Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu ‘özgürlükçü yeni anayasa’ çağrısı yaparken, İstanbul’da 1 Mayıs gösterilerinin Taksim’de yapılması yasaklanıyordu. Tarihe geçecek bir görüntü olarak Saraçhane’deki Bozdoğan Kemeri önünde, boydan boya, polis barikatı kurulmuştu.

O “özgürlükçü” çağrı ile bu “yasakçı” uygulama, nasıl bir yeni anayasa tasavvur ettiğine dair çok anlamlı bir örnek-olaydır.

Eğer iktidar mevcut anayasadaki özgürlükleri yetersiz buluyor da “özgürlükçü, sivil, kuşatıcı” bir anayasa istiyorsa, neden bu keyfi yasak emrini vermişti?

1977 Taksim gösterilerinde yaşanan facia, silahlı sol çılgınlığının yükseldiği o döneme mahsustur, çeyrek asır geride kalmıştır. Bugünkü DİSK o zamanki çatışmacı “uzlaşmaz sınıf sendikacılığı” kavramını terk etmiştir. Bugünkü iktidar 2009, 2010, 2011 ve 2012 yıllarında Taksim Meydanını 1 Mayıs gösterilerine açmış, kimsenin burnu kanamamıştı. İktidar, o zaman bunu “özgürlük” yanlısı olduğunun kanıtı olarak ifade etmişti, doğruydu da… Ya bugün?..

AYM KARARI

Sistem olarak yetkilerin tek elde toplanması, yargıdaki siyasallaşma ve uygulamada baskılar karşısında iktidarın “özgürlük” söylemi ‘belagat’ olarak kalıyor.

2024 yılının 1 Mayıs’ında, 40 bin polis seferber edildi. Taksim’e çıkan bütün yollar kapatılarak, deniz ve kara ulaşımı yasaklanarak yüzbinlerce vatandaş saatlerce süren bir trafik işkencesine maruz kaldı. Çevre yollar da tıkandığı için mağduriyet daha büyük… Hele de şaşırıp ortalıkta kalan turistler…

Maliyeti her hale milyarlarca lirayı bulan, Türkiye’nin imajını da sarsan anlamsız bir yasaktı bu.

Üstelik AYM 10 Ekim 2023 günlü Genel Kurul Kararında, “1 Mayıs’ı Taksim Meydanı’nda kutlamak isteyen”lerin “zor kullanılmak suretiyle dağıtılması şeklindeki müdahalenin zorunlu bir toplumsal ihtiyacı karşıladığı ve demokratik bir toplumda gerekli olduğu ilgili ve yeterli gerekçelerle ortaya konulmamıştır” diyerek Taksim’in yasaklanmasının “hak ihlali” olduğuna karar vermişti. (Paragraf 84)

Düşünün ki, 2009-2012 yıllarda, bir mahkeme kararı olmadığı halde, Taksim’i açan ve bununla haklı olarak “özgürlük” övünmesi yapan bir iktidar… 2024 yılında, AYM kararını bile tanımayarak yasaklayan bir iktidar!

ANAYASAL KAVRAMLAR

1 Mayıs sadece bir örnek. Tüm milletin parasıyla yayın yapan kamu kuruluşu TRT’nin hali, kamu kurumlarındaki “mülakatlar”, medyanın kamu kaynaklarını kullanarak yeniden yapılandırılması, AYM kararlarının uygulanmaması ve hatta AİMH kararlarının bağlayıcı olduğunu anayasaya yazan iktidarın şimdi “AİHM kararlarını bizi bağlamadığını” söylemesi… Liste çok uzun.

İktidar, anayasanın hangi maddesini özgürlüklere aykırı buluyor, bunu tek cümleyle olsun ifade etmeden “özgürlükçü” retoriğini kullanıyor.

Eski TBMM Başkanlarından oluşan YİK toplantısına sadece AK Partililer katıldığı gibi her bir üyenin ne dediğini de bilmiyoruz. YİK’te, “kuvvetler ayrılığı, yargı bağımsızlığı, denetim ve denge” gibi temel anayasal kavramları vurgulamış olduklarını umduğum birkaç hukukçu isim var. Fakat resmi açıklamada sadece “özgürlükçü, sivil, kapsayıcı” deniliyor, her hangi bir anayasal kavramdan bahsedilmiyor!

ANAYASALAR NEDEN VAR?

Halbuki anayasaların varoluş sebebi iktidarları sınırlamak, denetlenebilir hale getirmek, yargıyı bağımsızlaştırmak ve bu yolla temel hak ve hürriyetleri korumaktır. Bunun ön şartı kuvvetler ayrılığıdır.

Bu normlar yoksa anayasa yoktur.

Fakat iktidar, yeni anayasa derken, anayasa hukukunun olmazsa olmaz temel kavramlarını, “kuvvetler ayrılığı, yargı bağımsızlığı, denetim ve denge” kavramlarını ağzına almıyor. Tabii “özgürlükçü, sivil ve kapsayıcı” söylemi boşlukta kalıyor.

Muhalefetin mesafeli durması bu bakımdan haklıdır. İktidar her şeyden önce anayasa hukukunun kavramlarıyla konuşmalıdır. “Kuvvetler ayrılığı ayak bağı” görüşünü terk ettiğine milleti inandırmalıdır. İlk dört madde konusunda mutabakat var. Bunun dışında, anayasa müzakerelerinde “kuvvetler ayrılığı, yargı bağımsızlığı, denetim ve denge, fikir ve ifade hürriyeti” normlarının temel alınacağı açıklanmalıdır.

Bunun dışında bir yeni anaya söylentisinin gündemi meşgul etmekten başka ne almamı olabilir?

While the Presidential High Advisory Board was calling for a 'libertarian new constitution', May 1 demonstrations in Istanbul were banned from being held in Taksim. As an image that will go down in history, a police barricade was set up in front of the Bozdoğan Arch in Saraçhane.

That " libertarian " call and this " prohibitionist " practice are a very meaningful example of what kind of new constitution is envisioned.

If the government found the freedoms in the current constitution insufficient and wanted a " liberal, civil, encompassing " constitution, why did it order this arbitrary ban?

The disaster that occurred in the 1977 Taksim demonstrations was specific to that period when the armed left madness was rising, a quarter of a century ago. Today's DISK has abandoned the then conflictive concept of " uncompromising class unionism ". The current government opened Taksim Square to May 1 demonstrations in 2009, 2010, 2011 and 2012, but no one was hurt. At that time, the government expressed this as proof that it was in favor of " freedom ", and it was true... What about today?..

CONSTITUTIONAL DECISION

The government's " freedom " discourse remains 'eloquence' in the face of the concentration of powers as a system, the politicization of the judiciary and the pressures in practice .

On May 1, 2024, 40 thousand police officers were mobilized. All roads leading to Taksim were closed, sea and land transportation was banned, and hundreds of thousands of citizens were subjected to traffic torture that lasted for hours. Since the surrounding roads are also blocked, the suffering is greater... Especially the tourists who are surprised and stuck around...

This was a meaningless ban that cost billions of lira and shook Turkey's image.

Moreover, in its General Assembly Decision dated October 10, 2023, the Constitutional Court stated that "it has not been demonstrated with relevant and sufficient justifications that the intervention in the form of dispersing those who " want to celebrate May 1st in Taksim Square " by using force meets a mandatory social need and is necessary in a democratic society. " He decided that banning was a " violation of rights ". (Paragraph 84)

Imagine, a government that opened Taksim in 2009-2012, even though there was no court decision, and rightfully boasted of " freedom " with this... A government that banned it without even recognizing the Constitutional Court decision in 2024!

CONSTITUTIONAL CONCEPTS

May 1 is just an example. The situation of TRT, a public institution broadcasting with the public's money, " interviews " in public institutions, the restructuring of the media by using public resources, the non-implementation of the Constitutional Court decisions, and even the government's statement that "ECHR decisions are not binding on us " , which wrote in the constitution that ECHR decisions are binding ... The list is very long.

The government uses the " libertarian " rhetoric without expressing in a single sentence which article of the constitution it finds contrary to freedoms .

Only AK Party members attended the YİK meeting consisting of former TBMM Speakers, and we do not know what each member said. There are a few jurists on the YİK who I hope have emphasized basic constitutional concepts such as “ separation of powers, judicial independence, checks and balances ”. However, the official statement only says " liberal, civil, inclusive " and does not mention any constitutional concept!

WHY DO CONSTITUTIONS EXIST?

However, the reason for the existence of constitutions is to limit the governments, make them auditable, independent the judiciary and thus protect fundamental rights and freedoms. The prerequisite for this is the separation of powers.

If these norms do not exist, there is no constitution.

However, when talking about the new constitution, the government does not mention the indispensable basic concepts of constitutional law, the concepts of " separation of powers, judicial independence, control and balance ". Of course, the " liberal, civil and inclusive " discourse remains empty.

In this respect, the opposition is justified in keeping its distance. The government must, first of all, speak with the concepts of constitutional law. He must convince the nation that he has abandoned the " separation of powers " view. There is agreement on the first four items. Apart from this, it should be explained that the norms of " separation of powers, judicial independence, checks and balances, freedom of thought and expression " will be taken as basis in constitutional negotiations .

Apart from this, what could the rumor of a new mother do other than occupying the agenda?