Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’in 13 Mayıs’ta Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın konuğu olarak Ankara’da ağırlanmasından beklenen en önemli sonuç bir tatsızlık çıkmaması olacak. Evet, 7 Aralık’ta iki liderin Atina’da imzaladığı “Dostane İlişkiler ve İyi Komşuluk Hakkında Atina Bildirgesi”nin içini doldurmak için bir dizi protokol ve anlaşma masada. Yıllık ticaretin 6 milyar dolardan 10 milyar dolara çıkarılmasından yasa dışı göçle mücadeleye, afetler ve sağlıktan turizmde işbirliğine dek konular masada.

Ama en önemlisi bir tatsızlık çıkmaması.

Çünkü Erdoğan da Miçotakis de ne Atina’da mutabık kaldıkları “pozitif gündemden” sapmak istiyor ne de mevcut sorunları görmezden gelerek dile getirmekten kaçınabilecek durumda. Örneğin Erdoğan ziyarete iki gün kala, 11 Mayıs’ta Kathimerini gazetesinde yayınlanan mülakatında bir yandan “Ege Denizi’nin iki yakasında barışın ve huzurun ebediyen hakim olması için elimizden geleni yaparız” derken, diğer yandan “Egemenlik konularının gündeme gelmesi diyalog zeminine zarar vermez” dedi.

O yüzden en önemlisi bir tatsızlık çıkmaması.

Ne demek şu “pozitif gündem”?

Pozitif gündem, çok özetle “Sorunlara değil işbirliğine yoğunlaşmak” demek.

Örneğin, ilk sırada Kıbrıs sorununu bir yana bırakmak geliyor. Çünkü Kıbrıs’ı Türkiye-Yunanistan ilişkilerinin görüşme maddesi haline getirmenin milim ilerleme sağlanamama garantisi olduğunu herkes biliyor.

İkinci sırada “çelişkileri gündem maddesi yapmamak” geliyor. Kıta sahanlığı, hava sahası, sahipliği tartışmalı Ege adaları gibi onlarca yıldır çözülememiş sorunları işbirliği gündemine dahil etmek de göz göre göre çıkmaz sokağa dalmak demek.

Atina mutabakatından bu yana askeri tatbikatlar, devriye uçuşları gibi alanlarda da bir kriz çıkmadı. Türk ve Yunan donanmaları Akdeniz’de ortak NATO tatbikatlarına katıldı.

Diğer yandan Miçotakis ziyaretine kısa süre kala yaşanan egemenlik haklarıyla bağlantılı iki gelişme tatsızlık çıkması riskini ortaya çıkardı.

Tatsızlık çıkmasını isteyenler var

İki başkentte de tatsızlık çıkmasını bekleyen şahinler mevcut. Özellikle Yunanistan’da iç politika rekabeti nedeniyle Türkiye ile normalleşmeyi varoluşsal bir soruna dönüştürenler var. Türkiye’de de dış politikada normalleşmeyi ulusal çıkarlardan taviz görme eğilimi biliniyor. Tabii Yunanistan’ın bir numaralı derdi Türkiye, Yunanistan ise Türkiye’nin dert sıralamasında hayli alt sıralarda.

İki tatsızlık kaynağı öne çıkıyor. Türkiye, Yunanistan’ın Deniz Parkları projesinin Ege’deki egemenlik haklarını tehlikeye attığı endişesini Dışişleri Bakanlığının 9 Nisan açıklamasıyla belli etmişti.  Yunanistan Savunma bakanı Nikos Dendias bunun üzerine Yunanistan’ı egemenlik haklarını istediği gibi kullanacağı çıkışını yaptı. Erdoğan da Kathimerini’ye yanıtlarında çevre koruma girişimi olarak sunulan Deniz Parkı projesinin bir “oldubitti” ile Yunanistan lehine “kullanışlı paravan” haline dönüştürülmemesi gerektiğini vurguladı.

Bunu takiben, müzeden camiye dönüştürülmesi için restorasyon çalışmaları dört yıldır devam eden Kariye, Miçotakis ziyaretine bir hafta kala cami olarak ibadete açıldı; Türkiye de egemenlik hakkını kullanıyordu. Miçotakis muhalifleri ayaklandı. Miçotakis de bu konuyu Erdoğan’la görüşmesinde dile getireceğini açıkladı.

ABD ve NATO etkenleri

Bu bakımdan Miçotakis için ziyaretin en kritik bölümü, Erdoğan’la anlaşmaların imzası ardından yapacakları ortak basın toplantısında gelecek Kariye soruları olabilir. Esas tatsızlık riski orada. Bir de tabii Filistin, Gazze, İsrail soruları; Miçotakis, Avrupa Birliği siyaseti çerçevesinde İsrail’e ters bir şey söylemek istemez ama Atina sokakları aksi görüşte.

Uluslararası planda ABD ile ilişkiler Yunanistan için de Türkiye için de önemli. Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğine onayı ve ABD ile F-16 anlaşmasına giden süreçte önemli gelişmelerden birisi de Erdoğan’ın 7 Aralık Atina ziyareti olmuş Biden bunu Erdoğan’a 14 Aralık’ta açtığı telefonda vurgulamıştı. Erdoğan’ın Kathimerini söyleşisinde “Türkiye ve Yunanistan arasındaki ilişkilerde Amerika Birleşik Devletleri’nin denge politikasını muhafaza etmesinden yanayız” demesi ve NATO üyeliği vurgusu dikkat çekiyor.

Ekonomi programının etkisi

Türkiye’nin Avrupa Birliği’yle ilişkiler ile ilişkiler ise artık iyiden iyiye vize sorununa indirgenmiş vaziyette. Türkiye ve Yunanistan’ın da tatsızlık çıkmasın diye gündem dışı bıraktığı Kıbrıs konusu Türkiye-AB ilişkilerini zehirliyor.

Bu gelişmeleri Türkiye’nin ekonomik krizden çıkış için Orta Vadeli Programdan ayrı düşünmek mümkün değil. Erdoğan şu anda, iç politikada muhalefetin de etkisiyle İsrail dışında bir başka sorunla başını ağrıtmak istemiyor.

Ekonomi programı şu anda Türkiye’nin dış politikasının da bir bileşeni halinde.

Tesadüfe bakın ki, Miçotakis’in Ankara’ya geleceği gün, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz OVP’nin en önemli başlıklarından “kamuda tasarruf” adımlarını açıklayacak.

Yunanistan’da dikkatler diplomaside olacak ama Türkiye’de dikkatler ekonomide.

The most important result expected from hosting Greek Prime Minister Kiryakos Mitsotakis in Ankara as the guest of President Tayyip Erdoğan on May 13 will be that no unpleasant incidents occur. Yes, a number of protocols and agreements are on the table to fill the “ Athens Declaration on Friendly Relations and Good Neighbourhood” signed by the two leaders in Athens on December 7 . Issues ranging from increasing annual trade from 6 billion dollars to 10 billion dollars, combating illegal immigration, disasters and health to cooperation in tourism are on the table. 

But the most important thing is to avoid any unpleasantness. 

Because neither Erdogan nor Mitsotakis want to deviate from the "positive agenda" they agreed on in Athens, nor are they in a position to ignore and avoid voicing the current problems. For example, in his interview published in Kathimerini newspaper on May 11 , two days before the visit, Erdoğan said, on the one hand, "We will do our best to ensure that peace and tranquility prevail on both sides of the Aegean Sea forever," and on the other hand, "Bringing up sovereignty issues will not harm the ground for dialogue." . 

That's why the most important thing is to avoid any unpleasantness.

What does this “positive agenda” mean?

Positive agenda, in short, means "concentrating on cooperation, not problems". 

For example, the first thing to do is to leave the Cyprus problem aside. Because everyone knows that making Cyprus a negotiation item in Türkiye-Greece relations is a guarantee of not making a millimeter of progress. 

"Not making contradictions an agenda item" comes second. Including issues that have not been resolved for decades, such as the continental shelf, airspace, and disputed Aegean islands, into the cooperation agenda means entering a blind alley. 

Since the Athens agreement, there has been no crisis in areas such as military exercises and patrol flights. Turkish and Greek navies participated in joint NATO exercises in the Mediterranean. 

On the other hand, two developments related to sovereign rights that occurred shortly before Mitsotakis's visit revealed the risk of unrest.

There are those who want unpleasantness to occur

There are hawks waiting for trouble to break out in both capitals. There are those, especially in Greece, who turn normalization with Türkiye into an existential problem due to domestic policy competition. It is also known that Turkey tends to see normalization in foreign policy as a compromise on national interests. Of course, Greece's number one concern is Türkiye, and Greece is well below Turkey's list of concerns. 

Two sources of unpleasantness stand out. Turkey expressed its concern that Greece's Marine Parks project endangered its sovereign rights in the Aegean with the statement of the Ministry of Foreign Affairs on April 9. Greek Defense Minister Nikos Dendias then stated that Greece would use its sovereign rights as it wished. In his response to Kathimerini, Erdoğan emphasized that the Marine Park project, which is presented as an environmental protection initiative, should not be turned into a "fait accompli" or a "useful front" in favor of Greece. 

Following this, Kariye, whose restoration work has been going on for four years to transform it from a museum to a mosque, was opened to worship as a mosque a week before Mitsotakis's visit ; Türkiye was also exercising its right to sovereignty. Opponents of Mitsotakis revolted. Mitsotakis also announced that he would raise this issue in his meeting with Erdogan.

US and NATO factors

In this respect, the most critical part of the visit for Mitsotakis may be the Kariye questions at the joint press conference with Erdogan after the signing of the agreements. That's where the real risk of unpleasantness lies. And of course the questions of Palestine, Gaza and Israel; Mitsotakis does not want to say anything against Israel within the framework of European Union politics, but the streets of Athens have the opposite opinion. 

International relations with the USA are important for both Greece and Türkiye. One of the important developments in the process leading to Turkey's approval of Sweden's NATO membership and the F-16 agreement with the USA was Erdoğan's visit to Athens on December 7. Biden emphasized this in his phone call to Erdoğan on December 14 . Erdoğan's statement in his Kathimerini interview, "We are in favor of the United States maintaining its balance policy in relations between Turkey and Greece" and his emphasis on NATO membership draw attention.

Impact of the economic program

Turkey's relations with the European Union have now been reduced to a visa issue. The Cyprus issue, which Türkiye and Greece left off the agenda to avoid unpleasantness, is poisoning Türkiye-EU relations. 

It is not possible to consider these developments separately from the Medium Term Program for Turkey's recovery from the economic crisis. Currently, Erdoğan does not want to cause trouble with another problem other than Israel, due to the influence of the opposition in domestic politics. 

The economic program is now a component of Turkey's foreign policy. 

Coincidentally, on the day Mitsotakis comes to Ankara, Minister of Treasury and Finance Mehmet Şimşek and Vice President Cevdet Yılmaz will announce the "public savings" steps, one of the most important topics of the MTP. 

In Greece, the attention will be on diplomacy, but in Turkey, the attention will be on the economy.