Son beş yılda et fiyatları yüzde 1230 artmış! Et fiyatlarının el yakan pahalılığını biliyorduk da beş yılda bu kadar arttığını görmek insanı daha bir etkiliyor.

Fiyatlar artmaya devam ediyor üstelik.

“Beş yıl” üzerinde durmak gerekir. Et fiyatlarında artış başladığı zaman hızlı bir üretim programıyla üçüncü, dördüncü yılda artışları dizginlemek mümkün olmaz mıydı?

Geneldeki fiyat artışlarını önlemek için rasyonel bir “istikrar proramı”nı dört yıl önce, üç yıl önce başlatamaz mıydı?

İktidar kolayına kaçtı, et ithal ederek fiyatları “tanzim” etmeye çalıştı. Olmadı tabii.

“Faiz sebeptir” dayatmasının enflasyonu patlatacağı uyarısında bulunan iktisatçıları da “mandacı iktisatçılar” diye damgaladı. Rasyonel ekonomi yerine “müjdeler” saçarak seçim kazanmayı tercih etti, sonuç ortada…

MANDACI İKTİSATÇILAR

Erdoğan’ın “mandacı iktisatçılar” söylemi farklı görüşleri suçlayan, hatta düşman gibi gösteren bir kavramdır… “Dış güçler” söyleminin bir versiyonu…

Cumhurbaşkanı, “mandacı iktisatçılar” kavramını ilk defa 2021’de kullanmıştı. İki yüz yıldır kalkınma hamlelerimizi darbeler, “IMF, Dünya Bankası” ve “mandacı iktisatçılar” engellemişti!... Şimdi kendi milli modelimizle şahlanıyorduk:

“Felaket tellallarının gürültülerini bunun için dikkate almıyoruz. Mandacı iktisatçıların reçetelerine bunun için itibar etmiyoruz. (22 Kasım 2021)İki yüz yıllık iktisat tarihine burada hiç girmeyelim. Merhum Mehmet Genç Hocamızın yazdığına göre, daha Kanuni zamanında Avrupa’nın ekonomik potansiyeli Osmanlı’nın 4-5 katı büyüklükteydi. (Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Yay. s. 35)

Sorunları IMF’ye, Dünya Bankasına, Mandacı iktisatçılara, kısaca “dış güçler”e bağlamak kendi eksiğimizi, yanlışımızı görmeyi engelliyor.

Bu bakamından, keşke Erdoğan 2021’deki eleştirileri “mandacı iktisatçılar” diye elinin tersiyle iteceğine hemen o zaman “rasyonel zemin”e dönseydi daha iyi olmaz mıydı?

Tabi bozulma 2021’de değil, 2014-2015’lerde başladı. 2021 önemli bir düşüşün başlangıcıydı.

ŞİMŞEK’İN YETKİSİ?

Amacım siyasi eleştiri değil. İşte Mehmet Şimşek’in “rasyonel zemin” diyerek ifade ettiği, bugünkü Merkez Bankası’nın “sıkı duruş” olarak tanımladığı istikrar politikalarını destekledim.

Amacım, eleştirel konulara dikkat çekerek “rasyonel düşünce”nin gelişmesine katkıda bulunmaktır.

Fakat Şimşek’in “rasyonel politika”sı 1980’de Turgut Özal’ın, 2001’de Kemal Derviş’in yaptığı gibi kapsamlı bir reforma dönüşemedi. Şimşek bir tek gün olsun “hukuk”tan bahsetmedi. “Yapısal reformlar” sözü de Şimşek’in dudaklarından piyasalara ulaşmadı.

Şimşek 2018’e kadarki Bakanlığı sırasında kuvvetle savunduğu Merkez Bankası bağımsızlığı, AB hukuku, Kamu İhale Yasası gibi kavramları ağzına almıyor. Anlaşılıyor ki yetkileri “para politikası” ile sınırlı. Etkisi de sınırlı kalıyor.

İşte Merkez Bankası, İmamoğlu’nun tutuklanmasıyla başlayan piyasa paniğini üç günde 26 milyar dolar sürerek dizginleyebildi… Ya bir de rezervler eskisi gibi negatifte olsaydı?!.

İKTİDAR NE YAPIYOR?

Alman Commerzbank, 2025 sonunda doların 38 lira olacağını tahmin etmişti. Mart sonunda dolar 38 lira oldu bile. Commerzbank da yıl sonu dolar tahminini 42 liraya çıkarmış! 2026 sonu için de 46 liraya…

Yatırımcı ne yapsın? Dolar yıl sonunda 38 TL olacak diye hesap yaptıysa daha şimdiden 38 lira oldu.

Bu işler sadece Merkez Bankası’nın işlemleriyle düzelmiyor. “Siyaset”in düzenli ve güvenilir olması gerekiyor.

Commerzbank analisti Tatha Ghose, İmamoğlu’nun tutuklanması ve gelişen olaylardan bahsederek, “Liradaki istikrarı korumak, yalnızca parasal önlemlerle değil, aynı zamanda öngörülebilir bir siyasi ve hukuki çerçeveyle mümkün olabilir” diyor.

İşte bütün mesele bu. Et fiyatlarının, gelir dağılımı bozukluğunun, emekli maaşlarının da altındaki sebep bu.

Demek ki çözüm; siyasi ortamı yumuşatmak, vatandaşları baskı endişesine düşürmemek, yargıdan elini çekmek, hukuk güveni yaratmak…

Vatandaşları eşit saydığını mesela mülakatları kaldırarak ispat etmek…

İktidar tersini yapıyor. Artık kanıksanmış hamasetin dışında, bu iktidarın geleceğe dair bir “anlatı”sı yok. Onun için kitlelere umut vermiyor.

Meat prices have increased by 1230 percent in the last five years! We knew that meat prices were prohibitively expensive, but seeing it increase so much in five years is even more impressive.

Moreover, prices continue to rise.

We need to focus on the “five years”. When meat prices start to increase, wouldn’t it be possible to control the increases in the third or fourth year with a rapid production program?

Couldn't a rational "stabilization program" have been started four or three years ago to prevent general price increases?

The government took the easy way out and tried to "regulate" prices by importing meat. Of course, it didn't work.

He also branded economists who warned that the imposition of “interest is the reason” would cause inflation to explode as “mandatory economists.” He preferred to win elections by spreading “good news” instead of rational economics, and the result is obvious…

MANDATORY ECONOMISTS

Erdoğan’s “mandatory economists” discourse is a concept that accuses different views and even portrays them as enemies… A version of the “foreign powers” discourse…

The President used the term “mandatory economists” for the first time in 2021. Coups, “IMF, World Bank” and “mandatory economists” had hindered our development efforts for two hundred years!... Now we were rising with our own national model:

“This is why we do not pay attention to the noise of the doomsayers. This is why we do not give credence to the prescriptions of the mandate economists. (November 22, 2021)Let's not even get into the two-hundred-year economic history here. According to what our late Mehmet Genç Hoca wrote, the economic potential of Europe was 4-5 times the size of the Ottoman Empire during the time of Suleiman the Magnificent. (State and Economy in the Ottoman Empire, Ötüken Publishing, p. 35)

Blaming the problems on the IMF, the World Bank, Mandate economists, in short, on “foreign powers” prevents us from seeing our own shortcomings and mistakes.

In this respect, wouldn’t it have been better if Erdoğan had immediately returned to “rational ground” instead of dismissing the criticisms in 2021 as “mandatory economists”?

Of course, the deterioration started in 2014-2015, not in 2021. 2021 was the beginning of a significant decline.

THE AUTHORITY OF LIGHTNING?

My aim is not political criticism. I supported the stability policies that Mehmet Şimşek called "rational ground" and that today's Central Bank defines as "tight stance".

My aim is to contribute to the development of "rational thought" by drawing attention to critical issues.

However, Şimşek's "rational policy" could not turn into a comprehensive reform like that of Turgut Özal in 1980 and Kemal Derviş in 2001. Şimşek did not mention "law" for a single day. The words "structural reforms" did not reach the markets from Şimşek's lips either.

Şimşek does not mention concepts such as Central Bank independence, EU law, and the Public Procurement Law, which he strongly defended during his term as Minister until 2018. It seems that his powers are limited to “monetary policy.” His influence is also limited.

Here, the Central Bank was able to contain the market panic that started with İmamoğlu's arrest by releasing 26 billion dollars in three days... What if the reserves were also negative as before?!.

WHAT IS THE GOVERNMENT DOING?

German Commerzbank had predicted that the dollar would be 38 lira by the end of 2025. By the end of March, the dollar was already 38 lira. Commerzbank also increased its year-end dollar forecast to 42 lira! And for the end of 2026, it will be 46 lira…

What should investors do? If they calculated that the dollar would be 38 TL by the end of the year, it is already 38 TL.

These things cannot be fixed only with the operations of the Central Bank. “Politics” must be orderly and reliable.

“Preserving the stability of the lira is possible not only with monetary measures but also with a predictable political and legal framework,” says Commerzbank analyst Tatha Ghose, referring to İmamoğlu’s arrest and the unfolding events.

That's the whole issue. It's the underlying reason for meat prices, income inequality, and pensions.

So the solution is to soften the political environment, not to make citizens worry about oppression, to take their hands off the judiciary, to create legal confidence…

To prove that you consider citizens equal, for example, by removing interviews…

The government is doing the opposite. Apart from the now inured rhetoric, this government has no “narrative” about the future. That is why it does not give hope to the masses.