Ekonomi yönetiminin 19 Mart krizi ardından, yabancı yatırımcılara “rezervler eksiye inmeyecek” sözü verdiğini öğrendik. Bu nedenle geçtiğimiz hafta döviz talebinin tümü karşılanmadan, kurda bir miktar artışa izin verildiği görüldü. Buna rağmen önceki hafta rezervlerdeki erimenin devam ettiğini gördük.

Bu haftaya geldiğimizde ise; bankacılara sorduğumuzda, talebin durulmaya başladığını söylüyorlar. Haftanın rezerv verileri henüz netleşmedi ama erime olsa bile küçük miktarlarda kalmasını bekliyoruz.

Dövize talebi sonunda frenleyebilen asıl faktör “çok yüksek faiz” verilmesi. Kısacası; döviz talebindeki duruş ve rezervin eksiye düşmemesinin ardında “büyük faiz sopası” yatıyor. Bundan sonrasına ilişkin asıl soru ise ekonomi yönetiminin piyasalara ve iş dünyasına verdiği, “faiz indirilecek” sözünü nasıl gerçekleştireceği.

Teknik olarak yorumlamadan önce, baştan şunu söylemek gerekir ki; siyasi tansiyon düşürüleceğine aksine artırılıyor. Geçen hafta CHP liderine saldırı, İmamoğlu’nun X hesabının iptali, CHP İstanbul yöneticilerine ağır davalar gibi gelişmeler, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İmamoğlu ve CHP üzerindeki baskıyı daha da artırma niyetini ortaya koyuyor.

Bu siyasi iklim devam ederse, “faiz sopası” ile frenlediğiniz döviz talebinin her an yeniden artma ihtimalinin yüksek olduğunu gözden uzak tutmayalım. Kısacası; siyasi tansiyon yüksek devam ederse, ekonomi yönetiminin verdiği “faizlerin indirileceği” sözünün gerçekleşmesi çok zorlaşır.  

FAİZ NEREYE KADAR DÜŞEBİLİR?

Yüzde 49 gibi çok yüksek bir faizin özellikle yerli yatırımcının TL’ye dönmesi için cazip olduğunu daha önce söyledik. Yabancılara gidip, “swap hariç net rezervlerin eksiye dönmesini engelleyeceğiz” sözünü yerine getirmek için  döviz hesapları üzerindeki kısıtlar artırıldı. İhracatçı dövizlerinde zorunlu bozdurma oranı da artırılınca, Merkez Bankası rezervlerinde erime frenlendi. Ancak gerek yüksek faiz gerekse de bu tür zorlayıcı tedbirler, uzun süre uygulanabilecek kararlar değil. O nedenle bir an önce döviz talebini yaratan zeminin temizlenmesi, düzeltilmesi gerekiyor. Ekonomi yönetimi bunun için gereken “siyasi yumuşama”dan söz etmese de, bunun önemini biliyor. Yumuşama olmadan döviz talebinin normalleşmesi mümkün gözükmüyor. Dolayısıyla önümüzdeki döneme ilişkin “faiz indireceğiz” sözleri verilirken temkinli olmakta fayda var. Tutulamayacak sözlerle yapılacak beklenti yönetimi, fayda yerine, yine zarar getirebilir.

REEL SEKTÖRÜN DURUMU

Ekonomi yönetiminin amacı, mayıs ve haziran aylarında döviz talebini yüksek faizle durdurmalarının ardından “fonlama faizinden başlayarak, faizleri indirmek” olacaktır. Bunun için önce yüzde 46’lık politika faizinden piyasayı fonlamaya yavaş yavaş ağırlık vermesi gerekecek. Fonlamadaki ağırlıklı faizi politika faizine çekip, sonra politika faiz indirimine başlaması gerekecek. Operasyon için planlanan haziran sonlarında buna başlayabilir mi, göreceğiz.

Asıl zorluk sonrasında başlıyor. Siyasi tansiyon böyle sürerse; yüzde 46’nın altına, yani eski yüzde 43 oranına inmek çok riskli olacak. İlk aşamada turizm gelirlerinin de etkisiyle, bunu denemeye çalışacaklardır. Ancak aynı dönemde siyasi tansiyonunun nasıl seyredeceği, bu konuda belirleyici olacak.

Tabi ki bu arada reel sektörün yani üreticilerin durumunun ne olacağı çok önemli. Yandaşların bir bölümü; Mehmet Şimşek’in politikalarına karşılar ve faizin düşük tutulup, enflasyonun önemsenmediği Albayrak dönemine, yani nas politikalarına geri dönülmesinin peşindeler.

Bunun yanında iş dünyasının iktidarı eleştirmeye başlamasını da önden kesecek gözdağı görüntüsü veren eleştirilere başladılar. Bu çabalarına rağmen, giderek durumu kötüleşen, başta KOBİ’ler olmak üzere, iş dünyasından gelecek şikayetlerin artması kaçınılmaz gözüküyor.

Özetle; iş dünyasının durumu da düşünüldüğünde, ekonomi yönetiminin bir an önce faiz indirimlerine başlamak istemesi normal. Ancak bu sıkıntının artık ekonomik olmaktan çıkan bir konu olduğunu unutmamak gerekir.

Siyasi tansiyon sürdüğü müddetçe; faizlerin inmesinin de, döviz talebinin durmasının da, üretimin yeniden yükselmesinin de çok zor olacağı kesin.

We learned that the economy administration promised foreign investors that “reserves will not go into deficit” after the March 19 crisis. For this reason, it was seen that a slight increase in the exchange rate was allowed last week before all of the foreign exchange demand was met. Despite this, we saw that the melting of reserves continued last week.

When we come to this week; when we ask bankers, they say that demand has started to calm down. The reserve data for the week has not been finalized yet, but even if there is a meltdown, we expect it to remain in small amounts.

The main factor that can eventually slow down the demand for foreign exchange is the “very high interest rate”. In short; the “big interest rate stick” lies behind the stance in foreign exchange demand and the fact that the reserves do not go into negative territory. The real question for what comes next is how the economy administration will fulfill its promise to the markets and the business world that “interest rates will be reduced”.

Before interpreting it technically, it should be said from the outset that political tension is increasing rather than decreasing. Developments such as the attack on the CHP leader last week, the cancellation of İmamoğlu's X account, and serious lawsuits against CHP Istanbul executives reveal President Erdoğan's intention to increase the pressure on İmamoğlu and the CHP even more.

If this political climate continues, let us not lose sight of the high probability that the demand for foreign exchange that you have curbed with the “interest rate stick” will increase again at any moment. In short; if political tension continues to be high, it will be very difficult for the promise of the economic administration to “lower interest rates” to come true.

HOW MUCH CAN INTEREST RATES DROP?

We have previously said that a very high interest rate of 49 percent is particularly attractive for domestic investors to return to TL. In order to fulfill the promise made to foreigners that “we will prevent net reserves excluding swaps from turning negative”, restrictions on foreign exchange accounts were increased. When the mandatory exchange rate for exporters’ foreign exchange was also increased, the melting in the Central Bank reserves was slowed down. However, both high interest rates and such coercive measures are not decisions that can be implemented for a long time. Therefore, the ground that creates foreign exchange demand needs to be cleaned and corrected as soon as possible. Although the economy management does not mention the “political softening” required for this, it is aware of its importance. It does not seem possible for foreign exchange demand to normalize without softening. Therefore, it is useful to be cautious when making promises that “we will reduce interest rates” for the upcoming period. Expectation management with promises that cannot be kept may again bring harm instead of benefit.

THE SITUATION OF THE REAL SECTOR

The aim of the economic administration will be to “reduce interest rates, starting with the funding rate” after they stopped the demand for foreign exchange with high interest rates in May and June. To do this, they will first need to gradually focus on funding the market from the policy rate of 46 percent. They will need to pull the weighted interest in funding to the policy rate and then start reducing the policy rate. We will see if they can start this in late June, when the operation is planned.

The real difficulty begins afterwards. If political tension continues like this; it will be very risky to go below 46 percent, that is, to the old 43 percent rate. In the first stage, they will try this with the influence of tourism revenues. However, how political tension will proceed in the same period will be decisive in this regard.

Of course, in the meantime, it is very important what will happen to the real sector, that is, the producers. Some of the supporters are against Mehmet Şimşek's policies and are after a return to the Albayrak period, where interest rates were kept low and inflation was ignored, that is, to the NAS policies.

In addition, they have begun to criticize the business world, giving the impression of intimidation, in order to prevent it from criticizing the government. Despite these efforts, it seems inevitable that the complaints from the business world, especially SMEs, whose situation is getting worse, will increase.

In summary; considering the state of the business world, it is normal for the economy management to want to start reducing interest rates as soon as possible. However, it should not be forgotten that this problem is no longer an economic issue.

As long as political tension continues, it is certain that it will be very difficult for interest rates to fall, for foreign exchange demand to stop, and for production to increase again.