Türkiye o kadar içine dönük bir ülke ki; bizi çok yakından ilgilendiren dış politika bağlantılı konuları yeterince gündeme getirip, tartışamıyoruz. Ama bu konuların en nihayetinde ülkenin iç dinamiklerine etkisini gözardı etmemek lazım.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ana muhalefet lideri Özgür Özel'in görüşmesinin ya da 1 Mayıs tartışmalarının önemini asla önemsemiyor değilim.

Ama Türkiye'ye son derece hasmane tutum sergileyen Fransa'dan çok büyük ölçekli bir alım yapılmasının, Türk Hava Yolları'nın (THY) Airbus'a geçen sene verdiği rekor siparişin üstüne yeni bir sipariş vermeyi planlıyor olmasının bir Ferdi Özbeğen şarkısı kadar ses getirmese de önemli olduğunu düşünüyorum.

Kendi adıma özeleştiri vermem gerekiyor.

Bu konu bir süredir kafamda idi; ama gündemin yoğunluğu nedeniyle, biraz da fırsat kolluyordum.

Neyse ki imdadıma THY'nin hafta başında yaptığı kutlama yetişti.

Airbus'tan rekor sipariş, tarihi alım

THY, 2023 Aralık ayında Airbus'a verilen 355 uçaklık siparişi kutlamak için Airbus ve Rolls-Royce'un yetkilileriyle genel müdürlükte bir toplantı düzenledi. Airbus'tan 2026-2036 yılları arasında teslim alınmak üzere 230'u kesin 355 uçaklık sipariş, rekor bir sayı olarak görülüyor. Filo büyüklüğünde bir sayı. Tarihin en büyük alımı diye başlıklar var. Hafta başındaki toplantıda Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Bolat, bu siparişe ilaveten Airbus ve Boing'le 235 yeni uçak alımı için görüştüklerini açıkladı.

Bu kadar büyük alımlarda elbet pek çok kriter devreye girer. Bunların arasında siyasi kriterin de yer alması gerekir. Özelikle sorun yaşanan ülkelerle, büyük ölçekli projelere imza atmak, aradaki gerilimi azaldır. Hasmane tutumları törpüler.

Türkiye - Fransa ilişkileri sorunlu

Türkiye-Fransa ilişkilerinde ciddi sorunlar yaşanıyor. Bunun derin nedenleri başka bir yazının konusu.

Ancak hâlihazırda Avrupa'da Türkiye'ye en hasmane tutum içinde olan ülkenin açık ara Fransa olduğunu söyleyebiliriz.

Türkiye'yi sadece AB dışında değil tümden Avrupa mimarisinin dışında tutmak için elinden geleni ardına koymuyor. Bunu yaparken kendi savunduğu ilkelerle çelişmekte, kendi ayağına sıkmakta beis görmüyor.

Güncel bir örnek vereyim.

Fransa Donald Trump'ın seçilme ihtimaline karşı Avrupa'nın askeri anlamda daha bağımsız olmasını savunuyor. Meşhur stratejik otonomi meselesi. Ukrayna savaşı bu anlamda bir test vaka durumunda.

ABD kaynaklı gecikmeler nedeniyle Ukrayna acil silah-mühimmat arayışında. Avrupalılar yetişemiyor.

Çare olarak, AB'nin parasıyla AB üyesi olmayan ülkelerden silah alımı yapılması gündeme geldi. Bu işten Türkiye yararlanmasın diye kim engel oldu? Bildiniz Fransa. Basında yer alan haberlere göre AB fonuyla Türkiye'den insansız hava aracı tedarik edilmesi son anda durdurulmuş.

AB'nin geçen hafta Türkiye konusunda aldığı içi boşaltılmış kararın arkasında da Fransa var. Türkiye AB ilişkilerindeki miniskül ilerleme bile Kıbrıs koşuluna bağlandı. GKRY'ye tam destek elbet Fransa'dan geliyor.

Bu hasmane tutumun örneklerini say say bitmez. En son Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Sorbonne'da Avrupa güvenlik mimarisinden bahsederken, Türkiye'nin Ukrayna savaşında oynadığı rolü göz ardı ederek, Türkiye'den tek bir kez bile bahsetmeyerek ağır miyopi örneği verdi.

Tüm bunlar olurken, THY Airbus'a tarihte görülmemiş rekor düzeyde siparişi güle oynaya veriyor. Üstelik Fransa, komşusu Almanya savaş uçaklarını kendisinden değil de ABD'den alıyor diye ateş püskürürken.

On binlerce Fransız'ın ekmek yediği şirketten 70 milyar dolarlık olduğu söylenen bir alım yapılacak. Az para mı?

Birileri arka kapıdan Paris'e "bir zahmet şu tavrını biraz düzelt" demedi mi?

Hadi THY'nin acil ihtiyacı var, Boeing'in başında teknik bazı dertler var, birinci bölüm sipariş geçen Aralık'ta verildi. Peki ikinci bölüm siparişte başka ilave "kriterleri, şartları" gündeme getirmek gerekmez mi?

THY kaynakları Airbus veya Boeing'den hangisi siparişi erken yetiştirirse tercihte etkili olacağını söylemiş. Bir de denge adına eğilim Boeing'e doğruymuş.

"Zaten Airbus'tan alım yaptık. Doğrusu tüm yumurtaları tek sepete koymamak ve tercihi Boeing'den yana kullanmak. Ama "Paris'in hasmane tutumunu değiştirmesi tercihimizi etkileyebilir" denemez mi?

En azından başta muhalefet, kamuoyunun bu soruların iktidara sorması gerekmez mi?

Fransa'yla ilişkiler krize girince iktidar yanlıları Fransız şarabı içmeyin, Fransız peyniri yemeyin, Fransız kozmetiği kullanmayın gibi etkisi yüzeysel çağrılarda bulunuyor.

İktidara sorsanız, kendisini son derece sıkı müzakereci olarak tanıtıyor.

Ancak Fransız merkezli bir şirketten rekor düzeyde büyük bir alım yapılmasının, ilişkilerin siyasi boyutundan bağımsız gerçekleşmesi hiç normal değil. Türkiye'ye (vize dahil) her türlü sorunu çıkartan Fransızlar bıyık altından gülüyorlardır.

Türkiye is such an introverted country; We cannot sufficiently bring up and discuss foreign policy-related issues that concern us very closely. But we should not ignore the impact of these issues on the internal dynamics of the country.

I do not underestimate the importance of the meeting between President Recep Tayyip Erdoğan and the main opposition leader Özgür Özel or the May 1 discussions.

However, the fact that a very large-scale purchase has been made from France, which has an extremely hostile attitude towards Turkey, and that Turkish Airlines (THY) is planning to place a new order on top of the record order it placed with Airbus last year, may not sound as loud as a Ferdi Özbeğen song. I think it is important.

I need to give self-criticism on my own behalf.

This topic has been on my mind for a while; But due to the intensity of the agenda, I was also waiting for an opportunity.

Fortunately, THY's celebration at the beginning of the week came to my rescue.

Record order from Airbus, historical purchase

THY held a meeting with Airbus and Rolls-Royce officials at its headquarters to celebrate the order for 355 aircraft given to Airbus in December 2023. The order for 355 aircraft from Airbus, 230 of which are final, to be delivered between 2026 and 2036, is considered a record number. A fleet-sized number. There are headlines such as the biggest purchase in history. At the meeting at the beginning of the week, Chairman of the Board of Directors Ahmet Bolat announced that in addition to this order, they were negotiating with Airbus and Boeing to purchase 235 new aircraft.

Of course, many criteria come into play in such large purchases. Among these, political criteria should also be included. Signing large-scale projects, especially with countries with problems, will reduce the tension between them. It reduces hostile attitudes.

Türkiye - France relations are problematic

There are serious problems in Türkiye-France relations. The deep reasons for this are the subject of another article.

However, we can say that the country with the most hostile attitude towards Turkey in Europe is by far France.

He does his best to keep Turkey not only outside the EU but also out of the European architecture altogether. While doing this, he sees no harm in contradicting the principles he defends and shooting himself in the foot.

Let me give a current example.

France advocates for Europe to be more militarily independent in case Donald Trump is elected. The famous strategic autonomy issue. The Ukraine war is a test case in this sense.

Due to delays caused by the USA, Ukraine is in urgent search for weapons and ammunition. Europeans can't keep up.

As a solution, purchasing weapons from non-EU countries with EU money was brought to the agenda. Who prevented Türkiye from benefiting from this? You guessed it, France. According to media reports, the supply of unmanned aerial vehicles from Turkey with EU funding was stopped at the last minute.

France is also behind the hollow decision taken by the EU regarding Türkiye last week. Even the slightest progress in Türkiye-EU relations was tied to the Cyprus condition. Full support for the Greek Cypriot Administration of Southern Cyprus comes, of course, from France.

There are countless examples of this hostile attitude. Most recently, French President Emmanuel Macron , while talking about the European security architecture at the Sorbonne, showed an example of severe myopia by ignoring the role Turkey played in the Ukrainian war and not mentioning Turkey even once.

While all this is happening, THY is happily giving orders to Airbus at a record level that has never been seen in history. Moreover, while France is lashing out because its neighbor Germany is buying warplanes from the USA, not from itself.

A purchase said to be worth $70 billion will be made from the company from which tens of thousands of French people earn their living. Little money?

Didn't someone say to Paris from the back door, "Don't bother to correct your attitude a little"?

Come on, THY has an urgent need, Boeing has some technical problems, the first part order was placed last December. Well, shouldn't it be necessary to bring up other additional "criteria and conditions" in the second part of the order?

THY sources said that whichever of Airbus or Boeing fulfills the order early will be effective in the choice. Also, for the sake of balance, the trend was towards Boeing.

"We have already purchased from Airbus. The correct thing is not to put all our eggs in one basket and choose Boeing. But can't it be said that "Paris' change of hostile attitude may affect our choice"?

Shouldn't the opposition and the public at least ask these questions to the government?

When relations with France enter a crisis, supporters of the government make superficial calls such as do not drink French wine, do not eat French cheese, do not use French cosmetics.

If you ask the government, they present themselves as extremely tough negotiators.

However, it is not normal for a record-breaking large purchase from a French-based company to occur regardless of the political dimension of the relations. The French, who cause all kinds of problems for Turkey (including visas), are laughing under their breath.