CHP’nin kazandığı 14 büyükşehir belediyesinin sonuçlarını incelerken yerel seçimlere özgü bir durum yeniden karşıma çıktı. Bu durum, büyükşehir belediye başkanlıklarında alınan sonuçlarla büyükşehir belediye meclisleri için kullanılan oyların ilden ile önemli farklıklar gösterebilmesidir.

Birçok büyükşehirde belediye başkanlarının topladıkları oylar, daha çok parti aidiyetiyle kullanılan belediye meclisleri oylarının oldukça üstünde çıkabiliyor. Daha az sayıda olmakla beraber bazı büyükşehirlerde fark o kadar da yüksek değil. Bazı büyükşehirlerde ise bu farklar dikkat çekici boyutlar kazanmış.

Tespitlerime göre, CHP’li belediye başkanları arasında bu anlamda en etkileyici başarıyı gösteren aday Manisa Büyükşehir Belediye Başkanı seçilen Ferdi Zeyrek olmuş.

CHP Manisa’da belediye meclislerinde toplamda 408 bin 364 oy almış. Buna karşılık Manisa genelinde sandıklardan Ferdi Zeyrek’e çıkan oylar bunun çok üstüne 507 bin 563’e çıkmış.

CHP’nin Manisa’da belediye meclislerindeki yüzde 45.84 olan oy oranı, belediye başkanlığı pusulalarında yüzde 57.25’e kadar çıkıyor. İkisi arasındaki makas neredeyse 12 puana çıkıyor.

MANİSA’DAN SONRA ANKARA, MERSİN VE BURSA ÖRNEKLERİ

Buna yakın oranlarda başarı gösteren başkanlar arasında Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş da var. CHP’nin Ankara’da belediye meclislerinde yüzde 49.37 olan oy oranı, belediye başkanlığında Yavaş’a verilen oylar söz konusu olduğunda yüzde 60.44’e çıkıyor. Fark 11 puanın biraz üstünde.

Keza, Mersin’de ikinci kez seçilen Vahap Seçer yine 11 puanlık bir farkla bu grupta yer alıyor. Bursa’da Mustafa Bozbey de 8.5 puanlık bir farkla parti oylarının üstüne çıkan önemli bir sıçrama yapmış. Bu fark İstanbul’da CHP adayı Ekrem İmamoğlu’nda 5.5 puan gibi bir eşikte.

CHP’nin Türkiye genelinde kazandığı 14 büyükşehir içinde önemli bir kümede bu oran 3 ile 5 puan arasında seyrediyor. Gelgelelim özellikle iki büyükşehirde bu makasın dikkat çekici bir şekilde daraldığı gözleniyor.

Bunlar Denizli ve İzmir. Denizli’de aradaki fark 0.43 puan. CHP Denizli’de 2004 sonrasında belediyeyi ilk kez AK Parti’den alabildiği için burada farkın küçük olması anlaşılabilir bir durumdur.

Buna karşılık, son on yıllarda CHP’nin ülkedeki en büyük kalelerinden biri olarak kabul edilen İzmir’de bu makasın 0.78 puanla ciddi bir şekilde daralması, neresinden bakılırsa bakılsın dikkat çekicidir.

İZMİR’DE CHP ADAYINA DIŞARIDAN NE KADAR DESTEK GELDİ?

Durumu gösterebilmek için geçen seçimde CHP kamuoyunu en çok meşgul eden konulardan biri olan İzmir sonuçlarına biraz daha yakından bakalım.

İzmir’de geçen 31 Mart’ta büyükşehir belediye meclisine temsilci gönderen ilçe belediye meclisleri için yapılan seçimde, CHP listelerine toplam 1 milyon 258 bin kişi oy vermiş. Yüzde 48.20’lik bir orana karşılık geliyor.

CHP’nin büyükşehir belediye başkan adayı Dr. Cemil Tugay’a bunun yaklaşık 33 bin fazlasıyla 1 milyon 292 bin oy çıkmış.

Yani, ağırlıklı olarak parti aidiyetiyle kullanılan oyların üzerine İzmir genelinde diğer partilerden kısmen sınırlı bir destek gelmiş CHP’li adaya.

Örnek verdiğimiz bir dizi büyükşehirde gözlenen, diğer partilerden CHP’li adaylara anlamlı bir şekilde oy kayması yönelişi, İzmir’de göreceli olarak daha zayıf bir ölçüde tekrarlanmış.

AK PARTİLİ HAMZA DAĞ’IN PERFORMANSI

Peki Cemil Tugay’ın karşısına Cumhur İttifakı’nın ortak adayı olarak çıkan AK Partili Hamza Dağ cephesinde bu süreç nasıl işlemiş diye merak edilebilir.

AK Parti ile MHP, ilçelerdeki adaylar konusunda da uzlaşıya vardılar. Daha çok sayıda ilçede AK Parti, daha az sayıda ilçede MHP aday gösterdi. Sonuçta İzmir’de ilçe belediye meclislerinde AK Parti’ye toplam 809 bin, MHP’ye de yaklaşık 60 bin oy çıktı. İkisini topladığımızda Cumhur İttifakı’nın belediye meclislerindeki oyu 870 bine yaklaşıyor.

Buna karşılık ittifakın adayı AK Partili Hamza Dağ’a 977 binin üstünde oy çıktı İzmir’de. Yani ittifakın ilçe belediye meclislerindeki toplamından 107 bin kadar fazla oy çıkmış.

Bu durum bize Hamza Dağ’ın başka partilerden oy çekebilme anlamında kayda değer bir sonuç aldığını çıkardığını gösteriyor.

PARTİLER ARASI GEÇİŞKENLİK

Aslında büyükşehir belediye başkan adayıyla toplam belediye meclisleri oyları arasındaki fark bazında İzmir’de diğer partilerdeki oy hareketlerine baktığımızda şöyle bir hareketlilik izliyoruz.

İYİ Parti’de belediye başkan adayına kullanılan oylar, belediye meclislerinde bu partiye verilen oylardan 9 bin kadar eksik. Yeniden Refah’ta bu sayı 7 bine düşüyor. Zafer Partisi’nde ise 20 bin kadar yükseliyor. DEM Parti’de başkan adayına kullanılan oylar belediye meclislerine giden oyların 7 bin kadar altında.

Ayrıca, İzmir’de yarışa katılarak daha küçük oranlarda oy alan diğer partilerin oylarını da hesaba eklediğinizde toplam büyüyor. Bu arada, TİP, İzmir’de büyükşehirde belediye başkan adayı çıkarmadı ama aday çıkardığı bazı ilçe belediyelerinde 35 bin kadar oy aldı.

Burada hangi partinin oyunun hangi adaya daha fazla yöneldiği konusunda bir tahmin yürütmüyoruz. Sadece, CHP ve AK Parti adaylarına yönelebilecek oy havuzundaki çeşitliliğe dikkat çekmekle yetiniyoruz.

İZMİR’DE HDP FAKTÖRÜ

Tabii CHP oyunu değerlendirirken önceki seçimlerle bir kıyaslama yapmakta da yarar var. Grafikte de görüleceği üzere, İzmir’de bugüne dek bir seçimde alınan en yüksek oy oranı bir önceki büyükşehir belediye başkanı Tunç Soyer’e ait. Soyer, 31 Mart 2019 yerel seçiminde 1 milyon 549 bin oy almıştı. (Yüzde 58.10)

Soyer’in aldığı oyun yüksekliğinde CHP oylarının yanı sıra, muhalefet oylarının büyük bir bölümünün, bu arada HDP oylarının kuvvetli bir şekilde kendisine gelmesinin rolü de vurgulanmalıdır.

HDP, 2019 yerel seçiminde İzmir’de aday çıkartmayarak Soyer’e destek vermişti. Bu noktada HDP’nin 2019 yerel seçiminden bir yıl önce yapılan 2018 milletvekili seçiminde İzmir’de 320 bine yakın oy aldığını hatırlamakta yarar var.

HDP’nin devamı olan DEM Parti, bu seçimde önce CHP’nin Soyer’i aday çıkarmasını beklemiş, ancak Cemil Tugay aday gösterilince yüksek profilli bir isim olan Akın Birdal’ın adaylığını açıklamıştır. Birdal, 31 Mart’ta toplam 110 bin oy almıştır.

AZİZ KOCAOĞLU’NUN 1.3 MİLYONLUK EŞİĞİ

Geçen 14 Mayıs milletvekili seçimi ile kıyasladığımızda, Cemil Tugay’ın, CHP’nin İzmir’de aldığı toplam 1 milyon 260 bin oyun 30 bin kadar üzerine çıkabildiğini görüyoruz. 14 Mayıs’taki bu oy miktarı, CHP’nin geçen 31 Mart’ta İzmir’deki belediye meclisleri oyu (1 milyon 258 bin) ile neredeyse aynıdır. Tugay’ın sayısal olarak CHP oylarını büyük ölçüde yanına çektiğini söylemek mümkündür.

Böyle olmakla birlikte Tugay’ın aldığı oy, CHP’nin daha önce iki kez seçilen Aziz Kocaoğlu’nun 30 Mart 2014 seçiminde aldığı 1 milyon 308 bin oyun miktar ve oran olarak altındadır.

EGE’DE EN DÜŞÜK KATILIM İZMİR’DE

Bu sonucu değerlendirirken İzmir’de 31 Mart seçimindeki yüzde 79.02’lik katılım oranının, 2004 yerel seçimindeki 74.3 oranı hariç tutulursa, 2002 sonrasındaki en düşük katılım olduğunu belirtmeliyiz.

Ancak daha önemli bir nokta var. İzmir’deki katılım oranı, yakın çevresinde CHP’nin başarılı olduğu bütün büyükşehirlerin de gerisindedir. Seçime katılım Aydın’da 80.77, Muğla’da 81.39, Manisa’da 84.97, Denizli’de 83.45, Balıkesir’de 83.28’dir. İç Ege’de yakın oranlar söz konusudur.

Özetle, İzmir geçen seçimde katılım oranında da Ege’nin gerisinde kalmıştır. Kabul edelim ki, CHP İzmir’deki başat parti olarak eski oyunu tekrarlamıştır; ancak 31 Mart’ta Ege’de CHP’nin yelkenlerini dolduran rüzgar İzmir’de bir şekilde hız kesmiştir.

Bunun nedenleri ve isimlerle ilgili tartışmalar bu yazının kapsamı dışındadır ve başlı başına ayrı bir yazıyı gerekli kılıyor.

While examining the results of the 14 metropolitan municipalities won by CHP, I came across a situation specific to local elections. This is due to the fact that the results obtained in metropolitan municipalities and the votes cast for metropolitan municipal councils may differ significantly from province to province.

In many metropolitan cities, the votes collected by mayors can be significantly higher than the votes of municipal councils, which are mostly used based on party affiliation. Although fewer, the difference is not that high in some metropolitan cities. In some metropolitan cities, these differences have gained remarkable dimensions.

According to my findings, the candidate with the most impressive success in this sense among the CHP mayors was Ferdi Zeyrek, who was elected as the Mayor of Manisa Metropolitan Municipality .

CHP received a total of 408 thousand 364 votes in municipal councils in Manisa. On the other hand, the votes cast for Ferdi Zeyrek in the ballot boxes across Manisa have increased much more than this, to 507 thousand 563.

CHP's vote rate, which is 45.84 percent in municipal councils in Manisa, rises to 57.25 percent in mayoral ballots. The gap between the two is almost 12 points.

EXAMPLES OF ANKARA, MERSİN AND BURSA AFTER MANİSA

Among the mayors who achieved similar success rates is Ankara Metropolitan Municipality Mayor Mansur Yavaş . CHP's vote rate, which is 49.37 percent in municipal councils in Ankara, rises to 60.44 percent when it comes to the votes given to Yavaş in the mayoralty . The difference is just over 11 points.

Likewise, Vahap Seçer, who was elected for the second time in Mersin , is again in this group with a difference of 11 points. In Bursa, Mustafa Bozbeyalso made a significant leap above the party votes with a difference of 8.5 points. This difference is at a threshold of 5.5 points for CHP candidate Ekrem İmamoğlu in Istanbul.

This rate is between 3 and 5 points in an important cluster among the 14 metropolitan cities where CHP won across Turkey. However, it is observed that this gap has narrowed noticeably, especially in two metropolitan cities.

These are Denizli and Izmir. In Denizli, the difference is 0.43 points. Since CHP was able to take over the municipality from AK Party for the first time after 2004 in Denizli, it is understandable that the difference is small here.

On the other hand, the serious narrowing of this gap by 0.78 points in Izmir, which has been considered one of the biggest strongholds of the CHP in the country in recent decades, is remarkable no matter how you look at it.

HOW MUCH SUPPORT DID THE CHP CANDIDATE GET FROM OUTSIDE IN IZMIR?

To illustrate the situation, let's take a closer look at the Izmir results, which was one of the issues that most preoccupied the CHP public in the last election.

In the election held for the district municipal councils that send representatives to the metropolitan municipal council in Izmir last March 31, a total of 1 million 258 thousand people voted for the CHP lists. It corresponds to a rate of 48.20 percent.

CHP's metropolitan mayor candidate Dr. Cemil Tugay received 1 million 292 thousand votes, approximately 33 thousand more than this.

In other words, on top of the votes cast mainly based on party affiliation, the CHP candidate received somewhat limited support from other parties throughout Izmir.

The significant shift in votes from other parties to CHP candidates, which was observed in a number of metropolitan cities we gave as examples, was repeated to a relatively weaker extent in Izmir.

PERFORMANCE OF AK PARTY'S HAMZA DAĞ

Well, one may wonder how this process worked on the AK Party's Hamza Dağ front, who appeared against Cemil Tugay as the common candidate of the People's Alliance .

AK Party and MHP also reached an agreement regarding the candidates in the districts. AK Party nominated candidates in a larger number of districts, and MHP nominated candidates in a smaller number of districts. As a result, a total of 809 thousand votes were cast for the AK Party and approximately 60 thousand votes for the MHP in the district municipal councils in Izmir. When we add up the two, the votes of the People's Alliance in municipal councils are approaching 870 thousand.

On the other hand , over 977 thousand votes were cast for the alliance's candidate, AK Party's Hamza Dağ , in Izmir. In other words, the alliance received approximately 107 thousand more votes than the total in the district municipal councils.

This situation shows us that Hamza Dağ has achieved a remarkable result in terms of attracting votes from other parties.

TRANSPORTATION BETWEEN PARTIES

In fact, when we look at the voting movements of other parties in Izmir based on the difference between the metropolitan mayor candidate and the total municipal council votes, we see the following movement.

The votes cast for the mayoral candidate of the İYİ Party are approximately 9 thousand less than the votes cast for this party in the municipal councils. In Re-Welfare, this number drops to 7 thousand. In the Victory Party, it rises to 20 thousand. The votes cast for the presidential candidate in the DEM Party are approximately 7 thousand votes below the votes cast in the municipal councils.

Additionally, when you include the votes of other parties that participated in the race in Izmir and received smaller shares of votes, the total increases. Meanwhile, TİP did not nominate a mayoral candidate in the metropolitan city of Izmir, but it received around 35 thousand votes in some district municipalities where it nominated candidates.

Here, we are not making any predictions about which party's votes are more towards which candidate. We only draw attention to the diversity in the vote pool that can be directed towards CHP and AK Party candidates.

HDP FACTOR IN IZMIR

Of course, when evaluating the CHP vote, it is useful to make a comparison with previous elections. As can be seen in the graph, the highest vote share in an election in Izmir to date belongs to the previous metropolitan mayor, Tunç Soyer . Soyer received 1 million 549 thousand votes in the local elections of March 31, 2019. (58.10 percent)

In addition to the high number of CHP votes Soyer received, the role of a large portion of the opposition votes and the strong HDP votes coming to him should also be emphasized.

HDP supported Soyer by not nominating a candidate in Izmir in the 2019 local elections. At this point, it is worth remembering that HDP received nearly 320 thousand votes in Izmir in the 2018 parliamentary elections, held a year before the 2019 local elections.

DEM Party, which is the continuation of HDP, first waited for CHP to nominate Soyer in this election, but when Cemil Tugay was nominated, it announced the candidacy of Akın Birdal , a high-profile name. Birdal received a total of 110 thousand votes on March 31.

AZİZ KOCAOĞLU'S 1.3 MILLION THRESHOLD

When we compare it with the last May 14 parliamentary election, we see that Cemil Tugay was able to get 30 thousand more votes than the total 1 million 260 thousand votes CHP received in Izmir. This amount of votes on May 14 is almost the same as CHP's municipal council votes in Izmir last March 31 (1 million 258 thousand). It is possible to say that Tugay attracted CHP votes to a large extent numerically.

However, the votes received by Tugay are below the 1 million 308 thousand votes received by CHP's Aziz Kocaoğlu , who was previously elected twice, in the 30 March 2014 election, in terms of quantity and rate.

THE LOWEST PARTICIPATION IN THE AEGEAN IS IN IZMIR

While evaluating this result, we should note that the 79.02 percent participation rate in the 31 March election in Izmir is the lowest participation rate after 2002, if the 74.3 percent in the 2004 local elections is excluded.

But there is a more important point. The participation rate in Izmir is behind all the metropolitan cities in its immediate vicinity where CHP is successful. Participation in the election is 80.77 in Aydın, 81.39 in Muğla, 84.97 in Manisa, 83.45 in Denizli and 83.28 in Balıkesir. Similar rates exist in the Inner Aegean.

In summary, Izmir fell behind the Aegean region in terms of participation in the last election. Let's face it, CHP has repeated its old game as the dominant party in Izmir; However, the wind that filled CHP's sails in the Aegean on March 31 has somehow slowed down in Izmir.

The reasons for this and discussions about names are beyond the scope of this article and require a separate article on its own.