Türkiye kamuoyu, fazla soru soran, soruların peşini ısrarla süren, hasbelkader verilen cevapları dikkatle dinleyen siyasal-toplumsal reflekslere ve böylesi bir politik inada sahip sayılmaz. Zaten sağlam olmayan kökler ve pek de gelişememiş siyasi gelenek, dönemin fikri rüzgarları ve ilişki alışkanlıklarıyla “şahtı şahbaz oldu”. Galiba artık bütün dünyada benzer eğilim yaygınlaşıyor. Bu durumda siyaset kurumu da, bir şey anlatmakla kendini fazla yormuyor. İktidarı ve muhalefetiyle neredeyse bütün siyasi aktörler, tabanlarıyla uyumlu bu beraberliği zorlama zahmetine -riskine- girmiyor. Sadece reaksiyonları kontrol etmek ve hızlı tüketilen gündem dalgalanmalarında pozisyon almak ve imkanları değerlendirmek “siyaset” yapmaya fazlasıyla yetiyor. 

Siyasetçilerin sık müracaat ettiği derin “feraset” ve “sağduyu” da, seçmen davranışlarında derin izleri olan hasletler değil. Yani arz ve talep kolay buluşuyor. En popülist hatipler bile “seçmeni tanımak” kalıbıyla, -örtülü biçimde- “göbeğini kaşıyan çoğunluğu” tekrar tarif ediyor ve aslında velinimet olarak görüyor. Seçmenlerin reaksiyonlarını yönetmek, tepkilere konuşmak ya da kışkırtmak asli siyasi faaliyet sayılınca, işin iletişimi elbette kırılganlıkların adresi oluyor. Siyasetçiler, ne söylediği yerine söylemeyi becermesine yoğunlaşan bir tartı kuruluyor. Hep kullanılan, “gündem” değiştirme hadisesi de, mevzuların ağırlığından ziyade konuşma biçimiyle hatta sadece idare etme yeteneği açısından önem kazanıyor. Bu yüzden en sarsıcı, en etkileyici gündem başlıkları bile içerikleri itibarıyla çok dayanıksız.

Geçtiğimiz haftanın önemli başlıklarından biri, CHP Afyon Belediye Başkan adayı Burcu Köksal’ın sözleriydi. Köksal, Afyonlulara belediye başkanlığını kazanırsa “DEM Parti dışında herkese kapılarının açık olacağını” söylüyordu. Partisinin birkaç dönemdir milletvekili ve halen Grup Başkanvekili olan bir ismin bu sözlerinin, Özgün Özel’in söylediği gibi “dil sürçmesi” olması pek akla yakın gelmiyor. Zaten dili böyle sürçen, ağzı ile kulakları arasındaki bağlantı böylesine kopmuş ve kastettiğini ifade etmeyi bu kadar beceremeyen birinin bu görevlerde bulunması da ayrı bir tartışma. Sık dile getirilen ve ayarı iyice kaçmış ikinci ihtimal, Köksal’ın bilerek ve belki de maksatlı olarak bu sözleri sarf ettiği. İşaretleri bariz veya ispatlayamayacak spekülasyonlar muhtelif. Bu ihtimal için farklı gerekçeler ileri sürülüyor. CHP’nin parti içi kavgalarının ve özellikle İmamoğlu’na kaybettirme çabasının mahsulü çeşitli komplo iddiaları, en çok ilgi (taraftar) toplayanlar. Hatta olayın bu kısmı diğer partileri de içine alan asıl tartışma zemini olma yolunda. Bir diğer gerekçe ise CHP içinde bu görüşlerin zaten bir yeri ve ağırlığı olduğu varsayımından yola çıkıyor ve DEM Parti mücavir alanında ilgi görüyor. Köksal’ın vaadini yerine getirdiği söylenen Muhittin Böcek ve çok daha fazlasını söyleyen Tanju Özcan’ın yeniden aday gösterilmesi örnek veriliyor. Hadiseyi talihsizlik olarak görmekle birlikte, kutuplaştırma siyasetinin zorunlu kazası gibi görüldüğüne de tanık oluyoruz. Çok kabaca, iktidarın suçlamalarına “anlaşılır cevap verme telaşı” mazur gösterebilecek bir bahane sayılıyor. CHP’yi hedefe koyan diğer muhalefet aktörlerinden de yıkıca destek alıyor.

İktidarın etkili biçimde kullandığı kutuplaştırma ve düşmanlaştırmaya cevap yetiştirmedeki çaresizlik mazeretiyle başlayalım. “Belediyeleri DEM Parti ile yönetecekler” iddiasına karşılık, “onları kapıdan içeri almam” cevabının arasındaki müthiş uyumu görmek lazım. “Mükemmel” bütünü ve sürekli işleyen bir devri daim mekaniğini tamamlıyorlar. Rasyonel olma veya inandırma derdi olmayan, kimseyi ikna edemeyeceği gayet açık ama biri olmadan diğeri de olamayacak bir kısır döngü. Beş yılda açık ya da örtülü ittifaklarla iki seçim geçilmiş olması ve defalarca bu iddiaların ileri sürülmesi, herhangi bir ilerleme (değişiklik) yaratmamış. Köksal’ın gelen tepkilere cevap olarak yaptığı açıklamadaki inat ve sosyal medyanın bir kısmı ile muhalefet tarafından gördüğü kışkırtıcı destek bunu gösteriyor. 

Aynı şekilde Özgür Özel’in “dil sürçmesi” geçiştirmesi ya da yasal bir mecburiyeti “eşitlik taahhüdü” adıyla vaade çevirmeye kalkması da tahammülü zor bir tekrar hissi veriyor. Bu olaya verilen ya da verilmeyen tepkiler ve yönetme üsluplarındaki farklar ise mevzuya (siyasi zeminin zehirlenmesi) ilişkin olmaktan daha çok, seçim ve sonrası pozisyonlar etrafında tartışılıyor. Komplolar veya olası sonuçlar, yapısal sıkıntılardan uzakta, kapanmamış hesaplar üzerinden veya konjonktüre etkisiyle ele alınıyor. Mesela, Burcu Köksal’a gayet açık biçimde karşı çıkan İmamoğlu, ayağına dolanabilecek taşı tek vuruşla önünü açabilecek hale getirdi. İyi de yaptı ve bu vesileyle “Kürtlerle arama parti giremez” sözleriyle yaptığı sıkıntılı çıkışı da unutturdu.

Böylesi olayların “bin nasihatten” daha etkili deneyimler haline gelmesi ve ders çıkarılıp değişim yaratabilmesi için, mazeretler, komplolar dışında da tartışılabiliyor olması lazım. Öncelikle de iletişim kazası olarak ele alınmaması ya da yönetilmemesi gerekli. Siyasi iletişimin, siyasetin bütünü muamelesi gördüğü bir atmosferde hiç kolay değil elbette. Anlamı ve bağlamı iyice karışmış olmakla birlikte, “tabana” aşırı yayılan ve çok revaçtaki “algı” kelimesi ile etrafında türetilen yan kavramların popülaritesi tesadüf değil. Kaba genellemeler üreten korunaklı aidiyetler veya tanışıklıkla yetinen ilişkiler dünyasında “aynen” nasıl fonksiyonelse, “algı” da, sığ siyaset zemininin süper açıklayıcısı. 

Temel tercihler, sorunlarla ve nedenleriyle kurulan ilişki yerine, gündeme göre alınan pozisyonlarla şekillenen siyasi alanda, her şey “algı” veya algıyla ilgili. Negatif etki yaratan veya karşı tarafın dile getirdiği her gelişme, “algı yaratmak”; pozitif etki yaratan ve kontrol edilebilenler ise “algı yönetmek”. En temel meselelerde bile, nedenleri ve ilişkileriyle bütün oluşturan tercihler ve süreklilik kazanan tutumlar pek konuşulmuyor. En azından, alınan geçici pozisyonların nasıl anlatıldığı, tutarlı ve bütünlüklü politik duruşlardan daha fazla yer kaplıyor. Herkesin birbiri aleyhine bolca kullanmasına rağmen, siyasi tutarlılığın, son derece etkisiz bir unsura dönüşmesi de bu yüzden. Spekülasyonlar ya da komplolarla örselenmeyecek kalıcı pozisyonlar, tutarlılığı rakibinde değil kendisinde kovalayanların sağlayabileceği avantaj.

Turkish public opinion does not have the political-social reflexes and political stubbornness to ask too many questions, persistently pursue questions, and listen carefully to the answers randomly given. Already weak roots and a poorly developed political tradition "turned into a shahbaz" with the intellectual winds and relationship habits of the period. I think a similar trend is now becoming widespread all over the world. In this case, the political establishment does not tire itself too much by explaining anything. Almost all political actors, both the government and the opposition, do not take the trouble or risk to force this unity that is compatible with their base. Just controlling reactions, taking a position in rapidly consuming agenda fluctuations and evaluating opportunities are more than enough to engage in "politics".

The profound "insight" and "common sense" that politicians frequently refer to are not traits that have deep traces in voter behavior. So supply and demand meet easily. Even the most populist orators re-describe the "belly-scratching majority" with the motto of "knowing the voters" and actually see them as benefactors. When managing voters' reactions, speaking to or provoking reactions is considered a primary political activity, communication becomes the address of vulnerabilities. Politicians are weighed up by focusing on their ability to say things rather than what they say. The ever-used phenomenon of changing the "agenda" becomes more important in terms of the way of speaking, or even just the ability to manage, rather than the weight of the issues. That's why even the most shocking and impressive agenda topics are very flimsy due to their content.

One of the important headlines of last week was the words of CHP Afyon Mayor candidate Burcu Köksal. Köksal was telling the people of Afyon that if he won the mayoralty, "his doors would be open to everyone except the DEM Party." It does not seem plausible that these words of a person who has been a member of parliament for several terms and is currently the Group Deputy Chairman are a "slip of the tongue" as Özgün Özel said. It is a separate discussion that someone whose tongue slips like this, who has such a broken connection between his mouth and ears, and who is so incapable of expressing what he means, is in these positions. The second possibility, which is frequently mentioned and is completely out of place, is that Köksal said these words knowingly and perhaps on purpose. The signs are obvious or there are various speculations that cannot be proven. Different reasons are put forward for this possibility. Various conspiracy allegations, which are the result of CHP's internal party fights and especially its efforts to make İmamoğlu lose, are the ones that attract the most attention (supporters). In fact, this part of the incident is on the way to become the main discussion ground that includes other parties. Another justification is based on the assumption that these views already have a place and weight within the CHP, and they attract attention in the adjacent area of ​​the DEM Party. Muhittin Böcek, who is said to have fulfilled Köksal's promise, and the re-nomination of Tanju Özcan, who said much more, are given as examples. While we see the incident as unfortunate, we also witness that it is seen as a necessary accident of polarization politics. Very crudely, "the rush to give an understandable answer" to the government's accusations is considered an excuse. He also receives destructive support from other opposition actors who target the CHP.

Let's start with the excuse of helplessness in responding to the polarization and hostility that the government effectively uses. It is necessary to see the great harmony between the claim of "They will govern the municipalities with the DEM Party" and the answer of "I will not let them in the door". They complete the “perfect” whole and a continuously functioning circulation mechanism. It is a vicious circle that does not care about being rational or convincing, it is obvious that it cannot convince anyone, but one cannot exist without the other. The fact that two elections have been held in five years with open or covert alliances and these allegations have been made repeatedly have not created any progress (change). Köksal's stubbornness in the statement he made in response to the reactions and the provocative support he received from some of the social media and the opposition shows this.

Likewise, Özgür Özel's dismissal of a "slip of the tongue" or his attempt to turn a legal obligation into a promise under the name of "equality commitment" gives the impression of an intolerable repetition. The reactions given or not given to this event and the differences in management styles are discussed around the election and post-election positions rather than being related to the issue (poisoning of the political ground). Conspiracies or possible consequences are handled through open accounts or their impact on the conjuncture, away from structural problems. For example, İmamoğlu, who openly opposed Burcu Köksal, made it possible for her to open the way with a single blow, with a stone that could get tangled in her foot. He did well, and on this occasion, he made people forget his troublesome outburst with the words "No party can come between us and the Kurds."

In order for such events to become more effective experiences than "a thousand pieces of advice" and to be able to draw lessons and create change, they must be discussed apart from excuses and conspiracies. First of all, it should not be treated or managed as a communication accident. Of course, it is not easy in an atmosphere where political communication is treated as the whole of politics. Although its meaning and context are thoroughly confused, the popularity of the word "perception" and the side concepts derived around it, which has become widespread among the "base" and is very popular, is not a coincidence. Just as "exactly" is functional in the world of sheltered affiliations that produce rough generalizations or relationships that are satisfied with acquaintance, "perception" is a super explainer of the shallow political ground.

In the political field, which is shaped by the positions taken according to the agenda, rather than the basic preferences and the relationship established with the problems and their causes, everything is about "perception" or perception. Every development that creates a negative impact or is expressed by the other party is "creating perception"; Those that create a positive impact and can be controlled are "perception management". Even on the most basic issues, preferences and persistent attitudes that form a whole with their reasons and relationships are not talked about much. At the very least, how tentative positions taken are explained takes up more space than coherent and unified political stances. This is why political consistency has become an extremely ineffective element, even though everyone uses it against each other. Permanent positions that will not be damaged by speculations or conspiracies are the advantage that can be provided by those who pursue consistency in themselves, not in their opponents.