Türkiye İşçi Partisi (TİP) cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesi çıktığı, yalnız yürümek istediği yeni yolu adım adım inşa ediyor. 2023 seçimlerinde yer aldığı Emek ve Özgürlük İttifakı’nda, oluşumun en büyük ortağı Yeşil Sol’un (HDP) bu durumun herkes için kayıp olabileceği itirazlarına rağmen 41 ilde kendi amblemi ve adayıyla seçimlere girmişti. Yüzde 1.8 oy oranına ulaştı, 4 milletvekili çıkardı. Özellikle İstanbul’da aldığı oy ile (yüzde 4) 3 milletvekili buradan seçildi.

Aradan geçen yaklaşık bir yılda TİP, yerel seçimlerde yaptığı aday tercihlerinin bir kısmıyla da siyaset diliyle de dikkat çekiyor.

Hatay’da daha önce İyi Parti’de yer alan Gökhan Zan, İzmir Kemalpaşa’da DEVA Partisi’nin eski ilçe başkanı Süleyman Şencan, Karaburun’da eski Vatan Partisi İl Başkanı Mustafa Tosunlar’ın aday gösterilmesi tartışıldı. TİP Genel Başkan Yardımcısı Doğan Ergün, durumu ‘ezber bozma’ olarak tarif edip şunları söyledi:

 “Türkiye İşçi Partisi konuşuluyor. Ezber bozuyoruz, şaşırtıyoruz, 'Ne yapıyor bunlar?' deniyor. 'Nereden çıktı aday çıkarmak, nereden çıktı iddialı şekilde seçimlere girmek?' deniyor. Biz ezber bozmaya devam edeceğiz. Siyasette oluşmuş bu statükoyu bozmak istiyoruz. Kendi mahallemize sıkışmayacağız. İmam Hatip'teki çocukları kazanacağız, cemaatlere sıkıştırılmış genç kadın arkadaşlarımızı, merdiven altı atölyelerde hiç solun kendilerine el uzatmadığı kadın kardeşlerimizi kazanacağız...”

2024 seçimlerine giderken partinin yaptığı ‘popüler aday’ tercihlerinin dışındaki en dikkat çekici hamle genel başkanları Erkan Baş’ın Gebze’den belediye başkan adayı olması. Baş; İpek Özbey’e verdiği söyleşide adaylığı şöyle tarif etti:

"Hemen genel seçimlerden sonra aldığımız ilk karar, Türkiye’de sendikalı işçi sayısını, toplu sözleşmeli çalışan işçi sayısını artırmaya odaklanmak gerektiğiydi. Bu kapsamda aşağı yukarı 6 aydır neredeyse bütün enerjimizi, 'aşağıda' uzun vadeli ve derin bir örgütlenme çalışmasına vermiştik. Bu adaylık da bunun bir uzantısı. Yakın gelecekte ne kadar önemli bir adım olduğu daha iyi anlaşılacak.’"

Erkan Baş’ın adaylığından hem partisi TİP için hem Türkiye geneli için Gebze’de önemli bir laboratuvar kurulduğunu düşünüyorum. Bir işçi kenti olan ve ağırlıkla sağ partilere oy veren Gebze’de ‘sınıfsal bir siyaset dilinin sonuç alıp alamayacağı’ ile ilgili bir durumu izleyeceğiz. Kısaca Gebze’nin durumundan bahsedeyim. Kocaeli’ne bağlı bu yerleşim yerinde il genelinden 14 organize sanayi bölgesinin 10’u bulunuyor. Memleketin demir çelikten otomotive en tanınmış markalarının burada üretim tesisleri var. En büyük sanayi şirketlerini sıralayan İSO 500 listesinden 59 kuruluş burada bulunuyor. Emekçinin yoğun yaşadığı bir yer. 2019 yerel seçimlerinde yüzde 51.77 ile AKP en çok oyu almış. CHP 29.45 oya sahipken, yüzde 7.9 ile Saadet üçüncü parti olmuş. 2023 milletvekili seçimlerinde AKP yüzde 40, CHP yüzde 22, MHP yüzde 10, İyi Parti yüzde 7.9, Yeniden Refah yüzde 6.21 oya sahip olmuş. Emek Özgürlük ve Özgürlük İttifakı (sadece HDP aday çıkardı) yüzde 5.5 alırken, Sosyalist Güç Birliği İttifakı 0,36 idi. Yani ‘emeğin kalesi’ olarak tarif edilen bu ilçe, sağın en güçlü olduğu yerlerden biri. Dolayısıyla TİP’in ortaya koyduğu iddia, izlenmesi gereken bir durum.  

Peki Türkiye’deki seçmen oy verirken neye dikkat ediyor? Sınıfsal tercihlerde bulunuyor mu? Bekir Ağırdır’ın KONDA verilerine dayanarak T24’te yazdığı yazıya göre bunun yanıtı ‘hayır.’ Şöyle diyor:

"Seçmen gözünde siyasi oy tercihleri sınıfsal pozisyonlardan oluşmuyor. Anlaşılıyor ki aktörler sınıfsal pozisyonlardan beslenen bir siyaset yapmıyorlar, seçmen de meseleyi buradan görmüyor. En azından KONDA araştırmalarının gösterdiği Türkiye’de genellikle, yoğun olarak da son on yıldır seçmen tercihleri seçmenlerin bir partiye hissettikleri olumlu duygularından, partiye sadakatlerinden ya da sınıfsal konumlarından kaynaklanmıyor. Dikkat çekici biçimde tercihler diğer siyasal partilere hissettikleri negatif duyguların dozundan şekilleniyor. Bir diğer deyişle, pek çok seçmenin oy verme davranışını bir parti ile kurdukları pozitif ilişkilenme kadar, diğer partilere yönelik negatif tutumları belirliyor."

Tabii durumu ‘sınıfsal propaganda yapan parti sayısı-yoğunluğu var mı ki böyle bir durumu test edelim?’ diye de yanıtlayabiliriz. Nereden bakarsak bakalım Erkan Baş’ın adaylığı bize doğru yerde önemli bir sonuç gösterecek. Baş’ın ‘sendikalı işçi sayısını artırmak-bunun için tabanda çalışma yapmak’ üzerine söylediklerine gelince... İktidarların sendikalar üzerindeki baskısı ve kısmen sendikaların kendi içlerindeki sorunlarla bu noktada ciddi gerileme var. Geçtiğimiz hafta 57. yaşını kutlayan DİSK’in kutlama gecesinde konuşanZülfü Livaneli’nin ‘DİSK’i kaymış bir ülkede yaşamak’ üzerine kurduğu cümleler aklımda. İktidarın neredeyse hiç ciddiye almadığı, o yüzden ortaya çıkan acı reçeteyi kesmekte hiç tereddüt etmediği işçi sınıfı, kendini ifade edecek bir yer arayışında. Tabii burada işçi emek sadece kol gücüyle çalışanlar değil. Daha geniş fikir işçilerini de kapsayan bir çerçeve oluşmuş durumda. Bugün Türkiye’deki sendikaların buna da yanıt vermekte zorlandığını görüyoruz.

Sınıf siyasetine dair son bir not. Aslında cumhuriyetin kuruluşunda da, 1930’larda Cumhuriyet Halk Fırkası’nın benimsediği programda da sınıfsal bir yapıya karşı çıkış var. Cumhuriyetin genlerine işlemiş bir durum yani. Can Şafak’ın ‘Siyasi Düşüncelerin Bir Muhasebesi ’kitabına yazdığı emek ile ilgili bölümde o günler şöyle anlatılıyor:

"Cumhuriyet Halk Fırkası’nın 1931 programı ile benimsediği ‘Sınıf mücadelesi yerine içtimai intizam ve tenasüt’ fikri hakimdi. Paternalist bir tutum içinde olan devletin otoriter yönelimleri; toplumu sınıfsız organik bir bütün olarak gören halkçı politikalara dayalıydı: İmtiyazsız sınıfsız kaynaşmış bir kitleyiz."

İlerleyen yıllarda (1967) DİSK’in kuruluşu, kurucuların 1961 yılında TİP’in kurulmasında öncü rol oynayan bu sendikacılardan oluşması, hem sendikanın hem bu partinin Türkiye siyasetinde, ekonomisinde etkisi, darbe dönemlerinde kapatılmaları, davalar, yeniden açılmaları, dünyadaki değişime de paralel etki kaybı…Tüm bunlar geriye çevrilebilir mi sorusunu da gündemde tutuyor. Nereden baksanız TİP’in bu arayışı, Erkan Baş’ın Gebze adaylığı ‘popüler aday gösterme’ konusundan daha ilginç bir yere işaret ediyor.

Bitirirken…

TİP yöneticilerinden kadrolarına hatta oy verenlere genç bir parti. 2017’de kurulan TİP’ten bahsederken ilk TİP’i de anmamak olmaz ve Dördüncü Kongresi’nde (29-31 Ekim 1970) aldığı 6 Nolu karardan bahsetmemek... O kararda aslında bu topraklardaki bir siyasi parti Kürt sorununun adını net şekilde ortaya koyuyordu. Kararın bölümlerinden biri şu idi:

"Kürt halkının anayasal vatandaşlık haklarını kullanmak ve diğer tüm demokratik özlem ve isteklerini gerçekleştirmek yolundaki mücadelesinin, bütün anti-demokratik, faşist, baskıcı, şoven milliyetçi akımların amansız düşmanı olan partimiz tarafından desteklenmesinin olağan ve zorunlu bir devrimci görev olduğunu..."

İlerleyen süreçte partinin kapatma davasının konularından biri haline gelen bu maddenin (davada yöneticilerin bu konudaki tutumu ayrı bir yazı-inceleme konusu) açtığı yol önemliydi. Kongreye katılan tüm delegelerin oyuyla kabul edilen (tek karşı oyu verem Minnetullah Haydaroğlu , ‘Sosyalistin Türkü Kürdü olmaz demişti) bu madde, sosyalistlerle Kürtlerin dayanışmasının bir göstergesiydi.

Bugün TİP; geniş-yeni kitlelere açılma noktasından sınıf siyasetinde yeni arayışlara dikkat çeken bir performans gösteriyor. Ancak partiyi popüler kılarken-kılmaya çalışırken Kürt kesiminden, buradaki demokratik arayıştan ayrı bir noktaya doğru gidiyor. Geçen seçimlerde ‘Beyaz Türklerin ilgisini-beğenisini-oyunu kazanmış’ TİP’in bu seçimlerde ve sonrasında emek kesimini de kapsama çalışması önemli. Ancak Kürt sorununa mesafeli, bu konuda iddialı fikir-tavır koyamayan bir sol partinin geleceği nasıl olur bilemiyorum. TİP, yakından izlenmesi gereken bir arayış içinde…

The Workers' Party of Turkey (TİP) is building, step by step, the new path it took before the presidential elections and which it wants to walk alone. In the 2023 elections, the Labor and Freedom Alliance entered the elections with its own emblem and candidate in 41 provinces, despite the objections of the Green Left (HDP), the largest partner of the formation, that this situation could be a loss for everyone. It reached 1.8 percent of the votes and won 4 deputies. Especially with the votes they received in Istanbul (4 percent), 3 deputies were elected from here.

In the last year or so, TİP has attracted attention with some of its candidate choices in local elections and its political language.

The nomination of Gökhan Zan, who was previously in the İyi Party in Hatay, Süleyman Şencan, the former district chairman of the DEVA Party in İzmir Kemalpaşa, and Mustafa Tosunlar, the former Provincial Chairman of the Homeland Party in Karaburun, was discussed. TİP Deputy Chairman Doğan Ergün described the situation as a 'game changer' and said:

  “Turkish Workers' Party is being talked about. We break the rules, we surprise, 'What are they doing?' It is said. 'Where did it come from to nominate a candidate and enter the elections assertively?' It is said. We will continue to break the mold. We want to disrupt this status quo in politics. We will not be stuck in our own neighborhood. We will win the children in Imam Hatip School, we will win our young women friends who are stuck in religious communities, we will win our female sisters in underground workshops to whom no left has ever reached out..."

The most striking move, apart from the 'popular candidate' choices made by the party in the run-up to the 2024 elections, is that their chairman Erkan Baş is the mayoral candidate from Gebze. Head; In his interview with İpek Özbey, he described his candidacy as follows:

"The first decision we made right after the general elections was that we should focus on increasing the number of unionized workers and workers with collective agreements in Turkey. In this context, we have devoted almost all our energy for about 6 months to a long-term and deep organizing work 'below'. This candidacy also includes "It is an extension of this. In the near future, it will be better understood how important a step it is."

I think that with Erkan Baş's candidacy, an important laboratory was established in Gebze both for his party TİP and for Turkey in general. We will watch a situation regarding 'whether a class political language can get results' in Gebze, which is a workers' city and votes mostly for right-wing parties. Let me briefly talk about the situation in Gebze. In this settlement of Kocaeli, there are 10 of 14 organized industrial zones throughout the province. The country's most well-known brands, from iron and steel to automotive, have production facilities here. 59 companies from the ISO 500 list, which ranks the largest industrial companies, are located here. It is a place where workers live densely. In the 2019 local elections, AKP received the most votes with 51.77 percent. While CHP had 29.45 votes, Saadet became the third party with 7.9 percent. In the 2023 parliamentary elections, AKP had 40 percent of the votes, CHP 22 percent, MHP 10 percent, İyi Party 7.9 percent, and Gündem Welfare 6.21 percent. The Labor Freedom and Freedom Alliance (only the HDP nominated candidates) received 5.5 percent, while the Socialist Force Unity Alliance had 0.36. In other words, this district, described as the 'fortress of labour', is one of the places where the right wing is strongest. Therefore, the claim made by TİP is a situation that needs to be monitored.

So, what do voters in Turkey pay attention to when voting? Does he make class preferences? According to the article written by Bekir Ağırdır in T24, based on KONDA data, the answer is 'no.' He says:

"In the eyes of the voters, political voting preferences do not consist of class positions. It seems that the actors do not engage in a policy that is nourished by class positions, and the voters do not see the issue from this perspective. At least in Turkey, as KONDA research shows, voter preferences are generally based on the positive feelings voters feel for a party, mostly in the last decade." "It does not stem from their loyalty to the party or their class position. Remarkably, preferences are shaped by the amount of negative emotions they feel towards other political parties. In other words, the voting behavior of many voters is determined by their negative attitudes towards other parties, as well as their positive association with a party."

Of course, we can also answer the situation by asking, "Is there such a density and number of parties that engage in class propaganda that we can test such a situation?" No matter how we look at it, Erkan Baş's candidacy will show us an important result in the right place. As for what Baş said about 'increasing the number of unionized workers - working at the grassroots level for this'... There is a serious regression at this point, due to the pressure of the government on the unions and partly to the problems within the unions themselves. I remember the sentences of Zülfü Livaneli, who spoke at the celebration night of DİSK, which celebrated its 57th anniversary last week, about 'living in a country where DİSK has slipped'. The working class, which the government almost never takes seriously and therefore has no hesitation in cutting off the bitter prescription that emerges, is in search of a place to express itself. Of course, workers here are not just manual workers. A framework has been formed that includes broader intellectual workers. Today, we see that unions in Turkey are having difficulty responding to this.

A final note on class politics. In fact, there is opposition to a class structure in the founding of the republic and in the program adopted by the Republican People's Party in the 1930s. This is a situation ingrained in the genes of the Republic. In the chapter on labor written by Can Şafak in his book 'An Accounting of Political Thoughts', those days are described as follows:

"The idea of 'social order and solidarity instead of class struggle', which was adopted by the Republican People's Party with its 1931 program, was dominant. The authoritarian tendencies of the state, which had a paternalistic attitude, were based on populist policies that saw society as a classless organic whole: We are a privileged, classless, unified mass."

In the following years (1967), the establishment of DİSK, the fact that the founders were these unionists who played a leading role in the establishment of TİP in 1961, the influence of both the union and this party in Turkish politics and economy, their closure during coup periods, lawsuits, reopenings, loss of influence parallel to the changes in the world. …It also raises the question of whether all of this can be reversed. No matter how you look at it, this search of TİP and Erkan Baş's candidacy for Gebze points to something more interesting than 'popular nomination'.

In closing…

TİP is a young party, from its executives to its staff and even its voters. When talking about TİP, which was established in 2017, it is impossible not to mention the first TİP and not to mention the decision No. 6 taken at its Fourth Congress (29-31 October 1970). In that decision, a political party in these lands actually clearly stated the name of the Kurdish problem. . One of the parts of the decision was:

"It is an ordinary and mandatory revolutionary duty for the Kurdish people's struggle to exercise their constitutional citizenship rights and realize all their other democratic aspirations and desires to be supported by our party, which is the relentless enemy of all anti-democratic, fascist, oppressive, chauvinist nationalist movements..."

The path opened by this article, which later became one of the subjects of the party's closure case (the attitude of the administrators on this issue in the case, is a separate article-review subject), was important. This article, which was accepted by the votes of all delegates attending the congress (Minnetullah Haydaroğlu, who had the only opposing vote, said 'Socialists cannot have Turkic Kurds'), was an indication of the solidarity of socialists and Kurds.

Today TİP; It shows a performance that draws attention to new searches in class politics from the point of opening up to large-new audiences. However, while trying to make the party popular, it is heading towards a point different from the Kurdish part and the democratic quest here. It is important that TİP, which "won the attention, admiration and votes of the White Turks" in the last elections, tries to include the labor sector in these elections and afterwards. However, I do not know what the future of a left party that is distant from the Kurdish issue and cannot put forward an assertive opinion and attitude on this issue will be like. TİP is on a quest that needs to be closely monitored…