Dışişleri Bakanı Fidan’ın Türkiye’nin İsrail’le Suriye’de karşı karşıya gelmek istemediğini söylemesi, Suriye’nin Türkiye’yi daha fazla içine çektiğini gösteriyor. Suriye Geçici Cumhurbaşkanı Şara, Ankara ziayareti sırasında Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görünüyor. (Foto: Cumhurbaşkanlığı)

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması ve cezaevine konulması ile gelişen olaylar, başta ekonomik meseleler ve hayat pahalılığı olmak üzere, muhtelif nedenlerle zaten sıkıntılı olan Türkiye’yi daha da gerdi ve halkı ayrıştırdı.

Türk halkının büyük bir bölümü, Türkiye’de adalet sisteminin tarafsızlığını ve bağımsızlığını kaybettiği, siyasi baskının arttığı ve özgürlüklerin giderek sınırlandığı görüşüyle, çok kaygılı ve tepkili.

Türkiye’de bunlar yaşanırken, uluslararası alanda ve dış politikada da ülkemizle doğrudan ilgili veya ülkemizi de etkileyen önemli gelişmeler yaşanıyor.

Artık, maalesef, birçok iç içe geçmiş ortak meselemiz bulunan Suriye ve Suriye bağlantılı gelişmelerden konuya girelim.

Yeni Suriye kabinesi

Suriye’de 29 Mart’ta açıklanan yeni kabine ağırlıklı olarak Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ) kadrolarından oluşuyor.

Kabinede birer Hıristiyan (Sosyal İşler), Alevi (Ulaştırma), Dürzi (Tarım) ve Kürt (Eğitim) bakan da var ama bunlar sözkonusu azınlıkları temsil eden gruplarla görüşülüp onlardan alınan isimler değiller, bireysel aidiyetleriyle kabineye dahil edildiler.

Sosyal işlerden sorumlu Hıristiyan Bakan Hind Kabawat aynı zamanda kabinenin tek kadın üyesi.

Kabinede, devrik cumhurbaşkanı Beşar Esad döneminde Ulaştırma ve Ekonomi Bakanlıkları yapmış olan iki kişi bile var.

Kabinede Türkiye’de okuyan ve Türk vatandaşlığına da sahip olan bakanlar da var ama Suriyeli Türkmen yok.

Herhalükarda, Suriye’yi önümüzdeki dönemde, esas olarak, en genel şekliyle siyasal islamcı olarak tanımlanabilecek Cumhurbaşkanı Ahmed el-Şara’nın liderliğinde, HTŞ’nin İdlib’deki çekirdek kadrolarından gelen Savunma, Adalet, İçişleri ve Dışişleri Bakanlarından oluşan güvenlik dörtlüsü ve bunların “istişare heyetleri” yönetecek.

Beş yıl süreceği açıklanan geçiş döneminden yeni bir dikta rejimi mi yoksa yöneticilerin serbest seçimle belirlendiği özgürlükçü, çoğulcu ve kapsayıcı bir sistem mi çıkacağını zaman gösterecek.

Suriyeli Kürtlerin geleceği

Suriye’deki gelişmeler ve Türkiye’de hükümetin “Terörsüz Türkiye” olarak adlandırdığı süreç, hem Suriye içindeki karşıt Kürt gruplar (YPG/PYD ile Kürt Ulusal Koalisyonu), hem bölgenin farklı ülkelerindeki (Türkiye, Suriye, Irak) Kürt oluşumları arasında yoğun bir görüşme/istişare trafiği oluşturdu ve bir anlamda, Kürtlerin yek vücut olmalarının yolunu açtı.

Suriyeli Kürtler arasındaki görüşmelerde ABD ve Fransa, ve bu iki ülke kadar önde görünmemekle birlikte İngiltere, arabuluculuk yapıyor.

YPG/PYD’den yeni Suriye kabinesiyle ilgili olumsuz açıklamalar geldi ama 10 Mart tarihinde imzalanan Ahmed el Şara-Mazlum Abdi anlaşması çerçevesinde iki tarafın muhtelif konularda oluşturduğu gruplarda müzakereler yapılıyor.

Sahada da bazı somut adımlar atılıyor. YPG’liler Halep’in Kürt yoğun bölgelerinden ve Teşrin Barajı bölgesinden çekilerek yerlerini Suriye güvenlik güçlerine bırakıyorlarmış.

Şam ile YPG/PYD arasındaki pazarlıklar; Kürt tarafının talepleri, Şam’ın verebilecekleri ve talepleri, Türkiye’nin pozisyonu ve diğer üçüncü ülkelerin müdahaleleriyle şekilleniyor.

Ne istiyorlar?

Suriyeli Kürtlerin talepleri şu şekilde özetlenebilir: ademi merkeziyetçi bir sistem oluşturulması, YPG’nin bir bütün olarak korunması, petrol gelirlerinden Kürtlere pay verilmesi, lisan ve kültürel haklarla birlikte bu unsurların anayasada yer alması.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, 13 Mart’ta Şam’a gerçekleştirdiği ziyaretten birkaç gün sonra, Türkiye’nin bu konulardaki tutumunu açıkladı ve 25-26 Mart’ta da Vaşington’a gitti.

Vaşington’daki görüşmelerin (özellikle Suriye ve YPG boyutunda) Türkiye açısından tatminkar olmadığı söyleniyor, bilemeyiz.

Ama, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, görüşme hakkında sosyal medya hesabında yayınlanan açıklamasında, Suriye’de Türkiye’yle işbirliğine sadece İran’ın istikrar bozucu faaliyetlerine karşı bu ülkenin desteklenmesi bağlamında atıf yaptı ve YPG’ye hiç değinmedi.

Önümüzdeki dönemde ABD Türkiye’yi hoş tutmak için YPG konusunda Türkiye lehine görünen bazı adımlar atabilir ama tutumunda köklü değişiklikler beklenmemeli.

ABD’nin, yıllarca yatırım yaptığı, eğitip donattığı YPG’yi, çöpe atmasını veya dağıtmasını beklemek, hele mevcut konjonktürde, hiç gerçekçi değil.

Yaşanan gelişmelerden görünen o ki, bir yandan Suriye’de Kürtlerin sistemin (ayrıcalıklı) bir parçası haline getirilmesine çalışılıyor, öbür yandan, daha uzun vadede, yeni Orta Doğu’da onlara bir yer hazırlanıyor.

Türkiye ile İsrail, Suriye’de karşı karşıya

İsrail, en büyük düşmanlarından biri olan Suriye’nin bir daha kendisine tehdit teşkil etmemesi için bu ülkeyi zayıflatma ve bölme stratejisini uygulamaya sokarak, kendisi açısından güvenli bir Suriye oluşturmaya girişti.

Suriye’nin güney bölgelerinin askersizleştirilmesini ve silahsızlandırılmasını talep eden, Kürtler ve Dürziler üzerinden Suriye’ye müdahalede bulunan İsrail, Suriye’nin her türlü askeri ve stratejik varlığını bombalayıp ortadan kaldırıyor.

Son dört ayda gerçekleştirilen 740’ün üzerinde bu tür saldırının hiçbiri Suriye’den İsrail’e yönelik bir tehdide veya saldırıya misilleme değil, tamamen tek taraflı ve imha amaçlı.

İşgal altındaki Golan’ın kalanını da işgal eden İsrail askerleri, bu bölgenin de ötesinde Suriye toprakları içinde sabit noktalar oluşturdular, devriye atıyorlar ve köylerde kasabalarda kontroller yapıyorlar.

Öte yandan, Türkiye ile Suriye arasında savunma işbirliği kapsamında Türkiye’nin yeni Suriye ordusunun oluşturulmasına yardımcı olacağı ve eğitim vereceği, ayrıca, Suriye topraklarında üs kurması üzerinde mutabık kalındığı söyleniyor.

Türkiye’yi ilgilendiren PKK

Türk silahlı kuvvetleri Suriye topraklarında zaten ve esas olarak YPG/PKK ile savaşmak için bulunuyor.

Şimdi, Suriye’de savaş uçakları, SİHA/İHA ve hava savunma sistemleri de konuşlandırılacak üsler kurulmasının temel gerekçeleri şunlar olabilir:

– Suriye ordusuna eğitim verilmesi amacıyla altyapı oluşturulması.

– IŞİD’le mücadele edilmesi. (Türkiye tek başına mı, uluslararası koalisyonla mı, Amman toplantısına katılan dört ülkeyle mi bu mücadeleyi yapacak).

– Suriye’nin dış müdahalelere karşı korunması. (Bu doğruysa, Türk askeri için yeni bir misyon ve çok tartışmalı bir konu).

İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz, (Türkiye’yi kast ederek) “Düşman güçlerin Suriye’ye girmesine ve İsrail’in güvenlik çıkarlarını tehdit etmesine izin verirseniz, ağır bir bedel ödersiniz” diyerek Suriye’yi tehdit etti.

İsrail hava kuvvetlerinin bir kaç gün önce Suriye’de vurduğu üsler arasında Türkiye’ye tahsis edildiği söylenen Humus ve T4 üsleri bulunuyor.

İsrail dahil yabancı basında, İsrailli yetkililerin açıklamalarına atfen, bu saldırılar Tel Aviv’in Türkiye’ye uyarısı olarak yorumlandı.

İsrail’in hava saldırılarında üç Türk mühendisin de hayatını kaybettiği yolunda iddialar bulunuyor. Resmi bir açıklama yapılmadı, yalan haber olduğunu temenni edelim ama doğruysa birçok bakımdan çok çok vahim.

Türkiye karşıtı dış cephe

ABD’nin desteğini arkasına almış olan İsrail’in Suriye’ye saldırıları uluslararası hukuka ve normlara aykırı ama dünya sessiz kalıyor, Arap ülkeleri de yasak savma kabilinden bazı açıklamalarla durumu idare ediyor.

Türkiye ise, Doğu Akdeniz’den Ege’ye, güney sınırlarımızdan İran sınırına kadar bir çok alanda (İsrail, YPG/PKK, ayrıca, ABD, Yunanistan, GKRY, Fransa ve bazı Arap ülkelerinden) tehdit algılıyor ve karşı hamleler yapıyor.

Suriye’de üs kurulması konusu da bu kapsamda düşünülmüş olabilir.

Milli Savunma Bakanlığı, Suriye’de yaşanan veya yaşandığı iddia edilen gelişmelerle ilgili olarak sadece resmi kaynakların açıklamalarına itibar edilmesi gerektiğini bildirdi ama bundan başka bir açıklama yapılmıyor.

Türk kamuoyu da ne olup bittiğini sosyal medyayı ve yabancı basını izleyerek anlamaya çalışıyor.

Türkiye, İsrail ile çatışır mı?

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Rabbim kahrı perişan eylesin” dediği İsrail’in Türkiye’yi artık İran kadar düşman telakki ettiği görülüyor.

Reuters haber ajansına konuşan Hakan Fidan Türkiye’nin Suriye’de İsrail’le karşı karşıya gelmek istemediğini söylemiş ama Türkiye İsrail’i “siyonist yayılmacı”, İsrail de Türkiye’yi “yeni Osmanlıcı yayılmacı” olarak görüyor ve iki ülke arasında Suriye sahasında çatışma olasılığı sıfır ihtimal değil.

(ABD’nin iki müttefiki arasındaki gerginliği yatıştırmak için bir aşamada devreye girmesi beklenebilir).

İş, sınırlı ve kısa süreli de olsa, çatışmaya giderse iki taraf da zarar görür. Ekonomi çok olumsuz etkilenir. İç siyasette ciddi sıkıntıları bulunan her iki ülkede de olağanüstü hal önlemlerine gerekçe oluşturabilir.

Foreign Minister Fidan's statement that Türkiye does not want to confront Israel in Syria shows that Syria is drawing Türkiye in even more. Syrian Interim President Shara is seen with President Erdoğan during his visit to Ankara. (Photo: Presidency)

The events that developed with the arrest and imprisonment of Istanbul Metropolitan Municipality Mayor Ekrem İmamoğlu further tense Türkiye, which is already in trouble due to various reasons, especially economic issues and the high cost of living, and divided the people.

A large part of the Turkish public is very concerned and resentful, with the view that the justice system in Türkiye has lost its impartiality and independence, that political pressure is increasing and that freedoms are becoming increasingly restricted.

While these are happening in Türkiye, important developments are also taking place in the international arena and in foreign policy that are directly related to or affect our country.

Now, let's get into the topic of Syria and Syria-related developments, with which we unfortunately have many intertwined issues in common.

New Syrian cabinet

The new cabinet announced in Syria on March 29 consists mainly of Hayat Tahrir al-Sham (HTS) cadres.

There is also a Christian (Social Affairs), Alevi (Transportation), Druze (Agriculture) and Kurdish (Education) minister in the cabinet, but these names were not taken from the groups representing the minorities in question, they were included in the cabinet with their individual affiliations.

Hind Kabawat, the Christian minister responsible for social affairs, is also the only female member of the cabinet.

There are even two people in the cabinet who served as Ministers of Transport and Economy during the term of ousted President Bashar Assad.

There are ministers in the cabinet who studied in Türkiye and have Turkish citizenship, but there are no Syrian Turkmens.

In any case, Syria will be governed in the coming period mainly by the security quartet consisting of the Defense, Justice, Interior and Foreign Ministers and their "advisory boards", who come from the core cadres of HTS in Idlib, under the leadership of President Ahmed al-Shara, who can be described as a political Islamist in the most general sense.

Time will tell whether a new dictatorial regime or a liberal, pluralistic and inclusive system in which leaders are determined through free elections will emerge from the transition period, which is expected to last five years.

The future of Syrian Kurds

The developments in Syria and the process that the government in Türkiye calls “Turkey Without Terrorism” have created an intense traffic of talks/consultations between the opposing Kurdish groups in Syria (YPG/PYD and the Kurdish National Coalition) and the Kurdish formations in different countries of the region (Turkey, Syria, Iraq) and, in a sense, paved the way for the Kurds to become one body.

In the talks between Syrian Kurds, the US and France, and although not as prominent as these two countries, the UK, are acting as mediators.

There have been negative statements from the YPG/PYD regarding the new Syrian cabinet, but negotiations are being held in groups formed by the two sides on various issues within the framework of the Ahmed al-Shara-Mazlum Abdi agreement signed on March 10.

Some concrete steps are being taken on the ground. YPG members are reportedly withdrawing from the Kurdish-populated areas of Aleppo and the Teshrin Dam area, leaving their places to Syrian security forces.

The negotiations between Damascus and the YPG/PYD are shaped by the demands of the Kurdish side, what Damascus can offer and its demands, Türkiye's position and the interventions of other third countries.

What do they want?

The demands of the Syrian Kurds can be summarized as follows: the establishment of a decentralized system, the protection of the YPG as a whole, a share of oil revenues for the Kurds, and the inclusion of these elements in the constitution along with language and cultural rights.

A few days after his visit to Damascus on March 13, Foreign Minister Hakan Fidan announced Türkiye's position on these issues and went to Washington on March 25-26.

It is said that the talks in Washington (especially regarding Syria and the YPG) were not satisfactory for Türkiye, we cannot know.

But in his statement about the meeting published on his social media account, US Secretary of State Marco Rubio referred to cooperation with Turkey in Syria only in the context of supporting that country against Iran's destabilizing activities and made no mention of the YPG.

In the coming period, the US may take some steps that appear to be in Turkey's favor regarding the YPG in order to please Türkiye, but radical changes in its attitude should not be expected.

It is completely unrealistic, especially in the current circumstances, to expect the US to throw away or disband the YPG, in which it has invested, trained and equipped for years.

It seems from the developments that, on the one hand, there are efforts to make the Kurds a (privileged) part of the system in Syria, and on the other hand, in the longer term, a place is being prepared for them in the new Middle East.

Türkiye and Israel face off in Syria

Israel has attempted to create a safe Syria for itself by implementing a strategy to weaken and divide Syria, one of its greatest enemies, so that it will no longer pose a threat to itself.

Israel, which demands the demilitarization and disarmament of the southern regions of Syria and intervenes in Syria through the Kurds and Druze, is bombing and eliminating all military and strategic assets of Syria.

None of the more than 740 such attacks carried out in the last four months were in retaliation for any threat or attack by Syria against Israel, but were entirely one-sided and aimed at destruction.

Israeli soldiers, who also occupy the rest of the occupied Golan, have set up fixed posts inside Syrian territory beyond this area, conducting patrols and checking villages and towns.

On the other hand, it is said that within the scope of defense cooperation between Türkiye and Syria, Türkiye will help form a new Syrian army and provide training, and that an agreement has been reached to establish a base on Syrian soil.

PKK concerns Türkiye

Turkish armed forces are already on Syrian soil and are mainly there to fight the YPG/PKK.

Now, the main reasons for establishing bases in Syria where warplanes, UAVs/UCAVs and air defense systems can be deployed may be as follows:

– Creating infrastructure to provide training to the Syrian army.

– Fighting ISIS. (Will Türkiye fight this fight alone, with an international coalition, or with the four countries that participated in the Amman meeting?)

– Protection of Syria against external interventions. (If this is true, it is a new mission for the Turkish military and a very controversial issue).

Israeli Defense Minister Yisrael Katz threatened Syria, saying, "If you allow hostile forces to enter Syria and threaten Israel's security interests, you will pay a heavy price." (Referring to Türkiye).

Among the bases that the Israeli air force struck in Syria a few days ago were the Homs and T4 bases, which were said to have been allocated to Türkiye.

These attacks were interpreted in the foreign press, including Israel, as a warning from Tel Aviv to Türkiye, citing statements by Israeli officials.

There are claims that three Turkish engineers lost their lives in Israeli airstrikes. No official statement has been made, let's hope it's fake news, but if it's true, it's very, very serious in many ways.

Anti-Türkiye foreign front

Israel's attacks on Syria, which have the support of the US, are against international law and norms, but the world remains silent and Arab countries manage the situation with some statements that seem to evade prohibition.

Turkey, on the other hand, perceives threats (from Israel, YPG/PKK, as well as the USA, Greece, Greek Cypriot Administration, France and some Arab countries) in many areas from the Eastern Mediterranean to the Aegean, from our southern borders to the Iranian border, and is taking countermeasures.

The issue of establishing a base in Syria may also have been considered in this context.

The Ministry of National Defense has stated that only official sources' statements should be trusted regarding developments taking place or alleged to have taken place in Syria, but no other statement is made.

The Turkish public is also trying to understand what is going on by monitoring social media and the foreign press.

Will Türkiye clash with Israel?

It seems that Israel, about whom President Erdoğan said, “May God make them miserable,” now sees Türkiye as an enemy as much as Iran.

Speaking to the Reuters news agency, Hakan Fidan said that Türkiye does not want to confront Israel in Syria, but Turkey sees Israel as a “Zionist expansionist” and Israel sees Türkiye as a “neo-Ottoman expansionist” and the possibility of a conflict between the two countries in Syria is not zero.

(The US can be expected to step in at some stage to calm tensions between its two allies).

If the situation escalates to conflict, even if it is limited and short-term, both sides will suffer. The economy will be severely affected. It could be grounds for emergency measures in both countries, which have serious domestic political problems.