31 Mart seçimi sonrasındaki hareketli gündemin bu haftaki starı Bahçeli, Erdoğan-Özel görüşmesini gölgede bırakacak bir zamanlamayla çıkışını yaptı. Bahçeli, ittifak gerilimleri ve etrafındaki tartışmalardaki “suskunluğunu” Ayşe Ateş’i kabul ederek bozan Erdoğan’ı hedefe alan açıklamasında, “Her şey milletimizin gözü önünde gerçekleşmektedir” diye söze başlıyor. Daha en baştan, “bilmiyordum”, “tam öyle düşünmemiştim”, “yanlış anlaşılmış”, “göründüğü gibi değil” türünden bütün bahaneleri kullanım dışına çıkaran bir giriş bu. Çünkü birkaç cümle sonra “nevzuhur gelişmelerin esrar perdesi aralandığında, başka hesapların, alttan alta körüklenen farklı beklentilerin varlığı müşahade ve mütalaa edilmektedir” diyor. Yani bazı “şer güçlerinin” devrede olduğu “örtülü hesaplar” için alenen ve göstere göstere yapılan şeylerden ve bunlar karşısındaki “sesizlikten” ve belirsizlikten duyduğu rahatsızlığı rest çekerek ifade ediyor. Bir tür platonik zaaf gibi duran “her şart altında Erdoğan’ı destekleyecekleri” sözleriyle, mesajın asıl ve aslında tek muhatabının Erdoğan olması arasındaki ilişki de, bugüne kadar tercih belirtmeden sürecin idare edilmesine örtülü itirazlarla kuruluyor. Geçici cevap bu yüzden çok hızlı geldi; Ömer Çelik vasıtasıyla Cumhur İttifakı’na bağlılık açıklandı, sonra da Erdoğan’ın dönüşüne hemen ikili görüşme ayarlandı. Yani mesaj, kuşku götürmez biçimde işaret edilen muhatabı tarafından alındı ama cevabı yüz yüze verilecek.

Bahçeli’nin açıklamasında pasif sitem gibi görünen temel itirazlar ise aslında başta Erdoğan olmak üzere pek çok aktörü pozisyonlarını netleştirmeye zorlayan -2019 yerel seçimi öncesindeki “ittifak yok” çıkışına benzeyen- proaktif hamleler. Özgür Özel, hemen karşılık verme ve “suç ortaklığı” diyerek sınır çizme ihtiyacı duydu ya da bir süredir yürütülen stratejiyle uyumlu bir körükleme fırsatı gördü. Ancak Bahçeli, henüz Erdoğan’ı doğrudan hedefe koyup karşısına almıyor hatta kolluyor. Erdoğan’ın izin veya yol verdiği vekalet savaşını işaret ederek çektiği restin karşılığındaki çıkış yolunu açık bırakıyor. Ana itirazlar kabaca -birbiriyle ilişkili- iki başlıkta toparlanmış. Birinci başlık “normalleşme” tartışmaları ve adımları vesilesiyle yeni bir siyasi dengenin arandığı görüntüsü. “Çok bilinmeyenli yeni bir denklemin kurulmak istendiği” ifadesiyle açık şüphe ortaya konduktan sonra, “‘Normalleşmenin’ engeli MHP ise AKP ve CHP ittifakı kurulsun” -küçümseme unsuru olarak “altılı masa da destek versin” cümlesi de eklenerek- önerisi yapılıyor. Erdoğan için zamana yayılması gayet verimli duran “üçlü ilişki” görüntüsünün fazla uzatılmasına müsamahası olmadığını söylüyor. İkinci başlık ise Sinan Ateş Davası üzerinden yürütülen çok taraflı tartışmaların ve çatışmaların, MHP için yarattığı yıpranma dolayısıyla artık taşınamaz hale gelmesine ilişkin. Dozun yüksekliği ve Erdoğan’ı muhatap almanın gerisinde, bu olayın kullanılmaya devam etmesi açısından Beştepe’nin onay vermiş görünmesi. 

Erdoğan, yakın çevresindeki -epeydir etkisiz ama muhalif medya kulislerinin yıldızı- bir AKP kliği ve öncelikle “ekonomiye” (çarkların işleyişine) duyarlı iç ve dış güç merkezleri, CHP’yi de dahil ettikleri yeni dengenin anahtar kavramını, “normalleşme” olarak belirlediler. Mehmet Şimşek’in ekonomik programının aksamadan sonuç alabilmesi ve AKP’nin travmasını çabuk çözmesi gibi birbiriyle hem ilişkili hem de hayli uzak ihtiyaçları aynı anda karşılayacak, fonksiyonel bir formüldü. Üstelik CHP de, inisiyatif üstünlüğü ve denklemin eş belirleyicisi görüntüsü yüzünden, konuya son derece hevesli yaklaştı. Herkes için maliyetsiz hatta zahmeti son derece düşük, kullanışlılığı ise çok yüksek boş “değişim” görüntüsünden memnuniyet fazla. Faydalanan herkes için, sonuçlanmasından ziyade uzayan peşrevleriyle çok daha verimli olduğu için daha da uzaması ihtimali yüksek. Erdoğan’ın seçim şokunu çabuk atlatıp siyasi inisiyatifi dengelemesine yarayan formül, toplam başarısızlıktaki payını neredeyse hiç konuşturmadan üzerindeki “bir şey yapma” baskısını hafifletti hatta kaldırdı. 3. Kayyum hamlesini ve İspanyol gazeteciyi kendi ülkesinde azarlayacak özgüvene iki ayda kavuştu. Çünkü tartışmalar, yapılmayanların hangi bariyere takıldığı üzerine yoğunlaştı. Fakat konu, MHP açısından rahatsız edici biçimde fazla uzadı ve dahil olanlar arttıkça, spekülasyonların kontrolü zorlaştı. Mevcut ve potansiyel çekişmeler fazla açık saçık hale geldi.   

Meselenin dışındaymış gibi görünen CHP ise spekülasyonların tam göbeğinde ve Bahçeli’nin açıklamasının da muhatabı elbette. Bahçeli, Erdoğan’ı kenarda durmak yerine açık tercihe zorlarken, CHP için de sürecin sürdürülmesini zorlaştırmak istiyor. AKP ile MHP arasındaki gerilimin köpürtülmesine, Erdoğan ile CHP arasındaki ilişkiye “artık ismini koyun” baskısıyla cevap veriyor. Özgür Özel’in son haftalarda, AKP-MHP gerilimini de aşarak MHP’nin içindeki ekip ve isimleri tartışma konusu yapmasıyla açılan mücadele davasına müdahil oluyor. CHP’nin işaret edilmesinin ilk bozucu sonucu, Özgür Özel’in “suç ortağınızı bize ittirmeyin” sözleriyle ortaya çıktı. Ömer Çelik’in -anlaşılan kapalı görüşmelerde hissedilen- “nezaket atmosferine uymadı” sitemi sonrasında ise “kriminal bir göndermesi” olmadığı şeklinde düzeltme gereği duyuldu. Galiba iki açıklama da, kapalı yürüyen müzakerelere öncelik veren aceleciliğin etkisinde. Çünkü birinci çıkış, yürütülen “normalleşme” gündemiyle, ikinci çıkış ise muhalefetin lokomotifi olmakla uyumlu görünmüyor. İktidar ittifakının iç gerilimlerini kullanarak siyaset yapmak verimli olabilir ama iktidar alternatifi yerine ittifak alternatifi görüntüsü vermek arasında dikkatli yürünmesi gereken bir sınır var. İşte Bahçeli’nin çıkışı, bir süredir CHP üzerinden yürütülen spekülasyonların risklerini büyütme amacında. Elbette bunu gören Özel de erken baraj koyma ihtiyacı hissetti. 

Sorunlu görüntüler, riskli temaslar, kaynağı ve içeriği kontrol edilemeyen spekülasyonlar, “tamam bunlar var ama siyasi beceri de bunları yönetebilmek” diyerek hafiflemiyor. Bu açıdan, üzerinden zaman geçmiş iki örneği hatırlamakta fayda var. Birincisi 90’lı yılların hemen başında yaşandı. 1989 yılındaki yerel seçimde 12 Eylül ürünü ANAP’ın siyasi patronluğunun sonuna geldiği anlaşıldığında (o zamanın merkez solu) SHP birinci parti olmuştu. Ardından yapılan 1991 seçiminde, “iş çevrelerinin” çok arzu ettiği DYP-SHP koalisyonu kuruldu. Formül, 12 Eylül sonrası “normalleşme” uzlaşısı diye sunulmuştu ama asıl dert ekonomik programın “radikal” değişimini engelleyecek muhalefetsizlik, siyasetin ehlileştirilmesi arayışıydı. Bunun “devlet” ayağında da köy yakmalardan, faili meçhul cinayetlere uzanacak Kürt politikası ve devamında  28 Şubat yer aldı. Bu açılışla girilen 90’lar, ekonomik ve siyasi krizlerin on yılını yaşattı, merkezin çökmesi ve ağırlık merkezinin uçlara yönelmesiyle tamamlandı. İkinci örnek 2015 yılında, seçim yenilemeye ve siyaseti terörize etme gayretlerine paralel ilerleyen istikşafi görüşmelerdi. Erdoğan, tek başına iktidar lüksünü kaybettiği eşikten çıkıp iktidarın ömrünü uzatmakla kalmadı, şahsım devletinin taşları önüne dizildi. İki olayda da, “normalleşmeyi” muhalefetsiz ortam diye kodlayan “memnunların” talepleri ve merkez solla yakınlaşan Kürtlerin siyasetten tasfiyesi baskındı. Elbette muhalefetteki aktörlerin inisiyatif kazanma hevesi, sonuç alabildikleri zannı, kadroların (teşkilatların) “sıra bize gelsin” baskısı ve seçmendeki “bir şeyler değişsin artık” beklentileri süreçte rol oynamıştı. Benzer bir risk şimdi daha yüksek. 

This week's star of the lively agenda after the March 31 election, Bahçeli, made his exit at a time that would overshadow the Erdoğan-Özel meeting. In his statement targeting Erdoğan, who broke his "silence" on the alliance tensions and the discussions surrounding them by accepting Ayşe Ateş, Bahçeli begins his speech by saying, "Everything is happening in front of our nation's eyes." This is an introduction that eliminates from the very beginning all excuses such as "I didn't know", "I didn't think of it that way", "I was misunderstood", "it's not what it seems". Because, a few sentences later, he says, "When the mysterious curtain of recent developments is lifted, the existence of other calculations and different expectations fueled from underneath is observed and considered." In other words, he expresses his discomfort with the things that are done openly and ostentatiously for the "covert plans" in which some "evil forces" are at work, and the "silence" and uncertainty in the face of these, by taking a stand. The relationship between the words "they will support Erdoğan under all circumstances", which seems like a kind of platonic weakness, and the fact that the main and only addressee of the message is Erdoğan, is established with veiled objections to the management of the process without expressing a preference so far. That's why the tentative answer came so quickly; Allegiance to the People's Alliance was announced through Ömer Çelik, and then a bilateral meeting was arranged immediately upon Erdoğan's return. That is, the message has undoubtedly been received by the indicated addressee, but the response will be given face to face.

The main objections in Bahçeli's statement, which seem like passive reproaches, are actually proactive moves that force many actors, especially Erdoğan, to clarify their positions - similar to the "no alliance" statement before the 2019 local elections. Özgür Özel felt the need to respond immediately and draw the line by calling it "complicity", or he saw an opportunity for incitement that was compatible with the strategy that had been implemented for a while. However, Bahçeli does not directly target Erdoğan yet, and even protects him. By pointing to the proxy war that Erdoğan has allowed or given way to, he leaves the way out open in return for his stand down. The main objections are roughly grouped under two interrelated headings. The first heading is the image of a new political balance being sought through "normalization" discussions and steps. After a clear suspicion is expressed with the statement that "a new equation with many unknowns is wanted to be established", the suggestion is made: "If the obstacle to 'normalization' is MHP, an AKP and CHP alliance should be established" - with the sentence "the table of six should also support" as an element of disdain - added. He says that he does not tolerate the "tripartite relationship" image, which seems very productive for Erdoğan to extend over time, for too long. The second title is about the fact that the multilateral discussions and conflicts over the Sinan Ateş Case have become unbearable due to the wear and tear they have created for the MHP. Behind the high dose and the fact that he addressed Erdoğan, Beştepe seems to have approved the use of this event. 

Erdoğan, an AKP clique in his close circle - which has been ineffective for a long time but is the star of the opposition media lobbies - and internal and external power centers that are primarily sensitive to the "economy" (the working of the wheels) have determined the key concept of the new balance, in which they included the CHP, as "normalization". It was a functional formula that would simultaneously meet interrelated and quite distant needs, such as Mehmet Şimşek's economic program getting results without any disruptions and AKP's quick resolution of its trauma. Moreover, CHP approached the issue very enthusiastically, due to its superiority in initiative and its appearance as the co-determiner of the equation. There is a lot of satisfaction with the empty "change" image that is cost-free, extremely low-intensity, and very useful for everyone. For everyone who benefits, there is a high probability that it will take longer as it is much more productive with its prolonged preludes rather than its conclusion. The formula that helped Erdoğan quickly recover from the election shock and balance the political initiative, eased or even removed the pressure on him to "do something" without making any mention of his share in the total failure. 3. In two months, he gained the self-confidence to criticize the trustee move and the Spanish journalist in his own country. Because the discussions focused on which barrier was placed on what was not done. However, the issue went on uncomfortably long for MHP, and as the number of people involved increased, speculations became harder to control. Current and potential conflicts have become too racy.   

CHP, which seems to be outside the issue, is at the center of speculations and is of course the addressee of Bahçeli's statement. While Bahçeli forces Erdoğan to make an open choice instead of standing aside, he also wants to make it difficult for the CHP to continue the process. It responds to the escalation of tension between AKP and MHP and the relationship between Erdoğan and CHP with the pressure to "name it now". In recent weeks, Özgür Özel has gone beyond the AKP-MHP tension and has become involved in the fight case that was opened when the teams and names within the MHP became the subject of discussion. The first disruptive result of pointing out the CHP emerged with Özgür Özel's words: "Do not push your accomplice against us." After Ömer Çelik's reproach that he "did not fit into the atmosphere of civility" - apparently felt in closed meetings - it was felt necessary to correct it by stating that it did not have a "criminal reference". I think both statements are under the influence of haste, which gives priority to closed negotiations. Because the first exit does not seem to be compatible with the "normalization" agenda, and the second exit does not seem to be compatible with being the locomotive of the opposition. It may be productive to engage in politics by exploiting the internal tensions of the ruling alliance, but there is a line that must be walked carefully between giving the appearance of an alliance alternative rather than a ruling alternative. Bahçeli's statement aims to increase the risks of the speculations that have been carried out through the CHP for a while. Of course, Özel, seeing this, felt the need to set an early threshold. 

Problematic images, risky contacts, speculations whose source and content cannot be controlled are not relieved by saying "okay, these exist, but political skill is also about managing them." In this respect, it is useful to remember two examples that have passed over time. The first happened in the early 90s. In the local elections in 1989, when it was understood that the political patronage of ANAP, a product of September 12, had come to an end, SHP (the centre-left of the time) became the first party. In the subsequent 1991 elections, the DYP-SHP coalition, which was much desired by the "business circles", was established. The formula was presented as a "normalization" consensus after September 12, but the real problem was the lack of opposition that would prevent the "radical" change of the economic program and the search for domestication of politics. The "state" part of this included the Kurdish policy, which would range from village burnings to unsolved murders, and then February 28. The 90s, which entered with this opening, brought a decade of economic and political crises, and ended with the collapse of the center and the shift of the center of gravity to the edges. The second example was the exploratory talks in 2015, which ran parallel to the efforts to renew elections and terrorize politics. Not only did Erdoğan come out of the threshold where he had lost the luxury of power on his own and prolong the life of the government, but the stones of his personal state were lined up in front of him. In both cases, the demands of the "satisfied" who coded "normalization" as an opposition-free environment and the elimination of Kurds who got closer to the center-left from politics were dominant. Of course, the enthusiasm of the opposition actors to gain initiative, the belief that they could get results, the pressure of the cadres (organizations) to "let it be our turn" and the voters' expectations of "something to change now" played a role in the process. A similar risk is higher now.