İktidar Partisi gittikçe daralan bir sokağa girmiş bulunuyor. Geri dönüp sokaktan çıkması, caddeye açılması kolay değil. Mehmet Şimşek’i getirmesi de eski ideolojik kavga dili yerine “yumaşama”dan bahsetmesi de buna yetecek gibi gözükmüyor.

Nedir bu gittikçe daralan sokak?

Şehirlerden kasabalara çekilmektir… İyi eğitimli, profesyonelleşme düzeyi yüksek kesimlerinden kamu kaynaklarına daha çok ihtiyaç duyan, geleneklere daha bağlı kesimlere çekilmektir.

YSK’nın açıkladığı 31 Mayıs 2024 mahalli seçim sonuçları bunu gösteriyor. Bu, geçmişte CHP’nin, ardından DP’nin de başına gelmişti.

İL MECLİSİ: AK PARTİ

YSK’nın dün açıkladığı kesin seçim sonuçlarında bunu görüyoruz. Köy, belde, kasaba, ilçe kırsal karakteri ağır basan il genel meclisi seçimlerinin sonuçları…

Buralarda oy kullanan 10 milyon 800 bin seçmenden 3 milyon 300 bini AK Partiye oy vermiş. Oran yüzde 32.16’dır. AK Parti birinci partidir.

CHP ise 2 milyon 380 bin oyla ikinci parti, oy oranı yüzde 23.21.

MHP’nin oy oranı yüzde 16.64’tür ve üçüncü partidir. Halbuki bir önce yerel seçimlerde MHP ikinci, CHP üçüncü partiydi.

DEM Parti’nin yüzde 7, 78 oranında, Yeniden Refah’ın yüzde 6.50 oranında oy aldığını da belirtelim.

Türkiye’nin nüfus yapısı böyle kalmış olsaydı, büyükşehirler, büyük şehirlerdeki meslekler ve işler oluşmamış bulunsaydı, demek ki son seçimleri de AK Parti kazanacaktı.

BÜYÜKŞEHİRLER: CHP

YSK verilerine göre, büyükşehir belediye seçimlerinde toplam 37 milyon 400 bin seçmen oy kullandı. İl Genel Meclisi seçmenlerinin üç katı… Bu durum CHP’yi Türkiye’de birinci parti yapıyor.

Büyükşehirlerde CHP 15 milyon 24 bin oyla yüzde 42.00 oranıyla açık ara birinci parti.

AK Parti ise 13 milyon 37 bin oyla yüzde 36.44 oranıyla ikinci...

MHP’nin oyları yüzde 1’e düşüyor. AK Parti ile ittifak yaptığı için buralarda seçime girmemesi zaten buralarda ümidi olmadı içindi. Bu iki partinin oylarını toplasak da büyükşehirlerde iktidarın nasıl büyük kayba uğradığı görülür.

Yeniden Refah’ın oranı çok fark etmiyor, yine yüzde 6.

DEM’in oranı yüzde 5.

Tartışmasız şekilde şehirleşmenin uzun vadede AK Parti aleyhine bir sosyal faktör olduğu bellidir. Siyaset sosyolojisi açasından şaşılacak bir taraf da yoktur. Çünkü AK Parti’nin son on yılda, özellikle CB sisteminde ortaya koyduğu ideolojik ve baskıcı politikaların, atamalarda kayırmaların, yargıya müdahalelerin ve iktisadi krizin ençok şehirde tepki yaratması kaçınılmazdı. İşte “gittikçe daralan sokak” dediğim bu, şehirlerden, merkez ilçelerden ilçe, belde, kasaba ve köye giden yol.

NEDEN BÖYLE?

Seçmen davranışlarında şehir yani ‘büyük toplum’ ile kırsal yani ‘küçük toplum’ birimleri arasındaki fark siyaset sosyolojisinin en önemli konusudur. Seymour Martin Lipset “Siyasal İnsan” adlı son derece önemli kitabında bunu rakamlarla ve teorisini yaparak anlatır. Şehirleşme ister istemez okumuşluğun, aydınların rolünü artırır, bireysel özgürlük refleksini güçlendirir, hayat tarzında çeşitlenmeye yol açar. ‘Küçük toplum’ların nesillerden nesillere geçen alışkanlık ve davranış kalıpları, şehirlerde serbestleşmeye, çeşitlenmeye yönelir. İktisadi gelişme ve eğitimin yaygınlaşması bunu güçlendirir.

TÜRKİYE NE İSTİYOR?

Kemalizm başlangıçta aydınların ve şehirlerin hayat tarzına ve dünya görüşüne dayanıyordu. Kemalist yazarlar köye gidememekten yakınıyordu. Halbuki 1930’da liberal Serbest Fırka, 1950’de de Demokrat Parti en büyük desteği aydınlardan ve gelişmiş bölgelerden, şehirlerden aldı. Başta Ege olmak üzere.

Demokrat Parti, 1950’lerin ortasından itibaren otoriterleşmeye başladı, şehirleri ve aydınları kaybetti. Üniversite ve basına baskı yaptıkça kasaba ve köylü partisine dönüşmeye başladı. Düşünün ki Doç. Şerif Mardin DP’yi protesto ederek üniversiteden istifa etmişti.

AK Parti ilk on yılda reformist politikaların rüzgarıyla yüzde 50’ye çıkarken aydınların ve şehirlerin desteğine sahipti. Bu yönden ayrılması hem otoriterleşmesine hem “rasyonel zeminden” uzak politikalara ve iktisadi krize yol açtı. Gittikçe daralan sokağa böyle girdi.

Dili yumuşatmak iyi ama çözüm değil.

Türkiye şehirleşip dünyaya açıldıkça dünya standartları seviyesinde özgürlük, hukuk, rasyonellik talebi artıyor.

The ruling party has entered an increasingly narrow street. It is not easy to turn back, get out of the street, and open onto the street. Bringing in Mehmet Şimşek and talking about " détente " instead of the old ideological fight language does not seem to be enough for this.

What is this increasingly narrowing street?

It means withdrawing from cities to towns... It means withdrawing from well-educated, highly professionalized segments to segments that need public resources more and are more loyal to traditions.

The May 31, 2024 local election results announced by the YSK show this. This had happened to CHP and then to DP in the past.

PROVINCIAL ASSEMBLY: AK PARTY

We see this in the final election results announced by the YSK yesterday. The results of the provincial general council elections in villages, towns, towns and districts with a predominantly rural character...

Of the 10 million 800 thousand voters who voted here, 3 million 300 thousand voted for the AK Party. The rate is 32.16 percent. AK Party is the first party.

CHP is the second party with 2 million 380 thousand votes, its vote rate is 23.21 percent.

MHP's vote rate is 16.64 percent and it is the third party. However, in the previous local elections, MHP was the second party and CHP was the third party.

Let us also note that the DEM Party received 7.78 percent of the votes and the Re-Welfare party received 6.50 percent of the votes.

If Turkey's population structure had remained like this, if metropolitan cities, professions and jobs in big cities had not been formed, it means that the AK Party would have won the last elections.

METROPOLITAN CITIES: CHP

According to YSK data, a total of 37 million 400 thousand voters voted in the metropolitan municipal elections. Three times the number of Provincial General Assembly voters... This makes CHP the first party in Turkey.

In metropolitan cities, CHP is by far the first party with 15 million 24 thousand votes and 42.00 percent.

AK Party came in second with 13 million 37 thousand votes and 36.44 percent.

MHP's votes drop to 1 percent. Since he made an alliance with the AK Party, he did not participate in the elections here because he had no hope here anyway. Even if we add up the votes of these two parties, we can see how the government in the metropolitan cities has suffered a great loss.

The rate of Re-Welfare does not make much difference, it is still 6 percent.

DEM's rate is 5 percent.

It is indisputable that urbanization is a social factor against the AK Party in the long run. There is nothing surprising in terms of political sociology. Because it was inevitable that the ideological and oppressive policies put forward by the AK Party in the last decade, especially in the CB system, favoritism in appointments, interventions in the judiciary and the economic crisis would create a reaction mostly in the cities. This is what I call " the narrowing street ", the road that goes from cities, central districts to districts, towns, towns and villages.

WHY SO?

The difference between urban, i.e. 'big society' and rural, i.e. 'small society' units in voter behavior is the most important issue of political sociology. Seymour Martin Lipset explains this with numbers and his theory in his extremely important book called " Political Man ". Urbanization necessarily increases the role of education and intellectuals, strengthens the reflex of individual freedom, and leads to diversification in lifestyle. The habits and behavioral patterns of 'small societies', passed down from generation to generation, tend towards liberalization and diversification in cities. Economic development and the spread of education strengthen this.

WHAT DOES Türkiye WANT?

Kemalism was initially based on the lifestyle and worldview of intellectuals and cities. Kemalist writers complained about not being able to go to the village. However, the liberal Free Party in 1930 and the Democratic Party in 1950 received the greatest support from intellectuals and developed regions and cities. Especially in the Aegean.

The Democratic Party began to become authoritarian from the mid-1950s, losing cities and intellectuals. As it put pressure on the university and the press, it began to turn into a town and peasant party. Imagine that Assoc. Şerif Mardin resigned from the university in protest against the DP.

While the AK Party rose to 50 percent with the wind of reformist policies in the first decade, it had the support of intellectuals and cities. His departure from this aspect led to authoritarianism, policies far from the " rational basis ", and an economic crisis. This is how he entered the increasingly narrow street.

Softening the language is good but not the solution.

As Türkiye urbanizes and opens up to the world, the demand for freedom, law and rationality at world standards increases.