Dışişleri’nde uygulanan personel politikasını nasıl okumalı? Bakan ve ekibi diplomasiyi erkek işi olarak mı görüyor, yoksa diplomasiyi tamamen bir istihbarat işi olarak görüp, MİT çalışanlarına daha fazla alan mı açmak istiyor?

Dışişleri Bakanlığı’na yeni giren çiçeği burnunda bekar diplomasi adayları, yabancılarla evlenmemeleri gerektiğini biliyorlar.

Malûm, Hakan Fidan 13 yıllık MİT Başkanlığı'nın ardından Dışişleri Bakanı olur olmaz ilk yaptığı uyarı, yabancılarla evli diplomatların sayısının çok yükseldiğini belirtip halen bu durumda olanlara haksızlık yapılmasa da bundan sonra yabancılarla evlenecek olanların kritik konumlara getirilmeyeceği oldu.

Ancak yeni girenlere aşk hayatlarına ilişkin yeni bir kriter daha getirildi: Birbirinize aşık olmayın, aranızda evlenmeyin.

Dışişleri'nde diplomat çiftlerin sayısı son yıllarda ciddi şekilde arttı. Bu durumun en önemli nedenlerinden biri, bakanlığa giren kadınların sayısının artması oldu.

70’lerde, 80’lerde hem çok az kadın bakanlığa giriyordu hem de bakanlığın üst kademesi, diplomasiyi erkek işi olarak gördüğü için teşvik etmek bir yana, tersine hayatlarını özellikle zorlaştırıyordu. Diplomat çiftler de sadece bir kere aynı ülkede görev yapabiliyorlardı.

Diplomatlık erkek işi midir? Diplomasi ile istihbarat aynı mıdır?

Bakan ve ekibi de diplomasiyi erkek işi olarak mı görüyor, yoksa diplomasiyi tamamen bir istihbarat işi olarak görüp, MİT çalışanlarına daha fazla alan mı açmak istiyor, ya da “bunlar bizden değil” deyip eski kadroları bezdirmeye mi çalışıyorlar, bilemiyorum. Her üç tezi de destekleyen emareler var.

Denebilir ki Fidan, bakan yardımcısı olarak bir kadın büyükelçiyi atadı. Bir zahmet o kadar da olsun. Dışişleri’nde kadın meslek memurlarının sayısı yüzde 35 civarına ulaştı. En az erkekler kadar da iyi çalıştıkları için üst düzey atamalarda göz ardı edilmeleri kolay değil.

Kadın diplomatlar bu noktaya gelmek için çok uğraş verdiler. “Burası zor bir görev yeri, bana kadın memur göndermeyin” diyen büyükelçiler oldu. Önceleri kültür, konsolosluk gibi daha “soft” görünen dairelere atanırken, sonraları, NATO, terörle mücadele, istihbarat gibi askerî/stratejik dairelerde görev alır oldular.

Fidan gelene kadar, son 15 sene, NATO, istihbarat daireleri gibi erkek egemen olduğu varsayılan daireler, genel müdüründen genel müdür yardımcısına kadın diplomatlara emanet edildi. Bu anlamda dönemin bakan yardımcıları, öncesinde müsteşar ve yardımcılarının teşvik edici rolünü alkışlayıp not etmek gerek.

Ancak son dönemde, verilen sözün aksine, yabancılarla evli iki kadın diplomat Türkiye karşıtı gruplarla mücadele, terörle mücadele, uluslararası suç örgütleri vs gibi konularla ilgilenen istihbarat ağırlıklı dairelerden alındı. Yine bir kadın genel müdürün yerine, MİT’ten atama yapıldı. Sırası gelen ama bir türlü terfisi yapılmayan yabancılarla evli diplomatların istifayı düşündüğü söyleniyor.

Şimdi burada mesele kadınlara güvensizlik mi?

Yoksa, 30 yıllık kariyeri boyunca sicilinde şüphe uyandıracak herhangi bir gölge bulunmayan, bu zamana kadar devletin en hassas bilgilerine haiz memurları, “benim mahallemden değil” diye, yabancılarla evli tezinin ardına saklanarak bezdirmek mi?

Yoksa, mevcut atamalar diplomasiyi istihbaratla eşdeğer gören bir zihniyetin personel politikasının bir ürünü mü?

Emekli büyükelçi CHP milletvekili Namık Tan’ın verdiği bilgiye göre, Dışişleri’nde son olarak kurulan Diplomatik Güvenlik Genel Müdürlüğü ile birlikte toplam 30 Genel Müdürlük'te 8’i MİT kökenli, 5’i siyasi olmak üzere meslekten olmayan genel müdürlerin sayısı 13’e çıkmış.

Tan sosyal medyadaki paylaşımında “Kısacası, Hakan Fidan döneminde bakanlık bir nevi paralel MİT haline getirilmiş durumda” diye de ekledi.

Ben açıkcası işin bir boyutunda kadına bakışın da yattığını düşünüyorum.

Ama bundan önce şu önemli ayrıntıya dikkat çekmek isterim.

Türkiye’de görevli kadın diplomatların sayısı rekor düzeyde

Ankara ve İstanbul’da yabancı kadın diplomatların sayısında muazzam bir artış var.

Özellikle ağır sıklet Avrupa başkentleri Türkiye’ye kadın diplomat yolluyor.

Almanya’nın Ankara Büyükelçisi ile İstanbul Başkonsolosu kadın.

Fransa’nın Ankara Büyükelçisi ile İstanbul Başkonsolosu kadın.

Aynı durum İsveç için geçerli.

İngiltere, İspanya, Avusturya, Arjantin’den Singapur’a pek çok ülkenin Ankara Büyükelçisi kadın. (Tam listeyi yazının sonunda bulabilirsiniz.)

İstanbul’da da kadın konsolos sayısı hayli yüksek.

Herkes gider Mersin’e, Türkler gider tersine.

Ben Dışişleri’nin mevcut politikalarının kadın memurları teşvik edici olduğunu düşünmüyorum.

Misal, kendi aranızda evlenmeyin talimatı.

Hakikaten distopik filmlere senaryo olur. Şimdi iki bakanlık memurunun gönlü birbirine düşerse ne olacak? Gizli gizli buluşmalar mı olur, kariyerinde ilerlemek isteyen kıskanç memurlar birbirlerini jurnaller mi personel dairesine?

Tunç ve Aslıgül Üğdül çifti, emekli olduktan sonra anılarını kaleme aldılar

Diyelim, bir diplomat çift kaç göç yapmak istemiyor. Kariyerini kim feda eder sizce?

Erkek diplomat mı? Kadın diplomat mı? Büyükelçi olacağına, büyükelçi eşi ol diyen ailelerin de baskısıyla kim kariyerinden vazgeçer sizce?

İhtimalen, “evli diplomatları aynı yerlere atama çabası başkalarına haksızlık yapılmasına neden oluyor,” türünden bir gerekçeyle diplomatlar arası evliliğin istenmediği öne sürülüyordur.

Ben bu gerekçeyi inandırıcı bulmuyorum.

Diplomatlık zor meslektir. Mesleğin zorluklarının farkında olan çiftlerin daha kolay birliktelik kuracakları varsayılabilir. Üstelik, diplomatların aşk evliliği değil mantık evliliği yaptıklarını varsaymak durumunda da değiliz. Kaldı ki, diplomat eşi olmak da zordur.

Zeynep Ersavcı, İki Yarı Bir Bütün adlı kitapta

diplomat eşi olmanın zorluklarını kaleme aldı

Önemli olan, bu tercihi isteyerek, bilinçli olarak yapmaktır, şartlar başka seçenek bırakmadığı için değil.

Şimdilerde evli çiftler kara kara düşünüyorlardır. Bu yüzden terfi alamama ya da tayin olamama durumu olabilir, diye endişe ettiklerini tahmin edebiliyorum.

Umarım atılan bazı adımların ardında Bakanlığın deneyimli kadrolarının bezdirilip, erken istifaya zorlama amacı yoktur.

* Ankara’daki kadın büyükelçiler: Arjantin, Avusturya, Bosna-Hersek, Ekvador, Fransa, Almanya, Brunei, Nikaragua, Portekiz, Sri Lanka, İsveç, Güney Afrika, Yeni Zelanda Birleşik Krallık, Arnavutluk, Finlandiya, İrlanda, Singapur.

How should we interpret the personnel policy implemented in the Ministry of Foreign Affairs? Do the Minister and his team see diplomacy as a man's job, or do they see diplomacy as a purely intelligence job and want to open up more space for MİT employees?

Newly single diplomatic candidates entering the State Department know they shouldn't marry foreigners.

As is known, the first warning Hakan Fidan made as soon as he became Minister of Foreign Affairs after 13 years as the Head of MIT was that the number of diplomats married to foreigners had increased a lot and that although there was no injustice being done to those who were still in this situation, those who would marry foreigners from now on would not be appointed to critical positions.

However, a new criterion was introduced for the newcomers regarding their love lives: Do not fall in love with each other, and do not marry each other.

The number of diplomatic couples in the Ministry of Foreign Affairs has increased significantly in recent years. One of the most important reasons for this situation is the increase in the number of women entering the ministry.

In the 70s and 80s, not only were there very few women entering the ministry, but the upper echelons of the ministry saw diplomacy as a man's job, so instead of encouraging it, they made their lives particularly difficult. Diplomat couples could only serve in the same country once.

Is being a diplomat a man's job? Are diplomacy and intelligence the same?

I don't know whether the minister and his team see diplomacy as a man's job, or whether they see diplomacy as a purely intelligence job and want to open up more space for MİT employees, or whether they are trying to wear down the old cadres by saying "they are not one of us". There are signs supporting all three theses.

It can be said that Fidan appointed a female ambassador as a deputy minister. It is a bother, but that is all. The number of female career officers in the Foreign Ministry has reached around 35 percent. Since they work at least as well as men, it is not easy to ignore them in high-level appointments.

Women diplomats have struggled to get to this point. There were ambassadors who said, “This is a difficult position, don’t send me a female officer.” While they were first assigned to seemingly “softer” departments such as culture and consulates, they later began to work in military/strategic departments such as NATO, counter-terrorism, and intelligence.

Until Fidan came along, for the last 15 years, NATO and intelligence agencies, which were considered to be male-dominated, were entrusted to female diplomats from the general manager to the deputy general manager. In this sense, it is necessary to applaud and note the encouraging role of the deputy ministers of the period, and the undersecretaries and their deputies before them.

However, contrary to the promise, two female diplomats married to foreigners were recently transferred from intelligence-focused departments that deal with issues such as combating anti-Turkey groups, combating terrorism, international criminal organizations, etc. Another female general manager was replaced by an appointment from MIT. It is said that diplomats married to foreigners whose turn came but who were never promoted are considering resigning.

Is the issue here distrust of women?

Or is it to harass civil servants, who have no shadow of a shadow of doubt in their records throughout their 30-year career, and who have access to the state's most sensitive information, by hiding behind the thesis that they are married to foreigners, saying "they are not from my neighborhood"?

Or are the current appointments a product of personnel policy by a mindset that equates diplomacy with intelligence?

According to the information provided by retired ambassador and CHP deputy Namık Tan, the number of lay directors has increased to 13, 8 of whom are from the MİT and 5 of whom are politicians, in a total of 30 directorates, including the recently established General Directorate of Diplomatic Security in the Ministry of Foreign Affairs.

Tan added in his social media post, “In short, during the Hakan Fidan period, the ministry has been turned into a kind of parallel MİT.”

Frankly, I think that one aspect of the issue lies in the way women are viewed.

But before that, I would like to draw your attention to this important detail.

Number of female diplomats serving in Turkey at record level

There is a tremendous increase in the number of foreign female diplomats in Ankara and Istanbul.

Heavyweight European capitals in particular are sending female diplomats to Turkey.

The German Ambassador to Ankara and the Consul General in Istanbul are women.

The French Ambassador to Ankara and the Consul General in Istanbul are women.

The same goes for Sweden.

The Ankara ambassadors of many countries, from England, Spain, Austria, Argentina to Singapore, are women. (You can find the full list at the end of the article.)

The number of female consuls in Istanbul is also quite high.

Everyone goes to Mersin, Turks go the opposite way.

I do not think that the current policies of the Ministry of Foreign Affairs are encouraging for female civil servants.

For example, the instruction not to marry among yourselves.

It really could be a scenario for a dystopian movie. What happens if two ministry officials fall in love with each other? Will there be secret meetings, will jealous officials who want to advance their careers report each other to the personnel office?

Tunç and Aslıgül Üğdül wrote their memoirs after their retirement

Let's say a diplomat doesn't want to emigrate. Who do you think would sacrifice their career?

Male diplomat or female diplomat? Who do you think would give up their careers under pressure from their families who told them to become an ambassador's wife instead of an ambassador?

It is probably argued that marriages between diplomats are undesirable, with reasons such as "the effort to appoint married diplomats to the same positions causes injustice to others."

I do not find this justification convincing.

Being a diplomat is a difficult job. It can be assumed that couples who are aware of the difficulties of the profession will have an easier time forming a relationship. Moreover, we do not have to assume that diplomats marry for reasons of convenience rather than for love. Moreover, being a diplomat's wife is also difficult.

Zeynep Ersavcı, in the book Two Halves One Whole

wrote about the difficulties of being a diplomat's wife

The important thing is to make this choice willingly and consciously, not because circumstances leave no other choice.

Nowadays, married couples are thinking hard. I can imagine that they are worried that they might not get a promotion or a transfer because of this.

I hope that some of the steps taken are not intended to harass the experienced staff of the Ministry and force them to resign early.

* Female ambassadors in Ankara: Argentina, Austria, Bosnia-Herzegovina, Ecuador, France, Germany, Brunei, Nicaragua, Portugal, Sri Lanka, Sweden, South Africa, New Zealand United Kingdom, Albania, Finland, Ireland, Singapore.