Bugün bütün yurtta görünür her yer bayraklarla donatılacak…

Devlet yönetiminde bulunanlar ile siyasi parti liderlerinin günün anlam ve önemine dair mesajlarını gün boyu haberlerde dinleyeceğiz…

İllerde yerel yöneticiler, törene katılan başka önemli şahsiyetlerin de bulunduğu ortamlarda, hamaset nutukları çekecekler…

Bütün bunlar doğal, çünkü bugün Cumhuriyet bayramı…

Cumhuriyet’in ilan edilmesinin üzerinden geçen yüzyıl boyunca hep olduğu gibi yaşanacak bu bayram günü de…

Yadırgamıyorum, tam tersine her yıl bu zaman Cumhuriyet kavramı üzerinde düşünüyor ve günü kutlanmaya, Cumhuriyet’i de korunmaya değer buluyorum.

Acaba Cumhuriyet kavramı üzerinde yeterince düşünülüyor mu?

İngiltere Kralı 3. Charles ile Kraliçe, kısa süre önce, krallıklarına bağlı bir kıta-ülke olan Avustralya’daydılar. Avustralya İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth) üyesi bir ülke; ülkenin en yüksek makamı boş; o makamın sahibi onbinlerce kilometre ötede yaşayan İngiltere Kralı…

Kral ile Kraliçe ziyaretlerinin ilk gününde, kıtanın en eski halklarından birini Senato’da temsil eden bir kadın tarafından, üzerinde “Sen bizim kralımız değilsin” yazan pankartla ve yüksek sesle protesto edildi.

Cumhuriyet istiyor o kadın ve onun gibi düşünen hiç de azımsanmayacak sayıda olan insanlar…

İngiliz halkının da yarıya yakını kraliyet yönetiminden memnun değiller; bir gün ‘Cumhuriyet’ olma özlemi duyuyorlar…

Avrupa’da hala kraliyet yönetimi bulunan ülkelerde de durum farklı değil…

Sorumlulukları sınırlı, sorgulanamayan bir kral yerine, halkın içerisinden değişik özellikleriyle temayüz etmiş, her kararları parlamento onayına tabi, yanlış bir tercih sonucu seçilmiş olsa bile en fazla dört veya beş yıl içerisinde yeni bir seçimle değiştirilebilen bir cumhurbaşkanı özlemi var o halklarda da…

Türkiye ise, 600 yıl sürmüş bir imparatorluğun varisi olarak, boyunduruk altına düşmemek amacıyla verilmiş bir İstiklal Savaşı sonrasında, o savaşı yöneten ve sonradan Atatürk soyadını alacak Mustafa Kemal ile arkadaşları tarafından kurulmuş, Cumhuriyet olma özelliğine sahip bir ülke.

Yüzyıllık bir Cumhuriyet…

Türkiye, yüz yıl boyunca sendelemeler yaşansa, sisteme müdahaleler edilse bile, kuruluşu sırasında belirlenmiş Cumhuriyet’in temel ideallerinden fazla uzaklaşmış değil…

Askerler siyasete merak sardıklarında üniformalarını çıkarmak zorunda bırakıldılar. Askeri yönetimlerde dahi cumhurbaşkanları yine halkın -veya onları temsil eden siyasilerin- beğenisine sunuldu.

Değişik dönemlerde yaşatılan yanlışlıklar, ardından yapılan seçimlerde halk tarafından düzeltilebildi.

Günümüze gelince…

Krallar tarafından temsil edilen sorumsuz ve sorgulanamayan yönetici anlayışının yerini, Cumhuriyet ile birlikte bireysel sorumluluk ve bireysel sorgulanma anlayışı almıştı. Giderek o noktadan uzaklaşılma eğilimine girildiği yolunda şikayetler had safhada.

Halk desteğine ‘milli irade’ adı verilerek ve her sorun ‘beka’ ile ilişkilendirilerek sorumluluk ve sorgulanma uygulaması aşılmaya başlandı.

Daha Cumhuriyet’in kuruluşu öncesinden başlayarak özenilen türden “Fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür” insanların oluşturduğu bir ülke olmayı hala arzuluyoruz; o ideale henüz tam erişmiş sayılmayız.

Cumhuriyet’in kurulduğu ve Cumhuriyet düşüncesinin gelişmekte olduğu yıllarda var olmayan teknoloji ürünü kolaylıklardan yararlanarak günümüzde görüşlerini açıklamaya kalkışanların başlarına türlü çeşitli işlerin açılabildiği bir gerçek.

“İmtiyazsız, sınıfsız, kaynaşmış bir kitleyiz” diyen 10. Yıl Marşı’nı yalancı çıkartan görüntüler her gün gözümüze sokuluyor.

Kendilerini toplumun çoğunluğunu oluşturanların sahip oldukları haklardan mahrum görenler, hak ve özgürlüklerinin ellerinden alındığına inananlar ve hak mücadelesi verenler var.

Özellikle de kadınlar…

Her geçen gün erkekler tarafından anlamsız gerekçelerle öldürülen kadınlar…

Dertleri uzatmayayım.

Cumhuriyet bir değerse -ki öyledir- o değere sahip çıkıp korumanın yollarını bulmalıyız.

Nutuk atarak, birlik ve beraberlik duygusunu zayıflatan sloganlar eşliğinde anlamsız konuşmalara tanık olunan törenler yaparak değil…

Ne söylerse söylesin, yazarsa yazsın cezaevlerine düşmeyeceklerinden emin, “fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür” insanlara sahip, gerçek anlamda kaynaşmış bir kitle haline dönüşerek…

Today, every visible place in the country will be decorated with flags…

We will listen to the messages of those in government and political party leaders about the meaning and importance of the day in the news throughout the day…

Local administrators in the provinces will deliver bombastic speeches in the presence of other important figures attending the ceremony…

All this is natural, because today is Republic Day…

This holiday will be celebrated as it has been throughout the century since the declaration of the Republic...

I don't find it strange, on the contrary, every year at this time I think about the concept of the Republic and find the day worthy of celebration and the Republic worthy of protection.

Is the concept of the Republic being given enough thought?

King Charles III of England and the Queen were recently in Australia, a continent-country dependent on their kingdom. Australia is a member of the British Commonwealth; the highest office in the country is vacant; the owner of that office is the King of England, who lives tens of thousands of kilometers away…

On the first day of their visit, the King and Queen were protested loudly by a woman representing one of the continent's oldest peoples in the Senate, holding a banner that read "You are not our king."

That woman wants a republic and there are a considerable number of people who think like her…

Almost half of the British people are not happy with the royal administration; they long to become a 'Republic' one day...

The situation is no different in countries in Europe that still have royal rule…

Instead of a king with limited responsibilities and no questions asked, there is a longing among those people for a president who stands out from the people with his different characteristics, whose every decision is subject to parliamentary approval, and who can be replaced with a new election within four or five years at most, even if he is elected as a result of a wrong choice…

Turkey, on the other hand, is a country with the distinction of being a Republic, founded after a War of Independence fought to avoid being subjugated, by Mustafa Kemal, who led that war and later took the surname Atatürk, and his friends, as the heir to an empire that lasted 600 years.

A century-old Republic…

Even though Turkey has stumbled and the system has been intervened in for a hundred years, it has not strayed too far from the fundamental ideals of the Republic that were determined at the time of its foundation…

When soldiers became interested in politics, they were forced to take off their uniforms. Even in military governments, presidents were presented to the people - or the politicians who represented them - for their approval.

The mistakes made in different periods were corrected by the people in the elections that followed.

As for today…

The concept of an irresponsible and unquestionable ruler represented by kings was replaced by the concept of individual responsibility and individual questioning with the Republic. There are complaints that there is a tendency to move away from that point.

By naming public support as 'national will' and associating every problem with 'survival', the practice of responsibility and questioning began to be overcome.

We still desire to be a country made up of people with “free thought, free conscience, free wisdom”, the kind of people who were admired since before the foundation of the Republic; we have not yet fully reached that ideal.

It is a fact that those who attempt to express their views today by taking advantage of technological facilities that did not exist in the years when the Republic was founded and the Republican idea was developing can get into all sorts of trouble.

Images that belie the 10th Year March, which says, “We are a unified mass without privilege, without class,” are presented to us every day.

There are those who see themselves as deprived of the rights enjoyed by the majority of society, those who believe that their rights and freedoms have been taken away from them, and those who fight for their rights.

Especially women…

Women are being killed by men every day for meaningless reasons…

I don't want to prolong the troubles.

If the Republic is a value - and it is - we must find ways to protect and preserve that value.

Not by making speeches, not by holding ceremonies where meaningless speeches are witnessed accompanied by slogans that weaken the sense of unity and solidarity…

By becoming a truly united mass, with people who are “free in thought, free in conscience, free in wisdom” and who are sure that they will not end up in prison no matter what they say or write…