Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “bu benim son seçimim” demesinin yansımalarına bakmak bile Erdoğan’ın bırakma ihtimalinin ne kadar ciddiye alındığını gösteriyor aslında. 

Sonuçta eğer gerçekten Erdoğan bırakıyor olsa, en geç 31 Mayıs 2028 itibariyle 26 yıl sürmüş bir iktidarın sona ereceğine göre hesap yapılsa şimdiden toplumda muhtemel senaryoların, lider adaylarının, geçiş süreçlerinin konuşulmaya başlanmış olması gerekirdi. 

Hem böyle bir tartışmaya girmenin maliyeti hem de bunun gerçekçi olmaması nedeniyle AK Parti’den sadece “nereden çıktı, tabii ki cumhurbaşkanımız başımızda, Allah uzun ömür versin” açıklamaları geldi.

Meseleyi sadece Erdoğan özelinde değerlendirmek eksik olur. Türkiye’de siyaset girilince çıkılabilen bir meşgale değil. Bunun sebepleri uzun konuşulur ama geçmiş siyasi pratiğimiz kazanabilecekken, devam edebilecekken bırakan siyasetçi örnekleri ile dolu değil. 

Aksine siyasi ömrü bitmiş iken “nasıl olur da devam ederim” diyen onlarca örnek var.

Rahmetli Süleyman Demirel, darbeler, iktidarlar, hapisler, inişler ve çıkışlar sonunda devletin en tepesindeki koltuğa oturduğunda siyasette tam 31 yılı devirmişti. 69 yaşında Çankaya çıktı, normalde 7 yıl sonra yani 76 yaşında köşesine çekilmesi gerekiyordu. Yapmadı. 

Görev süresi beş yıl daha uzasın diye meclise verilen anayasa değişikliği önerisi geçmeyince ancak o zaman bırakmak zorunda kaldı. Bıraktı dediysek Ankara Kuleli Sokaktaki ofisinden ve Güniz Sokaktaki evinden mesaj vermeye devam etti ama siyasi ömrü bitmişti. 

Bülent Ecevit 79 yaşında siyaseti bırakmak zorunda kaldığında geride pek de iyi hatırlanmayan bir son dönem bıraktı. Başbakanlığının sonunda onu takip eden gazetecilerin çalışma mekanı Kızılay’daki Başbakanlık merkez binası değil hastanenin ya da Oran’daki evinin önündeki çadırlardı. 

Çok üzücü ama Ecevit son döneminde o kadar zayıf düşmüştü ki başbakanlık çıkışında yaptığı açıklamaları biraz uzaktan bile duymak mümkün olmadığı için mikrofonlara yansıyan sözleri kasetlerden deşifre edilebilirdi. 

Ne uzun yıllar siyaset yapmış birine ne de Türkiye gibi bir ülkeye yakışan günlerdi.

Necmettin Erbakan da ömrünün son deminde siyasi ömrü tükenmiş olması rağmen tekerlekli sandalyeden yaptığı konuşmalarda Erdoğan ve arkadaşlarına ağır hakarete varan eleştiriler getirirdi. Son zamanına kadar da partisinin üzerinden elini çekmedi.

Çok eskilere gitmeyelim. CHP’nin eski genel başkanı Kemal Kılıçdaroğlu tüm seçim yenilgilerine ve partisinin son kurultayında Özgür Özel’e kaybetmiş olmasına rağmen siyasetten çıkmanın mümkün olmadığını söylüyor. Partisinde de yerel seçim sonuçlarına göre Kılıçdaroğlu tekrar gelir mi ihtimalini konuşanlar var.

Şimdi siyasal zemini bu kadar aşınmış, toplumdaki desteği en düşük seviyelerini görmüş liderlerinin neredeyse son nefeslerine kadar gitmek istemedikleri bir ülkede son seçim zaferinin havası en azından şimdilik dağılmamış Erdoğan’ın bırakmasını beklemek pek gerçekçi değil.

Bu arada yanlış anlaşılmasın. Görev süresi dolan elbette gitmeli. Bu Erdoğan için de geçerli. Ama ortada bu geçmiş varken, liderler üzerinden kendini tanımlayan bir ülkede Cumhurbaşkanı’nın bırakması üzerine yorum yapmak hukuken doğru olsa da siyaseten gerçekçi değil. Zaten belki de o yüzden şimdilik kimse de bunu pek konuşmuyor.

Üzerinde genel mutabakat olan husus Erdoğan’ın görevi bırakmamak için tüm yolları deneyeceği. Nitekim Bekir Bozdağ ve Adalet Bakanı Yılmaz Tunç bu konuda yolu da gösterdiler. 

Mesele iktidarın seçimleri Erdoğan’ın tekrar seçime girmesini sağlayacak şekilde yenilemek için 360 milletvekilini parlamentoda bulup bulamayacağında düğümleniyor. Burada yerel seçimler önemli bir kriter olacak.

Eğer iktidar İstanbul’u da kazanacak şekilde bir başarı gösterir ve muhalefetin bu seçimi de alamadığı bir durum ortaya çıkarsa Erdoğan mecliste anayasa değişikliği de dahil sonraki süreçlerde psikolojik olarak daha hâkim bir konuma gelir. Yok, eğer muhalefet hem elindeki yerleri çoğunlukla tutar üzerine de İstanbul’da bazı yeni ilçeler ve Bursa gibi sembolik yeni merkezleri kazanırsa o zaman Erdoğan’ın istediği gibi bir süreç yürütmesi kolay olmayacaktır.

İdeal olan belediye başkanlığından cumhurbaşkanlığına kadar hiçbir görevde en iyi ismin bile iki dönemden fazla kalamaması. Ancak esnaf odalarından ticaret odalarına kadar böylesi demokratik bir teamülün yerleşmediği bir ortamda bunu temin etmek yasal düzenleme yapılsa bile kolay görünmüyor. 

Bizde liderler siyaseti bırakmıyor. Ancak millet ya da siyaset onları bırakınca mecburen kenara çekiliyorlar. Halbuki vakti zamanı geldiğinde kenara çekilmeyi bilmek de erdem olmalı.

Just looking at the repercussions of President Erdoğan saying "this is my last election" actually shows how seriously the possibility of Erdoğan quitting is taken.

After all, if Erdogan was really leaving, if the calculations were made that a 26-year rule would end as of May 31, 2028 at the latest, possible scenarios, leadership candidates and transition processes should have already started to be discussed in society.

Due to both the cost of engaging in such a debate and the unrealistic nature of it, the only statement from the AK Party was "where did it come from, of course we have our president, may God give him a long life" .

It would be incomplete to evaluate the issue only in terms of Erdoğan. Politics in Turkey is not a pastime that you can get out of. The reasons for this can be discussed at length, but our past political practice is not full of examples of politicians quitting when they could have won or continued.

On the contrary, there are dozens of examples of people saying "how can I continue? " when their political life is over .

The late Süleyman Demirel had completed 31 years in politics when he took the top seat of the state after coups, governments, prisons, ups and downs. Çankaya came out at the age of 69, normally he should have retired 7 years later, at the age of 76. He didn't.

When the constitutional amendment proposal submitted to the parliament to extend his term of office for another five years was not passed, he had to leave it only then. If we said he left it, he continued to give messages from his office in Ankara Kuleli Street and his house in Güniz Street, but his political life was over.

When Bülent Ecevit had to leave politics at the age of 79, he left behind a last period that is not well remembered. The working place of the journalists who followed him at the end of his Prime Ministry was not the Prime Ministry headquarters in Kızılay, but the tents in front of the hospital or his house in Oran.

It is very sad, but Ecevit had weakened so much in his last term that it was not possible to hear the statements he made when he was prime minister, even from a distance, so his words reflected on the microphones could be deciphered from the tapes.

These were days that neither suited someone who had been in politics for many years nor a country like Turkey.

Necmettin Erbakan, despite his political life being exhausted at the end of his life, would criticize Erdoğan and his friends, even to the point of severe insults, in his speeches from his wheelchair. He did not take his hands off his party until his last day.

Let's not go too far back. Former CHP chairman Kemal Kılıçdaroğlu says that it is not possible to leave politics despite all his election defeats and the fact that he lost to Özgür Özel in the last congress of his party. There are also people in his party who are talking about the possibility of Kılıçdaroğlu coming again, depending on the local election results.

Now, in a country whose political ground has been so eroded and whose leaders, who have seen their lowest levels of support in society, do not want to leave until almost their last breath, it is not realistic to expect Erdoğan, whose last election victory has not dissipated, at least for now, to quit.

By the way, don't get me wrong. Of course, those whose term of office has expired should leave. This also applies to Erdogan. But with this history in sight, although it is legally correct to comment on the President's resignation in a country that defines itself through its leaders, it is politically unrealistic. Maybe that's why no one talks about it much for now.

What is generally agreed upon is that Erdoğan will try every means to avoid leaving office. As a matter of fact, Bekir Bozdağ and Minister of Justice Yılmaz Tunç showed the way in this regard.

The issue is whether the government will be able to find 360 deputies in the parliament to renew the elections in a way that will allow Erdoğan to re-enter the elections. Local elections will be an important criterion here.

If the government is successful in winning Istanbul and a situation arises in which the opposition cannot win this election, Erdogan will be in a psychologically more dominant position in the parliament in the subsequent processes, including the constitutional amendment. No, if the opposition keeps the majority of its positions and wins some new districts in Istanbul and symbolic new centers such as Bursa, then it will not be easy for Erdoğan to carry out a process as he wants.

Ideally, even the best person in any position, from mayor to president, should not last more than two terms. However, in an environment where such a democratic practice is not established, from chambers of tradesmen to chambers of commerce, it does not seem easy to ensure this, even if legal regulations are made.

Our leaders do not leave politics. However, when the nation or politics abandons them, they are forced to step aside. However, knowing how to step aside when the time comes should also be a virtue.