Sizler bu yazıyı okurken seçime saatler kalmış olacak. Bazılarınız belki de oyunu kullanıp geldikten sonra okuyacak bu yazıyı. “Az kaldı”, “son düzlük” filan derken, seçim günü geldi çattı işte. “Sokaklar hareketlenecek mi?”, “beklenenler alana inecek mi?”, “işaretler, mektuplar, sürprizler olacak mı?” soruları kimseyi tatmin edecek cevaplar bulmadı. İktidar ve muhalefet tabanındaki “yorgunluk” yüzünden, seçimin kendisi de alana çıkan aktörleri de heyecan üretemedi. Sonuç ne olursa olsun, son yılların- hatta belki tüm zamanların- en sönük ama daha önemlisi “bir sözü olmayan seçimi” olarak kayıtlara geçecek. Bütün aktörlerin söz yerine icraat imalarıyla kampanya yürütmeye çalışması bu yüzdendi. Sonuçların şaşırtıcı olup olmaması veya beklentileri karşılayıp karşılamamasına bakılarak yine “milat” yakıştırmaları söz konusu olabilir.  Elbette “bundan sonraki Türkiye” konusunda önemli işaretler -kimin önü açıldı, kimin işi bitti- hakkında yüksek değerlendirmeler yapılabilir.  Ancak bunların hiçbiri, seçim sürecine dair olmayacak. Kimsenin dilinde olmadığı gibi, dinleyenlerin de aklında aklında bir “söz” kalmayacak. 

Geçen yılki seçimde, -anne sözü dinleyerek biraz kalın çizgili-  iyimser ve umutlu olmaktan herhangi bir pişmanlığım yok. Tercihlerimi -bazen “lafı uzatmak” sayılsa da- gerekçeleriyle yazmaya, söylemeye çalıştığım için, neyi niye istediğim, neyi niye umduğum meselesinde karanlıkta kalan bir taraf da yok. Benim anladığım ve gözlediğim siyaset açısından, umutsuzluğun bir seçenek olduğu kanaatinde hiç olmadım zaten. En kullanışlı “başarı akıllarını” ve en iyi “tahminleri” yapmak gibi kişisel bir iddiayla çok ilgili değilim. Bu yüzden 2017 Referandumu öncesinden itibaren hemen her seçimden önce, nasıl bir sonuç olabileceği hakkında, mevcudun sınırlarına bağlı kalmadan, “değişim ihtimalini” de düşünerek fikrimi söylüyorum. Neden öyle istediğimi ve neden böyle olabileceğini düşündüğümü, “tutturma” garantisi veya “tarafsızlık” kalkanı kullanmadan yazıyorum. Siyasetin müsabakalardan ibaret olmadığını ise hiç aklımdan çıkarmıyor ve dilim döndüğünce hatırlatıyorum.

31 Mart 2024 yerel seçimi için tahminim, 2019’un 31 Mart tablosunun “kısa özetinden” çok farklı olmayacağı şeklinde. Bazı büyük şehirlerde kazanan taraf değişebilir, bir yer el değiştirir, bir başkası alınabilir. İl merkezlerindeki oy oranları, adayların destekleri ve partilerin yüzdelerinde de ayrıntılı bakmayı gerektirecek önemli hareketler gözlenebilir. Ancak 2019’un iktidar ve muhalefet açısından verdiği genel resim, üç aşağı beş yukarı aynı kalacak gibi duruyor. Bence iktidar, geçen yıl muhalefet üzerinde yaratabildiği etkiyi, ezici bir rövanşa çeviremeyecek; dolayısıyla kendi sıkıntısı da başkalarına yaşattığı da devam edecek. Muhalefet ise bütün sorunlara rağmen kazanabildiklerinden geriye düşmeyecek, olanı koruyacak -belki bazı merkezlerde geliştirebilir- ama onlar da kendilerinin ve memleketin bütün sıkıntılarını halledemeyecek. İktidarın -İstanbul başta olmak üzere- büyükşehirleri “geri alma” iddiasının karşılanamaması bir tür yenilgi tekrarı ama bunun devamının nasıl geleceğini seçim sonuçlarına yapılan muamelenin detayları belirleyecek.  

2019’un benzeri bir sonuçla karşı karşıya kalmak, iktidarın yapısal sorunlarının artarak devam ettiğini gösterir. Zaten kampanya sırasında bunun işaretlerini fazlasıyla gördük. Erdoğan, “İstanbul’u alan Türkiye’yi alır” sözünün sahibi olarak daha önceki yenilgisini fazla zorlanmadan telafi edebilmişti. Yenilgi tekrarı biraz ağır gelebilir ama yine de “yolun sonu” gibi bir muameleye izin vermemesi mümkün. Çünkü başta İstanbul olmak üzere büyükşehirler, uzun süredir zaten AKP’nin sürükleyici dinamiklerinden kopmuş durumda. Eğer tüm ülkeye yayılan büyük bir oy kırılması ortaya çıkmazsa, -ki böyle bir işaret görünmüyor- sadece büyük şehirleri kaybettiği için bir erken seçim gündemi oluşması düşük olasılık. Fakat seçim ertesi ve özellikle anayasa değişikliği meselesi konusunda yeni bir oyun planı gereksinimi ortaya çıkabilir. Bu alandaki kararlarını oluştururken -her zaman olduğu gibi- kendi aldığı sonuç kadar karşısındakilere ne olduğu, kapasitesi veya onlar için daha neler yapabileceğine dikkatli bakacaktır.   

Daha önceki seçimlerde de sık sık dile getirdiğim üzere, Erdoğan iktidarının yapısal krizi hiç yeni değil. Her konuda olduğu gibi, kendi sorununu da uzun süredir çözemiyor ama “başarıyla” idare ediyor. 2011’de tek başına yüzde elli oy seviyesine ulaşmış bir iktidarın sürekli yeni ortaklar ekleyerek ancak yüzde 40’ların üzerinde tutunmaya çalışması, zaten ciddi yapısal çözülmenin varlığını gösteriyor. 2015 itibarıyla, Cumhur İttifakı’nın taban ağırlığı da belirgin biçimde taşraya kaydı, geçen on yılda iyice kemikleşti. AKP’nin taban sıkıntısının hem nicelik hem de nitelik olarak devam ettiği görülüyor. Ancak ana muhalefet bloku bu yapısal krizle ilişki kuramadığı için, çözülme, merkeze yönelmiyor, aksine iktidarın aşırı ucundan dışarı taşıyor (YRP). Bu sayede iktidar, blok hattını koruyacak biçimde, krizini idare edebiliyor. “Kralı koruyun” talimatı tam karşılık bulmasa bile kutuplaşma hattı sağlam kalıyor. Erdoğan da iktidar ittifakının “bizi bırakma” dediği, vazgeçilmez aktör olmayı sürdürüyor. 

Muhalefet, iktidarın tutamadığı büyükşehir dinamiğine liderlik etmekten ya da ona yeni tercih ve cevaplar üretmekten veya daha geniş alana taşımaktan ziyade, iktidar aleyhine gelişen “kendiliğinden” tepkinin üzerinde kalmaya devam ediyor. Aktör performansları da, bu potansiyeli toparlanma (tutma) kapasitesine göre ölçülüyor. Neredeyse on yıldır, herkesin katkısıyla evinde tutulan kararlı bir tepki, her seçimde muhalefeti büyükşehir ve kıyılarda “çoğunluk” yaptı. Yarın da öyle olacak. Çünkü birçok nedenle tadı ve hevesi kaçmış, ilgisini kaybetmiş olsa bile, muhalefet seçmeni “eldekini de vermenin” maliyetinin büyük olacağına, iktidar seçmeninden daha fazla ikna oldu. Ancak Prof. Seda Demiralp’in yönetiminde İstanpol tarafından yapılan taze bir araştırmanın gösterdiği üzere iktidar ve muhalefet seçmenini ortak kesen siyasi tıkanma, her iki taraf açısından da “skoru korumakla” halledilecek bir mesele gibi durmuyor. “Bu zorlu koşullarda yapısal sorunların yüzdürülebilmesi de az şey değil” fena bir avuntu sayılmaz. 

Seçim sonucu, muhtemelen iktidar ve muhalefet dengesi ve bu iktidarın değiştirilebilme ihtimali konusunda, bütün hesapları değiştiren şaşırtıcı etkiler yaratmayacak. En azından bu konudaki abartılı iddiaların öngörü olmaktan daha çok kampanya faaliyeti olduğunu düşünüyorum. Hesaplar, seçim sonucundan sonraki başka gelişmelere bağlı olacak. Bu nedenle, genel tablo aynı kalsa bile, partiler ve giderek şahsileştirilen siyasetin bütün aktörleri açısından seçimin kritik eşik olabileceği ortada. Bu etkilerin şimdiden görüldüğü aktörlerin başında DEM ve daha genel olarak Kürt siyasi hareketi geliyor. Epeyce uzun bir süredir -ağırlıkları yer değiştirse bile- farklı kanatları ve fonksiyonları birlikte sürüklemeye çalışan alan, şimdiden fazla hareketlenmiş görünüyor. Tartışma başlıkları ve tercih farkları hiç yeni değil ama ifade edilişi daha net, daha kalın çizgili ve “yen içinde kalmayan” hale gelecek gibi. Daha şimdiden aşırı spekülatif hamleler için bereketli bir zemin oluştu. 

Bu seçimin, başka bazı aktörler (ve partiler) için de genel manzaradan daha dramatik sonuçlar vermesi olası. İstanpol araştırmasının da gösterdiği üzere “siyasi apati”, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de şahsileşme ve aşırılaşmayı artıran (şişiren) bir etki yaratıyor. Bunun doğal sonucu olarak bizzat kendilerini bir siyasi imkan ve argüman haline getirmeye kalkan aktörler, karşılayamadıkları vaatler yüzünden umduklarından daha kolay tasfiye olurken, yeni “gürültücüler” çok çabuk zemin tutuyor. Sığlaşan siyasette geçici pozisyonlara çok yüksek anlamlar yüklenmesine sık rastlıyoruz. Bu seçimde YRP ve ZP’nin, anketlerde öngörülen kadar olmasa bile dikkat çekici atak yapmaları mümkün ama belirleyicilikleri konusunda karar vermek için fazla erken. Benzer bir acelecilik için, geçen yılın “milliyetçi oylarda patlama” fenomeni örnek verilebilir. Muhtemelen MHP, İYİP ve ZP (hatta BBP) toplamı, 1999 MHP oylarının bile altında kalabilir. Aşırı stratejik özne olmaya zorlanan seçmenin tavrı nedeniyle, “yüzde bir oy bile önemli” argümanının eski gücünü koruması zor. Fakat seçmen, “oy veren” değil  “oyu alınan” pasif özne sayılmaya devam edecek gibi görünüyor. 

By the time you read this article, there will be hours left until the election. Some of you may read this article after using the game. Just when I thought "it's almost there", "it's the final stretch" etc., election day has arrived. “Will the streets be lively?”, “will the expected things descend on the area?”, “will there be signs, letters, surprises?” The questions did not find answers that would satisfy anyone. Due to the "fatigue" in the ruling and opposition base, the election itself and the actors in the field could not generate excitement. Whatever the outcome, it will be recorded as the dullest, but more importantly, "the election without a word" of recent years - perhaps even of all time. That's why all the actors tried to run a campaign with hints of action rather than words. Depending on whether the results are surprising or meet expectations, they may again be described as a "milestone". Of course, high evaluations can be made about the important signs about the "next Turkey" - whose path has been cleared, whose job is done. But none of this will be about the election process. Just as no one has any "words" left in their minds, those who listen to them will not have a "word" in their minds. 

I have no regrets about being optimistic and hopeful in last year's election - a bit bold, as my mother said. Since I try to write and explain my preferences with justifications - even if it is sometimes considered "to be long-winded" - there is nothing left in the dark about why I want what I want and why I hope for it. In terms of the politics I understand and observe, I have never been of the opinion that despair is an option. I'm not too interested in a personal claim to make the most useful "success minds" and best "predictions". That's why, since before the 2017 Referendum, before almost every election, I express my opinion about what the outcome might be, without depending on the limits of the present, and by considering the "possibility of change". I write why I want it that way and why I think it might be that way, without using any guarantees of "accuracy" or shields of "objectivity". I always keep in mind that politics is not just about competitions, and I remind it whenever I can.

My prediction for the local elections on March 31, 2024 is that it will not be much different from the “short summary” of the March 31 table of 2019. In some big cities, the winning side may change, one place changes hands, another may be taken. Significant movements that require detailed examination can also be observed in the vote rates in the provincial centers, the support of the candidates and the percentages of the parties. However, the general picture of 2019 in terms of the government and the opposition seems to remain more or less the same. I think the government will not be able to turn the impact it had on the opposition last year into a crushing rematch; Therefore, his own troubles and the problems he inflicts on others will continue. The opposition, on the other hand, will not fall behind what they have achieved despite all the problems, they will preserve what is - maybe they can improve it in some centers - but they will not be able to solve all the problems of themselves and the country. Failure to meet the government's claim to "take back" the metropolitan cities - especially Istanbul - is a kind of repetition of defeat, but the details of the treatment of the election results will determine how this will continue.  

Facing a result similar to 2019 shows that the structural problems of the government continue to increase. We already saw plenty of signs of this during the campaign. Erdoğan was able to compensate for his previous defeat without much difficulty, as he was the owner of the saying "Whoever takes Istanbul takes Turkey". The repetition of defeat may seem a bit harsh, but it is still possible for him not to allow such a treatment as "the end of the road". Because metropolitan cities, especially Istanbul, have been disconnected from the driving dynamics of the AKP for a long time. If there is no major vote loss that spreads across the country - and there is no such sign - it is unlikely that an early election agenda will be created just because it loses the big cities. However, a new game plan may be needed after the election, especially regarding the issue of constitutional amendment. While making his decisions in this field, he will - as always - carefully consider what happens to the other people, his capacity and what more he can do for them, as well as his own results.   

As I have frequently stated in previous elections, the structural crisis of the Erdoğan government is not new at all. As with everything else, he has not been able to solve his own problem for a long time, but he has been managing it "successfully". The fact that a government that reached fifty percent of the votes alone in 2011 is trying to hold on to over 40 percent by constantly adding new partners already shows the existence of serious structural disintegration. As of 2015, the base weight of the People's Alliance has clearly shifted to the provinces, and it has become more ossified over the past decade. It seems that AKP's grassroots problems continue both in quantity and quality. However, since the main opposition bloc cannot relate to this structural crisis, the disintegration is not directed towards the center, on the contrary, it spills out from the extreme edge of the government (YRP). In this way, the government can manage its crisis in a way that maintains its bloc line. Even if the "protect the king" instruction is not fully responded to, the polarization line remains strong. Erdoğan continues to be the indispensable actor that the ruling alliance says "don't leave us". 

The opposition continues to remain above the "spontaneous" reaction that develops against the government, rather than leading the metropolitan dynamic that the government cannot hold, or producing new choices and answers to it, or moving it to a wider area. Actor performances are measured according to their capacity to recover (keep) this potential. A determined reaction, kept at home with the contribution of everyone for almost a decade, made the opposition the "majority" in the metropolitan and coastal areas in every election. It will be the same tomorrow. Because, even though they lost their taste and enthusiasm and lost their interest for many reasons, the opposition voters were more convinced than the ruling voters that the cost of "giving what they have" would be great. However, Prof. As a fresh research conducted by Istanbul under the management of Seda Demiralp shows, the political deadlock that divides the ruling and opposition voters together does not seem to be an issue that can be solved by "keeping the score" for both parties. “It is not a small thing that structural problems can be overcome in these difficult conditions” is not a bad consolation. 

The election result will probably not have surprising effects that change all calculations regarding the balance of power and opposition and the possibility of changing this government. At least, I think the exaggerated claims on this subject are more of a campaign activity than a prediction. The calculations will depend on further developments after the election result. Therefore, even if the general picture remains the same, it is obvious that the election may be a critical threshold for the parties and all actors of increasingly personalized politics. DEM and more generally the Kurdish political movement are among the actors where these effects have already been seen. The field, which has been trying to drag different wings and functions together for a long time - even if their weights change places - seems to have already become very active. Discussion topics and differences in preferences are not new at all, but it seems that their expression will become clearer, thicker and "not within the yen". There has already been a fertile ground for extremely speculative moves. 

It is possible that this election will yield more dramatic results than the general picture for some other actors (and parties). As the Istanbul research shows, “political apathy” creates an effect that increases (inflates) personalization and extremism in Turkey, as it does all over the world. As a natural result of this, actors who attempt to turn themselves into a political opportunity and argument are liquidated more easily than they expected due to promises they cannot meet, while new "noisemakers" gain ground very quickly. In politics, which has become shallower, we often come across temporary positions being given very high meanings. It is possible that YRP and ZP will make remarkable attacks in this election, even if not as much as predicted in the polls, but it is too early to decide on their decisiveness. Last year's "explosion in nationalist votes" phenomenon can be cited as an example of a similar haste. Probably the total of MHP, İYİP and ZP (or even BBP) may even be below the 1999 MHP votes. Due to the attitude of voters who are forced to be extremely strategic subjects, it is difficult for the "even one percent vote is important" argument to retain its former strength. However, it seems that the voter will continue to be considered as a passive subject whose "vote is taken" rather than "the one who votes".