sharia courts is a reality of our society today.

After Atatürk, Turkey lagged behind the level of progress of the civilized world, due to the gradual erosion of secularism, first on a conceptual level, and then rapidly weakening in real life. And it entered the 21st century behind the civilized world. However, this decline has been consolidated in the last 25 years.