Cumhurbaşkanı ve AKP Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin yeni bir anayasaya olan ihtiyacının gerekçesini şu cümleyle açıkladı:

“Cumhuriyetimizin 100. yılının darbe ürünü bir anayasayla karşılanmış ve geçirilmiş olmasını Türkiye demokrasisine yakıştıramayız.”

Bu gerekçeyle Erdoğan, “Siyasetteki yumuşamanın yeni bir anayasa süreci için önemli bir fırsat olduğu”nu ifade ediyor.

“Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi” adını taşıyan ve benzeri hiçbir demokratik ülkede görülmemiş olan bugünkü anayasal düzenimizin değişmesini isteyen pek çok kişi var ülkemizde. Ben de onlardan biriyim. Ama bu isteğin nedeninin, bu anayasanın “darbe ürünü” olduğunu öne sürmek çok yanlış olur. Çünkü anayasamız 1980 askeri darbesinin sonucunda hazırlanıp yürürlüğe girmiş olsa da 1995 yılında sivil bir koalisyon iktidarı zamanında önemli değişiklikler geçirmiş, antidemokratik hükümlerinin hiç olmazsa bir kısmından arındırılmıştır. 2010 yılında da bazı maddeleri gene bir sivil iktidar -hem de AKP iktidarı- zamanında yeniden değiştirilmiş ve halkoylamasından geçip yürürlüğe girmiştir. Bugünkü anayasamızın hükümleri ise 2017’de gene iktidardaki AKP çoğunluğunun -MHP’nin desteğiyle- kurduğu -gene sivil AKP hükümeti tarafındanbugünkü haline getirilmiştir. Yani bugünkü anayasaya yöneltilen haklı eleştirilerin, kanun koyucu olarak muhatabı, tamamen bugünkü “sivil” iktidardır.

Tabii, ülkelerin siyasal hayatında, hatalar yaparak ülkelerinin zararına yol açanlar, sadece askeri darbeciler değildir. Sivil siyasetçiler arasında o yanlışlara kendilerini kaptıranlar oluyor. Hatta o yanlış yola bile bile girenler ve iktidara seçimle geldikten sonra devletin rejimini değiştiren darbeler yaparak iktidarlarını sürdürmeye kalkanlar da oluyor. Bunu başarıp uzun yıllar iktidarda kalanlar da.

Dünyanın yakın tarihinde öylelerinin sayısı da az değil. 20. yüzyılda, seçim yoluyla iktidara gelip yıllarca kalan ve sadece kendi ülkelerini değil, tüm dünyayı da felaketlere sürükleyen diktatörleri hatırlayalım. Çoğunun mesleğinin askerlikle ilgisi yoktur.

Almanya’nın Hitler’i ressamlık tahsil etmişti. Askerlikle ilgisi, Birinci Dünya Savaşı’nda askere alınmış ve onbaşılık görevinde bulunmuş olmasıydı. İtalya’nın Mussolini’si gazeteciydi. İkisinin de kıyafeti sivildi. Yönetimi ele geçirince askerlerinkine benzer üniformalar giyip görüntülerini güçlendirmeyi tercih etmişlerdi.

***

Kısacası, dünyamızın çeşitli ülkelerinde darbeye de zulme de baskıya da meraklı olan “sivil”ler de az değildir. O açıdan, iktidarda bulunanların mesleklerine bakıp “sivil mi, asker mi” olduklarını saptamadan önce, yaptıklarının ve yapacaklarının ne olduğunu veya ne olacağını anlamaya çalışmak önemlidir.

Şimdi de şunu anlamaya ihtiyaç vardır: Sayın cumhurbaşkanının yeni bir “anayasa” ihtiyacından bahsederken acaba o anayasa ile hedefleri nelerdir?

Mesela, millet olarak bugün karşılaştığımız çok ciddi sorunlardan biri, “adalet ihtiyacı”dır. Bugün o konudaki örneklerden sadece biri üzerinde duralım.

Haksız yere ve çok uzun süre hapiste tutulan vatandaşlarımızın durumu meydandadır. Anayasa Mahkememizin kararlarına ve Uluslararası İnsan Hakları İlkeleri’nin -bizim de devlet olarak altına imza koyduğumuz- gereklerine uygun olmadığı defalarca saptanmıştır. Yeni anayasa o durumun düzelmesini sağlayacak kurallar içerecek, o alanlardaki sağlıklı uygulamalara yol açacak mıdır?

Bu sorunun cevabı evet ise o konuda bazı adımların hemen atılması faydalı olmaz mı? Bazıları için, cumhurbaşkanının imzası yeter. Mesela, yaşları ilerlemiş tutukluların cezalarının kaldırılması için.

Bazıları için Meclis’in iradesi yeter. Milletvekili seçilip de görevine başlayamayan tutukluların durumu gibi...

Uluslararası görüşmelerde, “güven artırıcı önlemler” diye adlandırılan benzeri adımlar, daha sonraki kararlar ve uygulamaların başlangıcı ve teminatı sayılır. Ve siyasette çoktandır özlenmiş olan iyi ilişkilerin gelişmesine katkılar yapar.

Bunun gibi, siyaset alanında atılmasında fayda olan ve atılması o kadar zor olmayan birçok “güven artırıcı önlem” var, ülkenin çok ağır sorunlarının çözüm yollarının açılmasını kolaylaştırmak için.

Dilerim, onları siyasetçilerimiz de düşünüyordur. 

President and AKP Chairman Recep Tayyip Erdoğan explained the reason for Turkey's need for a new constitution with the following sentence:

“We cannot befit Turkish democracy that the 100th anniversary of our Republic was met and passed with a constitution that was the product of a coup.”

For this reason , Erdoğan states that "the softening in politics is an important opportunity for a new constitutional process."

There are many people in our country who want to change our current constitutional order, which is called the "Presidential government system"and has not been seen in any democratic country. I am one of them too. But it would be wrong to claim that the reason for this request is that this constitution is a "product of a coup" . Because, although our constitution was prepared and came into force as a result of the 1980 military coup, it underwent significant changes in 1995 during the time of a civilian coalition government and was purged of at least some of its anti-democratic provisions. In 2010, some of its articles were amended again under a civilian government - also the AKP government - and passed the referendum and came into force. The provisions of our current constitution were brought to their current state in 2017 by the civilian AKP government, which was established by the ruling AKP majority - with the support of the MHP. In other words, the addressee of the justified criticisms against today's constitution, as the legislator, is entirely the current "civilian" government.

Of course, in the political life of countries, those who make mistakes and cause harm to their countries are not only military coup plotters. There are those among civilian politicians who get caught up in those mistakes. There are even those who deliberately follow that wrong path and, after coming to power through elections, try to maintain their power by carrying out coups that change the regime of the state. And those who achieved this and remained in power for many years.

The number of such people in the recent history of the world is not small. Let us remember the dictators of the 20th century who came to power through elections and stayed for years, dragging not only their own countries but also the whole world into disasters. Most of their professions have nothing to do with military service.

Germany's Hitler had studied painting. His involvement in the military was that he was drafted into the army in the First World War and served as a corporal. Italy's Mussolini was a journalist. Both of them were wearing civilian clothes. When they took over the government, they preferred to strengthen their image by wearing uniforms similar to those of the soldiers.

***

In short, there are many " civilians " in various countries of the world who are interested in coups, tyranny and oppression . In that respect, before looking at the professions of those in power and determining whether they are "civilians or soldiers" , it is important to try to understand what they have done, what they will do, or what they will do.

Now there is a need to understand this: When Mr. President talks about the need for a new "constitution" , what are his goals with that constitution?

For example, one of the very serious problems we face today as a nation is the "need for justice" . Let's focus on just one of the examples on that subject today.

The situation of our citizens who have been imprisoned unjustly and for too long is obvious. It has been repeatedly determined that it does not comply with the decisions of our Constitutional Court and the requirements of the International Human Rights Principles - which we, as a state, have signed. Will the new constitution include rules that will improve that situation and lead to healthy practices in those areas?

If the answer to this question is yes, wouldn't it be useful to take some steps on that issue immediately? For some, the president's signature is enough. For example, to abolish the sentences of older prisoners.

For some, the will of the Parliament is sufficient. Like the situation of prisoners who are elected as members of parliament but cannot start their duties...

In international negotiations, similar steps called "confidence-building measures" are considered the beginning and guarantee of subsequent decisions and practices. And it contributes to the development of good relations, which have long been missed in politics.

Likewise, there are many "confidence-building measures" that are beneficial and not that difficult to take in the field of politics , in order to facilitate the finding of solutions to the country's very serious problems.

I hope our politicians also think about them.