ABD Başkanı Trump, çağımızdaki otoriter-popülist akımların kusursuz bir örneği... Bütün bu akımların özelliklerini onda görmek mümkün… Üstün, hatta Allah tarafından görevlendirilmiş bir lider… Herkes ona itaat etmeli, sadakat göstermeli… Yargıymış, kurumlarmış, bağımsız Merkez Bankası’ymış hepsi itaat etmeli…

Kamu görevlerine atamalarda kıstasının ne olduğunu en iyi gösteren örnek, Trump’ın 2017’de FBI Başkanlı James Jomey’le yaptığı görüşmedir. Comey’yi yeniden aynı göreve atamak için Trump beklentisini söyler:

“Sadakate ihtiyacım var, sadakat beklerim.”

Comey’nin cevabı:

“Ben size sadece dürüstlük sözü verebilirim.” (7 Haziran 2027)

Ve Trump, Comey’yi görevinden attı…

Devletler böyle kişilikli, prensipli kamu görevlileriyle ayakta durabilir.

Peki, anayasa? Trump için anayasanın değeri nedir?...

TRUMP YEMİNİNİ UNUTTU

Trump kabaca iki milyon yabancıyı sorgusuz sualsiz yurt dışına atmak istiyor. Bunları “katiller, haydutlar” olarak niteliyor, “cehenneme göndereceğim” diyor.

Hayır, buna ancak yargının karar verebileceği yolunda Amerikan Anayasa Mahkemesi’nin kararları var. “Temel insan hakları, ülkedeki yabancılar için de geçerlidir.”

Trump “derhal karar vermeleri” için mahkemelere baskı yaptı ama sözünü dinletemiyor.

Yargı deyip geçmeyin, iktidara geldikten sonraki ilk 100 gününde Trump’ın göçmenlerle, Filistinli öğrencilerle, üniversite fonlarıyla ilgili kararları hakkında 200 yürütmeyi durdurma kararı verdi…

Trump yargıçlardan şikayetçi…

NBC televizyonundaki mülakatta bu konular konuşulurken, with Kristen Welker, Trump’a sordu:

“Başkan olarak Amerika Birleşik Devletleri Anayasası’nı savunmanız gerekmiyor mu?”

Trump’un cevabı şöyle:

“Bilmiyorum!”

Halbuki 24 Ocak’ta görevine başlarken “anayasayı muhafaza, himaye ve müdafaaa edeceğime” diyerek böyle vurgulu bir ifadeyle yemin etmişti!

Trump, bilgi olarak bilmediğinden değil, kendisinden üstün, kendisinin uymak zorunda olduğu bir kuralı, bir normu içine sindiremediğinden ‘bilmiyor’!

HUKUK DEVLETİ VE POPÜLİZM

Bütün çağlar boyunca hükümdarlıkların da bir takım temel kuralları oldu.

Fakat devletin görev ve yetkilerini, vatandaşın hak ve mükellefiyetlerini, devletin temel organlarını sayarak düzenleyen metinlerin ortaya çıkması modernleşmeyle ilgilidir.

Fizikte Newton, siyaset bilimi ve anayasa hukukunda Montesquieu aynı çağın çocuklarıdır.

Devlet yetkilerini sınırlayan, düzenleyen, vatandaş hak ve hürriyetlerini iktidarlara karşı koruyan metinlere anayasa diyoruz.

Kadim ifadesiyle kanun-ı esasi!

Prof. Zühtü Arslan, “Anayasa Teorisi” adlı kitabının daha ilk sayfasında şöyle yazar:

“Anayasacılık hak ve özgürlükleri korumak amacıyla siyasal iktidarı sınırlamaya yönelik ilke ve düşünceler bütünüdür. Bu ilkelerin en önemlilere ve etkilileri; hukuk devleti, insan hakları, siyasal tarafsızlık, güçler ayrılığı ve yargısal denetimdir.”

Bu sebeple, demokratik hukuk devletinde üstün norm; Meclis iradesi ya da milli irade değil, Anayasa’dır. Milli irade de anayasaya uymak zorundadır.

Onun için teorik olarak, tarafsız yargı, yasama ve yürütmeyi hukuka uygunluk açısından denetler.

Trump gibi liderler bu anlamdaki anayasa kavramını içine sindiremiyor.

İKTİDAR VE ANAYASA

AK Parti “sivil yeni anayasa” kampanyası yürütüyor. Fakat temel anayasal kavramları, hatta birinci anayasal ilke olan “kuvvetler ayrılığı”nı bile ağzına almıyor.

Türkiye’de iktidarın kuvvetler ayrılığına, yargının bağımsızlığına, Merkez Bankası’na ve kamu kurumlarında liyakat ilkesine karşı tavrı biliniyor. Bunun toplumda adalet duygusunu, ekonomide yatırım güvenliğini nasıl sarstığını da yaşayarak görüyoruz.

Dahası, AK Parti’nin 2011-2013 döneminde Anayasa Uzlaşma Komisyonuna verdiği resmi taslakta “anayasa mahkemesi kararlarının bağlayıcılığı” ilkesine yer verilmemiştir! Bu vahim bir durumdur. AYM istişari organ mı olacak?! O zaman hukuk devleti mi kalır?

Trump 1,5 yıl sonraki yenileme seçimlerinde büyük ihtimalle yasama organında çoğunluğu kaybedecek... Yargı ve Fed de Trump’ın saldırılarını püskürtürse, bu, otoriter popülizme karşı hukuk devletinin fevkalade değerli bir başarısı olur. Dünyaya da iyi bir örnek teşkil eder.

US President Trump is a perfect example of authoritarian-populist movements in our age... It is possible to see the characteristics of all these movements in him... He is a superior leader, even a leader assigned by God... Everyone must obey him and show loyalty... The judiciary, institutions, the independent Central Bank, all must obey...

The best example of what his criteria are for appointing to public office is Trump's meeting with FBI Director James Jomey in 2017. Trump expressed his expectation for reappointing Comey to the same position:

“I need loyalty, I expect loyalty.”

Comey's response:

“I can only promise you honesty.” (June 7, 2027)

And Trump fired Comey…

States can survive with such character and principled public officials.

What about the constitution? What is the value of the constitution for Trump?...

TRUMP FORGOT HIS OATH

Trump wants to throw roughly two million foreigners out of the country without question. He calls them “murderers, bandits” and says “I will send them to hell.”

No, there are decisions of the American Supreme Court that only the courts can decide on this. “Basic human rights also apply to foreigners in the country.”

Trump has pressured the courts to “make a decision immediately,” but he can’t get them to listen.

Don't forget the judiciary, in the first 100 days after coming to power, he issued 200 stays of execution regarding Trump's decisions regarding immigration, Palestinian students, university funding...

Trump complains about judges…

While discussing these issues in an interview on NBC television, Kristen Welker asked Trump:

“As president, aren’t you supposed to defend the Constitution of the United States?”

Trump's response is as follows:

"I don't know!"

However, when he took office on January 24, he swore with such an emphatic expression, "I will protect, preserve and defend the constitution"!

Trump 'doesn't know' because he cannot digest a rule, a norm that is superior to him and that he has to abide by!

RULE OF LAW AND POPULISM

Throughout the ages, sovereignties have had some basic rules.

However, the emergence of texts that regulate the duties and powers of the state, the rights and obligations of citizens, and the basic organs of the state are related to modernization.

Newton in physics, Montesquieu in political science and constitutional law are children of the same era.

We call the texts that limit and regulate state powers and protect citizens' rights and freedoms against those in power, a constitution.

In ancient terms, the fundamental law!

Prof. Zühtü Arslan writes on the very first page of his book “Constitutional Theory”:

“Constitutionalism is a set of principles and ideas aimed at limiting political power in order to protect rights and freedoms. The most important and effective of these principles are the rule of law, human rights, political neutrality, separation of powers and judicial review.”

For this reason, the superior norm in a democratic state governed by the rule of law is not the will of Parliament or the national will, but the Constitution. The national will must also comply with the Constitution.

Therefore, theoretically, an impartial judiciary monitors the legislature and the executive in terms of legality.

Leaders like Trump cannot stomach the concept of the constitution in this sense.

POWER AND CONSTITUTION

The AKP is running a “new civil constitution” campaign. However, it does not mention basic constitutional concepts, not even the first constitutional principle, “separation of powers.”

The government in Türkiye is known for its opposition to the separation of powers, the independence of the judiciary, the Central Bank and the principle of merit in public institutions. We also see firsthand how this has shaken the sense of justice in society and investment security in the economy.

Moreover, the principle of "binding constitutional court decisions" was not included in the official draft submitted by the AK Party to the Constitutional Reconciliation Commission in the 2011-2013 period! This is a grave situation. Will the Constitutional Court be a consultative body?! Will the rule of law remain then?

Trump will most likely lose the majority in the legislative body in the next 1.5 years' re-elections... If the judiciary and the Fed also repel Trump's attacks, this would be an extraordinarily valuable success for the rule of law against authoritarian populism. It would also set a good example for the world.