Suriye'yi yarım asırdan fazla bir süre yöneten sosyalist, laik, Arap milliyetçisi Baas'ın yerine gelen İslamcı ideolojiye sahip Heyet Tahrir el Şam (HTŞ) öncülüğünde ülkede oluşturulacak yeni sistemin nasıl olacağı, Suriye'nin etnik/dini/mezhepsel çeşitliliğine saygı gösterilip gösterilmeyeceği hem uluslararası camia hem Suriyeliler için merak konusu.

Suriye'nin şu andaki fiili başkanı olarak görülen Ahmed el-Şera, yeni sistemin çoğulcu olmasından azınlıkların tüm haklarının korunmasına kadar pek çok konuda ılımlı ve herkesin duymak istediği mesajlar veriyor, radikallere ve IŞİD'e karşı olacağını söylüyor. 

Ama önümüzdeki döneme dair soru işaretleri çok.

Suriye'nin Nusayrileri, Hıristiyanları, Dürzileri ve laik/muhafazakâr ama din temelli veya Selefi bir yönetime karşı olan Sünnileri, bu nispeten olumlu havaya mukabil kaygılılar. 

HTŞ'nin takiye yapmadığından emin olamıyorlar. 

Mart ayına kadar görev yapacağı ve sonra yerini geçiş hükümetine bırakacağı söylenen ara dönem HTŞ hükümetinde kadın yoktu; sonradan, aynı zamanda Türk vatandaşı olan Ayşe el-Dib dahil edildi. 

Ama diğer hükümet üyelerinin aksine kabinede bakan unvanıyla değil, "Kadın İşleri Ofisi Başkanı" olarak yer alması, HTŞ'nin kadın-erkek eşitliği ve kadının toplumdaki yeri konusundaki anlayışını mı yansıtıyor sorusunu sorduruyor.

Yeni anayasanın hazırlanması süreci başlatıldı.

İlk olarak anayasa taslağını yazacak komite kurulacak. 

Ülkenin idari yönetiminin nasıl olacağı ve uygulanacak yasaların kaynağı, bu çalışmada en hassas konuları oluşturuyor.

Suriye'nin geleceğini şekillendirecek bu temel belgenin sonuçlandırılmasının kolay olmayacağını tahmin ediyorum. 

Bu süreç sonundaki iyi senaryo, çok partili/çok adaylı serbest seçimler yapılabilmesi; kötü senaryo ise, HTŞ'nin silah gücü ve siyasi manevralarla, olağanüstü hâl gerekçeleri ileri sürüp yönetimini devam ettirmeye çalışmasıdır.

Umalım ki iyi senaryo gerçekleşsin. 

Suriye'deki silahlı grupların kendilerini lağvetme ve Savunma Bakanlığı çatısı altında birleşme konusunda anlaşmaya vardıklarının açıklanması çok önemli ve olumlu bir gelişmedir.

Ama ayrıntılar henüz bilinmiyor ve bütün grupların bu mutabakata dahil olup olmadığı sarih değil. 

YPG sözcüsü, AFP haber ajansına yaptığı açıklamada Savunma Bakanlığı çatısı altına girme olasılığını yekten reddetmedi ancak bu konunun örgütle "doğrudan konuşulması gerektiğini" ifade etti.

YPG, kontrolünü fiiliyatta başkasına vermeyen bir formül bulunmasında ısrarlı olacaktır. 

YPG'nin yanı sıra, Dera ve güney bölgelerindeki diğer silahlı grupların henüz bu mutabakata katılmadıkları söyleniyor. 

Silahlı radikal, cihatçı gruplar, IŞİD'liler ve yabancı terörist savaşçılar da sistemin dışında kalacaklardır.

HTŞ, tüm silahlı grupların devlet mekanizmasına dahil edilmesinde kararlıysa, 2020'de Hurras el-Din ve benzeri grupları kontrol altına almak için İdlib'de yaptığı operasyonu, bu kez, söz konusu gruplara Suriye çapında yapması gerekecektir. Kolay bir iş olmayacaktır. 

Güncel kamuoyu yoklamaları Türkiye'de iktidarın Suriye'deki gelişmeleri, bugün için, iç siyasette kazanca dönüştürebildiğini gösteriyor.

Türkiye'nin devlet aklı ve yönlendirmesiyle vereceği destek, Suriye'de sistemin oturtulmasına, ekonominin toparlanmasına ve güvenlik güçlerinin tanzimine önemli katkı sağlayabilecektir. 

Suriye'yle çok sayıda karşılıklı ziyaretin olacağı, yetkililerin, uzmanların karşılıklı gelip gideceği bu süreçte, Türkiye tarafından bol görselli ve subliminal mesajlı ziyaretlerin, ayrıca, üst düzey devlet yetkililerinin bazı açıklamalarının, iç siyaset odaklı, özensiz ve ideolojik sevince dayalı "hakim güç" şovlarının, Türkiye'nin Suriye'deki konumu ve etkisi bakımından yarardan çok zarar getireceği göz ardı edilmemelidir. 

Türkiye açısından en önemli iki boyuttan biri olan sığınmacılardan henüz 25 bin kişi geri dönmüş. Suriye'de istikrar tesis edilir ve yeni yönetim güven verirse dönüşler artacaktır.

Bununla da bağlantılı olarak, Suriye halkının günlük yaşamının ve ekonomik koşulların iyileştirilmesi çok önemli olacak. Suriyeliler, elektrik ihtiyacının öncelikli mesele olduğunu söylüyor.

Türkiye ile Suriye arasında yıllardır ciddi bir etkileşim oluştu. İki ülkeden birinde yaşanan gelişmelerin diğerine yansıması çok fazla.

Suriye gibi Türkiye'nin de gündeminde anayasa değişikliği olması ve her iki ülkede bu çerçevede yapılan tartışmalarda, Kürtlerle ilgili boyutun öne çıkması ilginç bir durum. 

Öte yandan, yanı başımızdaki Suriye'yi selefi ideolojiye dayanan bir yapının yönetmesinin ülkemize yansımaları da üzerinde düşünülmesi gereken bir durumdur.  

Bu iki konu bağlamında pek çok senaryo oluşturulabilir.   

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Üçüncü ülkelerin dahline gelince;

ABD, Suriye olayına hem IŞİD ve YPG hem İsrail'in ve çıkar ortaklığı bulunan körfez ülkelerinin güvenlikleri merceğinden bakıyor. 

ABD'nin Trump dönemi Suriye politikası konusunda hala karışık sinyaller geliyor.

Trump'ın Suriye'de kalmaya gönlü olmasa da Suriye'den tamamen çekileceğini beklemek gerçekçi olmayacaktır. 

Gelişmeler, Türkiye'nin önümüzdeki dönemde, İsrail ve ABD çıkışlı krizlerle uğraşmak durumunda kalabileceğine işaret ediyor. 

Suriye, son yıllarda düşman ülkeler kimliğine bürünen Türkiye ile İsrail arasında bir nevi cephe hattı halini alıyor. 

Önümüzdeki dönemde, Suriye'nin egemenliğinin korunmasına ve savunmasına yardımcı olunması üzerinden, Türkiye ile İsrail arasında bir tırmanma olabilir. 

İsrail'in PKK/YPG'yle ilişkileri hep vardı ama bunları elinin altında tutmakla yetiniyordu. 

Son dönemde ise strateji değiştirdi ve Türkiye'de iktidarın Hamas'a verdiği açık desteğe karşı "Kürtler" olarak genelleştirdiği YPG'ye açık destek verilmesi denklemini kurdu. 

ABD'li senatörlerin YPG'yle irtibatlı olarak Türkiye aleyhine yaptıkları gayet olumsuz açıklamaların arkasından da İsrail ve Yahudi lobisi çıkacaktır.

Doğu Akdeniz'de de Türkiye ile Rum-Yunan ikilisi ve İsrail, deniz yetki alanları/karasuyu sınırları nedeniyle karşı karşıya gelebilir. 

Rusya, Suriye'de bağlılıkları olmayan, tamamen çıkar odaklı bir politika izliyor. Menfaatleri korunduğu sürece yönetimde kim olursa onunla işbirliği yapacak bir yaklaşım sergiliyor.

İran'ın üst düzey yetkilileri tarafından yapılan açıklamalar, bu rejimin ağzından yazan basın organlarında ve sosyal medyada yer alan haber ve yorumlar, İran'ın Suriye'den kolay kolay vazgeçemeyeceğini, mevcut durumu tersine çevirmek için fırsat kollamanın ötesinde, fırsat yaratmak için çalışacağına işaret ediyor.

Suriye'nin geleceği bakımından önümüzdeki dönemde en önemli olduğunu düşündüğüm riskleri sıralayarak sonlandıracağım:

Selefi grupların katı bakış açılarını Suriye'nin geri kalanına dayatmaları ve toplumun kendileri gibi düşünmeyen diğer kesimlerini baskılamaları.

YPG'nin ABD ve başka ülkelerin desteğiyle, özerk yönetim projesini hayata geçirme yolunda ilerlemeye çalışması.

İsrail ve başka ülkelerin, Kürtleri, Dürzileri ve Nusayrileri ayrılıkçılığa teşvik etmeleri. 

Esad ailesi ve destekçilerinin, İran'ın, Rusya'nın ve siyasi İslam yönetiminden rahatsız olan bazı bölge ve bölge dışı ülkelerin desteğiyle, yönetimi yeniden ele geçirmeye çalışmaları.

Esad rejimi bakiyelerinin (muhaberat elemanları, Şebbiha, özel birlik mensupları) ve İran servislerinin, toplumda gerginlik yaratma, halkı sokağa dökme ve farklı kesimleri karşı karşıya getirme amaçlı provokatif operasyonlar yapmaları.

Bu olasılıkların hepsi, henüz hâlâ çok kırılgan olan Suriye'nin yeniden kaosa ve iç savaşa sürüklenmesine yol açabilecek niteliktedir. 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

What the new system that will be established in the country under the leadership of Hayat Tahrir al-Sham (HTS), which has an Islamist ideology and replaced the socialist, secular, Arab nationalist Baath that ruled Syria for more than half a century, will be like and whether Syria's ethnic/religious/sectarian diversity will be respected is a matter of curiosity for both the international community and Syrians.

Ahmed al-Shara, who is seen as the current de facto president of Syria, gives moderate and desired messages on many issues, from the pluralism of the new system to the protection of all rights of minorities, and says he will oppose radicals and ISIS.

But there are many question marks about the coming period.

Syria's Alawites, Christians, Druze and Sunnis, who are secular/conservative but opposed to a religion-based or Salafi government, are apprehensive about this relatively positive atmosphere.

They cannot be sure that HTS is not engaging in taqiya.

There were no women in the interim HTS government, which was said to be in office until March and then be replaced by a transitional government; Ayşe el-Dib, who is also a Turkish citizen, was later included.

However, unlike other government members, the fact that she is not included in the cabinet as a minister but as the "Head of the Women's Affairs Office" raises the question of whether this reflects HTS's understanding of gender equality and the place of women in society.

The process of preparing a new constitution has begun.

First, a committee will be established to write the draft constitution.

How the country's administrative administration will be and the source of the laws to be implemented are the most sensitive issues in this study.

I predict that it will not be easy to finalize this fundamental document that will shape the future of Syria.

The best-case scenario at the end of this process is that free elections with multiple parties/candidates can be held; the worst-case scenario is that HTS tries to maintain its rule by using force of arms and political maneuvers, citing a state of emergency.

Let's hope the best case scenario comes true.

The announcement that armed groups in Syria have agreed to dissolve themselves and unite under the Ministry of Defense is a very important and positive development.

But the details are not yet known and it is not clear whether all groups are included in the agreement.

Speaking to the AFP news agency, a YPG spokesman did not outright reject the possibility of coming under the Ministry of Defense, but said the issue "should be discussed directly" with the organization.

The YPG will insist on finding a formula that does not give away its control in practice.

Besides the YPG, other armed groups in Daraa and the southern regions are said to have not yet joined the agreement.

Armed radical jihadist groups, ISIS members and foreign terrorist fighters will also remain outside the system.

If HTS is determined to include all armed groups in the state mechanism, it will have to carry out the same operation against these groups throughout Syria as it did in Idlib in 2020 to control Hurras al-Din and similar groups. It will not be an easy task.

Current public opinion polls show that the government in Turkey has been able to turn developments in Syria into gains in domestic politics for now.

The support that Turkey will provide with its state intelligence and guidance will make a significant contribution to the establishment of the system in Syria, the recovery of the economy and the organization of the security forces.

In this process, where there will be many mutual visits with Syria, where officials and experts will come and go, it should not be ignored that visits with lots of visuals and subliminal messages from Turkey, as well as some statements by high-level state officials, "dominant power" shows focused on domestic politics, careless and based on ideological joy, will do more harm than good in terms of Turkey's position and influence in Syria.

As of now, 25,000 refugees have returned, one of the two most important dimensions for Turkey. If stability is established in Syria and the new administration inspires confidence, the number of returns will increase.

In connection with this, improving the daily life and economic conditions of the Syrian people will be very important. Syrians say that electricity needs are a priority.

There has been serious interaction between Türkiye and Syria for years. Developments in one of the two countries have a great impact on the other.

It is interesting that, like Syria, Turkey also has a constitutional amendment on its agenda, and that the Kurdish aspect comes to the fore in the discussions held in this context in both countries.

On the other hand, the reflections on our country of Syria, which is right next to us, being governed by a structure based on Salafi ideology is also a situation that needs to be considered.

Many scenarios can be created in the context of these two topics.

World news in photos

Show all 30

As for the involvement of third countries;

The US views the Syrian incident through the lens of the security of ISIS and the YPG, as well as Israel and the Gulf countries with which it has common interests.

There are still mixed signals regarding US policy towards Syria in the Trump era.

Even if Trump has no intention of staying in Syria, it would be unrealistic to expect him to withdraw from Syria completely.

Developments indicate that Turkey may have to deal with crises originating from Israel and the United States in the coming period.

Syria has become a kind of front line between Türkiye and Israel, which have assumed the identity of enemy countries in recent years.

In the coming period, there may be an escalation between Türkiye and Israel over helping to protect and defend Syria's sovereignty.

Israel has always had relations with the PKK/YPG, but was content with keeping them under its control.

Recently, however, it has changed its strategy and established the equation of open support for the YPG, which it generalizes as "Kurds", against the open support given by the government in Turkey to Hamas.

Israel and the Jewish lobby will also be behind the very negative statements made by US senators against Türkiye in connection with the YPG.

In the Eastern Mediterranean, Türkiye, the Greek-Greek Cypriot duo and Israel may come into conflict due to maritime jurisdiction areas/territorial water borders.

Russia is pursuing a policy in Syria that is completely interest-oriented and has no loyalties. It is displaying an approach that will cooperate with whoever is in power as long as its interests are protected.

The statements made by high-level Iranian officials, the news and comments in the press outlets and social media that speak from the mouth of this regime, indicate that Iran will not give up on Syria easily and that it will work to create opportunities rather than just waiting for them to reverse the current situation.

I will conclude by listing the risks that I consider to be most important for the future of Syria in the coming period:

Salafi groups impose their rigid viewpoints on the rest of Syria and suppress other segments of society that do not think like them.

The YPG is trying to move forward with the implementation of its autonomous administration project with the support of the US and other countries.

Israel and other countries encourage separatism among Kurds, Druze and Nusayris.

The Assad family and their supporters are trying to retake power with the support of Iran, Russia and some regional and non-regional countries that are uncomfortable with the political Islamic regime.

The remnants of the Assad regime (intelligence personnel, Shabiha, special forces members) and Iranian services are carrying out provocative operations aimed at creating tension in society, bringing people to the streets and pitting different segments against each other.

All of these possibilities could cause Syria, which is still very fragile, to slide back into chaos and civil war.

*The opinions expressed in this article belong to the author and do not necessarily reflect the editorial policy of Independent Turkish.