Bir gün önce Türk milliyetçilerinin en eski kurumsal partisi MHP’nin Lideri Devlet Bahçeli, Öcalan’ın simgesel de olsa Meclis’te konuşabileceğini, silah bırakma çağrısı yapıp örgütü feshederse yeni bir süreçten bahsedilebileceğini söylüyor. Ertesi gün başka bir milliyetçi partinin, İYİ Parti’nin Lideri Müsavat Dervişoğlu grup toplantısında idam ipi, urgan atıp “Öcalan’ı asamadınız ama bu büyük milletin hayallerini astınız” diye sesleniyor. Kendisi de daha önce Tayyip Erdoğan’a çözüm sürecinde ip atmış Bahçeli bu ipi odasına asmak için istiyor. Bu arada yeni sürecin MHP tarafından ‘kardeşlik hareketi’ olarak isimlendirildiği belirtiliyor. CHP Genel Başkanı Özgür Özel altı gün sürecek Doğu ve Güneydoğu seyahati için Diyarbakır’a gelmiş. Sabah kadınlarla buluşuyor, ardından esnaf ziyareti, Tahir Elçi’nin katledildiği yerde konuşma yapıyor, öğlen işçilerle beraber onların sorunlarını dinliyor, yıllarca hedef gösterilen, saldırıya uğrayan Amedspor’u tesislerinde ziyaret ediyor.

Özgür Özel ve beraberindekiler, Diyarbakır'da öğle yemeğini ciğercide yedi

Ardından Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin eş başkanları ile buluşup “2023 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday çıkarmayarak Diyarbakır’dan Van’a bize destek verem tüm DEM Partililere ve milyonlarca Kürt vatandaşımıza geç kalmış bir teşekkürü iletmek istiyorum” diyor. Özel’in belediyeye geliş saati 16.30. Karşılama oluyor, yerlerine oturuyorlar ve o sırada İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın attığı tweet görülüyor: TUSAŞ’a saldırı oldu, 5 şehit, 21 yaralı var, yaralılardan ikisinin durumu ağır.

Bu haberle ilgili not Özgür Özel’in önüne iletiliyor. Bir anda gündem değişiyor. Kendilerine gelen bilgiden bahsedip acısını aktarıyor. O sırada en yakınındaki iki kurmay Veli Ağbaba ve Sezgin Tanrıkulu bundan sonraki sürecin nasıl süreceğiyle ilgili değerlendirmelere başlıyor. Bu değerlendirmeler Ankara’da genel merkez ile de yapılıyor. Özgür Özel Diyarbakır’da sivil toplum liderleriyle de görüşüp 21.30 uçağı ile Ankara’ya dönmeye karar veriyor.

24 saatte, MHP Lideri’nin ‘kardeşlik-barış için’ Öcalan’ın simgesel anlamda Meclis’te konuşabileceği söylediği bir sayfadan, kurucu partinin CHP’nin Lideri Özgür Özel’in ‘el artırıyorum Kürtlere Türkiye Cumhuriyeti devletinin sahibi olmayı teklif ediyorum’ demesinden, Diyarbakır’da umutla, mutlulukla karşılanmasından TUSAŞ’a pek muhtemel PKK’nın yaptığı saldırıyla umudun yeniden ertelenmesi ihtimaline…

Fakat arka arkaya gelen birbirinden siyasi olarak farklı üç ismin hızlı tepkisi kritik öneme sahip. Mesela Bahçeli şöyle diyor:

‘TUSAŞ Kahramankazan tesislerine yapılan hunhar terör saldırısını nefretle lanetliyor, aziz şehitlerimize Cenab-ı Allah'tan rahmet, yaralı kardeşlerimize acil şifalar diliyorum. Aziz milletimizin ve hepimizin başı sağ olsun diyorum. Hiçbir hain ve hasmane hesap tutmayacak, hiçbir kanlı ve kalleş proje milli birlik ve kardeşliğimizin karşısında tutunamayacaktır. Kiralık katilleri sahaya sürenler, terörizmi karanlık bir aparat olarak kullananlar sonuç alamayacakları gibi mücadele azmimizi de asla kıramayacaklardır."

Bahçeli net bir şekilde saldırıyı ‘milli birlik ve kardeşlik projesine karşı’ bir hareket olarak gördüğünü söylüyor. ‘Mücadele azminin kırılmayacağından bahsediyor.’

Aynı anlarda Demirtaş bir açıklama yapıyor:

“Sorunlarımızın konuşarak, diyalogla, siyaset yoluyla çözülmesi arayışlarını kanla kesmeye çalışan anlayış bilmeli ki eğer Öcalan bir inisiyatif alır ve siyasetin önünü açmak isterse tüm gücümüzle arkasında olacağız. Demokratik siyaseti ve barış arayışlarını itibarsızlaştırmaya, iradesiz kılmaya yönelik hiçbir yaklaşımı kabul etmeyeceğiz. Herkes hesabını kitabını buna göre yapmalıdır. Barış isteyenlerin sesinin, kimden gelirse gelsin bu defa bastırılmasına asla izin vermeyeceğiz."

Burada altı çizilmesi gereken bölümler var. ‘Öcalan’ın inisiyatif alması halinde tüm gücüyle arkasında olacağını söylemesi’ örneğin. Kandil’in silah bırakma konusunda, Öcalan ile anlaşma noktasında ‘karşı duruşuna karşı’ bir duruş ortaya çıkarıyor. Demirtaş’ın sadece Kürtler arasında değil Türkiye’nin pek çok yerinde desteklenen siyasi bir figür olduğu düşünülürse devlet ile bir noktaya geldiği anlaşılan Öcalan görüşmelerinde safını net şekilde ortaya koyuyor. ‘Barış isteyenlerin sesinin kimden gelirse gelsin bu defa bastırılmasına izin vermeyeceğiz’ diyerek de duruşunu netleştiriyor.

CHP Genel Başkanı Özgür Özel. Elbette iktidarla barışa giden yolda nüanslar var. Sabah saatlerinde şu açıklamayı yapıyor:

"Türkiye'deki 26 milyonun sorununu görmezden geliyorsunuz. Kürt sorunu vardır. Tam da şuradadır; Kürt sorununa Kürt karar verir. Kürtlerin sorunu, Kürtler sorunum kalmadı diyene kadar vardır. Ülkedeki bütün vatandaşların istediğini istediği dilde konuştuğu, hukuki öngörülebilirliğin olduğu bir ülke olana kadar CHP mücadele etmeye devam edecektir. Kürtlerin sorunu tüm Türkiye'nin sorunudur…"

Ancak Özel her konuşmasında mutlaka barışın tesis edilmesi noktasında üstlerine düşeceklerini yapacaklarını yineliyor. Terör saldırısının ardından şunları söylüyor:

“Biz terör kimden gelirse gelsin nereden gelirse gelsin ne amaçla yapılırsa yapılsın terörü lanetliyoruz. Ve bizim bütün beklentimiz, hem Türkiye’nin gündeminden terörün çıkması hem de Diyarbakır’da da bugün çokça karşılaştığımız gibi 'Hiçbir şey istemiyorum, eşit yurttaşlık istiyorum. Herkes gibi eşit olmak istiyorum' diyen ve buna isyan eden kimsenin ne Diyarbakır'da ne Muş’ta ne Van’da ne de büyükşehirlerin kenar mahallelerinde kalmaması, her Türk'ün her Kürt'ün hangi etnik kökenden olursa olsun, hangi mezhepten olursa olsun Türkiye Cumhuriyeti'nin tüm vatandaşlarının, devlet onun için karar verdiği için değil, sorunun yok senin diye, o gerçekten benim sorunlarım çözüldü ve kendimi eşit hissediyorum diyerek bu ülkeyi sahiplenmesini bekliyoruz. Tabii ki böyle süreçlerde konunun mutlaka tüm yönleriyle açığa kavuşturulmasını talep ediyoruz. Tabii ki böyle süreçlerde bunlar yaşanıyor, bu topraklarda bunlar hep yaşandı. O yüzden bugünkü terör saldırısının zamanlamasına yönelik de dikkatle bakmak gerekiyor. Ama bizim, Türkiye’nin kardeşliği ile ilgili umudumuzu hiçbir şey köreltmeyecektir.”

Özel’in de vurgusu ‘hem zamanlama hem de kardeşlik umudunun körelmeyeceği üstüne…’

Bu arada Özgür Özel’in sivil toplum kuruluşlarıyla yaptığı basına kapalı toplantıdan bir kısmı da burada aktarayım. Şöyle diyor:

“Bugünkü şartlarda iktidarın karşısında konumlanarak siyasi kazanç ya da oy elde edebiliriz. Ama biz tarihin doğru tarafında yer almak istiyoruz. Gerekirse oyumuz yükselmez ama ileride bu kardeşlik projesinde CHP iyi yerde durmuş diye tarihe not düşülür.”

Bitirirken…

24 saatte bir şehrin insanlarının umudu, şaşkınlığı, üzüntüyü, hayal kırıklığını nasıl yoğun bir şekilde yaşadığına şahitlik ettim. Sanki elini uzatsan tutacağın bir duygu durumu idi gördüğüm. TUSAŞ’ta yaşanan acının memleketin her yerinde derinden hissedildiğine eminim. Ancak saldırının en önemli amaçlarından birinin ortak barış, eşit vatandaşlık hayallerine karşı yapıldığının farkında olan birbirinden siyasi görüş olarak uzakta olan üç ismin Özel, Bahçeli ve Demirtaş’ın mesajlarının çok önemli olduğunu düşünüyorum. Yan yana olmanın, birbirini duymanın, dinlemenin zamanı…

The day before, Devlet Bahçeli, the leader of the oldest institutional party of Turkish nationalists, the MHP, said that Öcalan could speak in the Parliament, even if it was symbolic, and that if he called for disarmament and dissolved the organization, a new process could be discussed. The next day, the leader of another nationalist party, the İYİ Party, Müsavat Dervişoğlu, threw a noose, a hanging rope, at a group meeting and said, “You could not hang Öcalan, but you hung the dreams of this great nation.” Bahçeli, who had previously thrown a noose to Tayyip Erdoğan during the resolution process, wants this noose to hang him in his room. In the meantime, it is stated that the new process is called a “brotherhood movement” by the MHP. CHP Chairman Özgür Özel has come to Diyarbakır for a six-day trip to the East and Southeast. He meets with women in the morning, then visits shopkeepers, gives a speech at the place where Tahir Elçi was murdered, listens to workers’ problems in the afternoon, and visits Amedspor, which has been targeted and attacked for years, at its facilities.

Özgür Özel and his entourage had lunch at a liver restaurant in Diyarbakır

Then he meets with the co-mayors of the Diyarbakır Metropolitan Municipality and says, “I would like to extend a belated thank you to all DEM Party members and millions of Kurdish citizens who supported us from Diyarbakır to Van by not nominating a candidate in the 2023 presidential elections.” Özel arrives at the municipality at 16:30. They are greeted, they sit down, and at that moment, the tweet by Interior Minister Ali Yerlikaya is seen: There was an attack on TUSAŞ, there are 5 martyrs, 21 injured, two of the injured are in serious condition.

The note regarding this news is delivered to Özgür Özel. The agenda changes suddenly. He talks about the information they received and conveys his pain. At that moment, the two staff closest to him, Veli Ağbaba and Sezgin Tanrıkulu, begin to evaluate how the next process will proceed. These evaluations are also made with the headquarters in Ankara. Özgür Özel meets with civil society leaders in Diyarbakır and decides to return to Ankara on the 21.30 plane.

In 24 hours, from a page where the MHP leader said that Öcalan could symbolically speak in the Parliament for "brotherhood and peace", to the leader of the founding party, CHP, Özgür Özel, saying "I am raising my hand, I am offering the Kurds to be the owners of the Republic of Turkey", to being welcomed with hope and happiness in Diyarbakır, to the possibility that hope will be postponed again with the very likely PKK attack on TUSAŞ...

But the rapid response of three politically different figures coming one after the other is of critical importance. For example, Bahçeli says:

"I condemn with hatred the brutal terrorist attack on TUSAŞ Kahramankazan facilities, I wish mercy from God to our dear martyrs and a speedy recovery to our wounded brothers. I offer my condolences to our dear nation and all of us. No treacherous or hostile plan will be successful, no bloody and treacherous project will be able to stand against our national unity and brotherhood. Those who put hired killers on the field and use terrorism as a dark tool will not be able to achieve results and will never be able to break our determination to fight."

Bahçeli clearly says that he sees the attack as an act 'against the national unity and brotherhood project.' He says that 'the determination to fight will not be broken.'

At the same moment, Demirtaş made a statement:

“The mentality that tries to cut off with blood the search for solutions to our problems through talk, dialogue and politics should know that if Öcalan takes an initiative and wants to pave the way for politics, we will be behind him with all our might. We will not accept any approach that aims to discredit democratic politics and the search for peace and render them willless. Everyone should do their calculations accordingly. We will never allow the voices of those who want peace to be suppressed this time, regardless of who it comes from.”

There are parts here that need to be underlined. For example, 'saying that he will be behind Öcalan with all his might if he takes the initiative'. He presents a stance 'against' Kandil's stance on laying down arms and making a deal with Öcalan. Considering that Demirtaş is a political figure supported not only among the Kurds but also in many parts of Turkey, he clearly shows his side in the Öcalan talks, where it is understood that he has reached a point with the state. He also clarifies his stance by saying 'We will not allow the voices of those who want peace to be suppressed this time, no matter who it comes from'.

CHP Chairman Özgür Özel. Of course, there are nuances on the path to peace with the government. He makes the following statement in the morning:

"You are ignoring the problems of 26 million people in Turkey. There is a Kurdish problem. It is right there; Kurds decide on the Kurdish problem. The Kurdish problem exists until the Kurds say they no longer have a problem. The CHP will continue to fight until there is a country where all citizens in the country speak whatever they want in whatever language they want and where there is legal predictability. The Kurdish problem is the problem of all of Turkey..."

However, Özel reiterates in every speech that they will do whatever they can to establish peace. Following the terrorist attack, he says the following:

“We condemn terrorism, no matter who it comes from, where it comes from, for what purpose it is committed. And all we expect is for terrorism to be removed from Turkey’s agenda, and for anyone who says, ‘I don’t want anything, I want equal citizenship. I want to be equal like everyone else’ and who rebels against this, as we often encounter in Diyarbakır today, to not stay in Diyarbakır, Muş, Van or the slums of metropolitan cities, and we expect every Turk, every Kurd, regardless of their ethnic origin or sect, all citizens of the Republic of Turkey to embrace this country, not because the state made a decision for them, but by saying, “You don’t have a problem, my problems have been solved and I feel equal.” Of course, we demand that the issue be clarified in all its aspects in such processes. Of course, these things happen in such processes, they have always happened in these lands. Therefore, it is necessary to look carefully at the timing of today’s terrorist attack. But nothing will dampen our hope for Turkey's brotherhood."

Özel also emphasizes 'both the timing and the hope for brotherhood not to fade away...'

In the meantime, let me share a section from the closed-door meeting Özgür Özel held with civil society organizations. He says:

"Under today's conditions, we can gain political gains or votes by positioning ourselves against the government. But we want to be on the right side of history. If necessary, our votes may not increase, but in the future, it will be noted in history that the CHP stood in a good place in this project of brotherhood."

In closing…

I witnessed how the people of a city experienced hope, surprise, sadness and disappointment intensely in 24 hours. It was as if I could reach out and grab a hold of an emotion. I am sure that the pain experienced at TUSAŞ was deeply felt all over the country. However, I think that the messages of Özel, Bahçeli and Demirtaş, three names who are politically distant from each other and who are aware that one of the most important purposes of the attack was against their common dreams of peace and equal citizenship, are very important. It is time to be side by side, to hear and listen to each other…