“Alana çıkmak”, “sokağa inmek” gazetecilerin ve siyasetçilerin çok sevdiği ve seçim zamanlarının popüler hazır kalıpları. Kampanyanın hızlandığını, siyasetçi ile seçmenin temas ettiğini ve somut gözlemlerin ortaya çıktığını anlatmak, heyecanı harlamak için kullanılıyor. Herhangi bir siyasetçinin, alana çıkmak için neden seçimin son haftalarını beklediği veya “alan” neresidir soruları ise ayrı bahis. Kuvvetli adaylar ve liderlerin, ziyaret, toplantı ve mitinglerle nabız ölçtüğü, aldığı tepkiler ve sevgi gösterileriyle tartıldığı dönemeci işaret ediyor, “alana çıkmak”. Mesela, aslında hiç alandan çekilmeyen Erdoğan için, “henüz alana çıkmadı” değerlendirmesini her seçimden önce duyuyoruz. Çünkü alana çıktığı anda mevcut durumu etkileme kabiliyeti olduğuna ilişkin -bazı kanıtları da olan ve iki tarafta da geçerli- kuvvetli bir inanç var. Benzer şekilde, güçlü figürlerin alana indiğinde süreci -elbette kendi lehlerine- değiştirebileceği ileri sürülüyor. Son yıllarda, siyaset esnafının kalabalık bir parçası haline gelen uzman, danışman hatta bir grup akademisyen ise bu yaklaşımı, kimi zaman ezoterik kimi zaman bilimsel muhtevalarla iyice süslüyor. Evet, alana çıkılınca bazı dengeler değişebilir, özellikle kararsız, tereddütlü kesimler etkilenir ama her şeyin altüst olduğu çok fazla örnek yok aslında. Ayrıca alana çıkmak, alanda mecbur kalınanlar ve karşılaşılacaklar yüzünden, her zaman pozitif sonuç doğurmayabilir hatta ciddi riskler de içerebilir. 

Geçen hafta “Seçime doğru ara rapor” yazmıştım. Bu hafta, adaylar ve liderlerin alana inmesiyle yarattıkları etkileri, bu avantaj/risk değerlendirmesine eklemek istiyorum. Çünkü özellikle seçimin iki kritik aktörü Erdoğan ve İmamoğlu artık sahada. Mevcut duruma değinmeden önce, sürekli referans verilen 2019 deneyine kısaca temas etmek gerek. 2019’u yaratan çok sayıda unsur var. Ancak biraz kabalaştırılmış bir özetle, belirleyici ana eksenleri şöyle düşünebiliriz: Cumhur İttifakı, merkezi yönetimde olmanın, hatırlatma gereği duyulmayan bir avantaj olduğuna inandı. Bu yüzden, muhalefetin “tehlike” olarak işaret edilmesine ağırlık verdi. Bir önceki yıl (2018) çalıştığına inanılan “Beka” söylemini, abartılı ve kaba biçimde tekrar etmenin yeteceğini düşündü. Aşırı kullanım ve kendi abartısıyla inandırıcılığını tüketen saldırganlık, zayıf kaldı hatta ters tepti. Ancak bu ters tepmenin muhalefet stratejisiyle ilişkisi çok daha fazlaydı. Muhalefet ittifakı, kampanya öncelikleri ve aday tercihleriyle, iktidarın kurduğu dezavantajlı sahneye çıkmadı. Tam aksine her biri son derece zayıf olan yerel adayları karşısına almayı tercih etti. Yani rakibini ve temalarını kendi belirledi, en azından iktidarı gerilimde yalnız bıraktı. Adayların alandaki çalışmalarını ve kampanyalarını, “zaten tanıdığınız isim” veya “tanısanız seversiniz” söylemine yükledi. İmamoğlu’nun başladığı ve bitirdiği nokta arasındaki mesafe de buradan doğdu. 

Bugüne gelirsek, alandaki durum, tercihler ve mecburiyetler bakımından 2019’dan biraz farklı. İktidar tarafından başlayalım: Cumhur İttifakı, 2019 hatasını tekrar etmemek ve muhalefetin 2023 travmasından azami faydalanmak için daha farklı bir yola yöneldi. İstanbul’da Kurum’un aday seçilmesi ve Erdoğan’ın Hatay’da yaptığı ve sonra ısrarla sürdürdüğü “ne kadar oy o kadar hizmet” söylemi, kampanyanın iki önemli ayağını oluşturdu. Sonuna gelindiği sanılan, kentsel rant ve inşaata dayalı birikim modelinin “kentsel dönüşümle” yeniden ihyası hedefleniyor. “Depreme önlem” diye sunulan “dönüşüm”, insan hayatından ziyade gayri menkulleri (yani malı) korumak hatta “değerini” artırmak iddiasında. Yani senelerce AKP’ye seçim kazandıran rant dağıtımı düzeneği, yeniden göreve çağırılıyor. Bunun doğal uzantısı olarak, merkezi iktidarın belirleyiciliğinin -gaf sanılan- bir abartıyla altı çiziliyor ve tehdit ölçüsünde hatırlatılıyor. Muhalefetin “tehlike” tarafına fazla değinilmiyor, zayıflığına ve dağınıklığına vurgu yapılıyor. Seçmen, bu kez “Beka için teyakkuz” yerine “uyanıklığa” çağrılıyor. Beka teması veya “DEM’lenme” meselesi, -bu kez muhalefet tarafından destek bulduğu için- ana eksen değil, değinilen ve sokak trollerine havale edilen bir tema. Muhalefeti küçümseme ve zayıf gösterme işinde ise geçen yıldan verimliliği test edilmiş, “çatlakları” kurcalama yine öne çıkıyor. Erdoğan ve adayları, özellikle CHP’de olanlara değinmeden konuşmalarını bitirmiyor.    

Erdoğan’ın -senelerdir çok değişmeyen ve popülist siyasetin bariz alameti olan- seçim kazanma stratejisi, rakibini zayıf ve karşısındakileri “azınlık” gösterme üzerine kurulu. Rakibini en zayıf -veya kolay zayıflatılabilir- aktör olarak seçip, muhalefet blokunu “azınlık” olarak tarif edince, otomatik olarak kendisi olduğundan daha güçlü ve arkasında yer alanlar da sarsılmaz çoğunluk haline geliyor. Bu stratejiyi bozabilecek yöntemlerden biri, rakiplerinin siyaset performansıyla yüksek özgüven göstermeleri ve dönüştürme enerjisiyle tercih parametrelerini yenileyebilmeleri. Ancak bunu henüz başarabilmiş değiller. İkinci bir yöntem ise -2019’da olduğu gibi- ringe kiminle çıkacaklarına kendilerinin karar vermesi. Yani iktidarın içinden, -yenilebilir- zayıf rakip tedarik edip onu yenmeye çalışmak. Açıkçası bu seçimde muhalefetin önüne bu fırsat bir kez daha geldi. Murat Kurum’un Binali Yıldırım’ı aratmayacak ölçüde zayıf bir figür olması büyük şanstı. Fakat İstanbul ve İmamoğlu özelinde, 1 Nisan ve 2028 odaklı “misyon etiketi”, bu avantajı kullanmak yerine Kurum’u muhatap almama hatta küçümsemeyi öne çıkarıyor. İmamoğlu, hem kariyer planı ve hem de kendisine yüklenen rol yüzünden, kolay rakip Kurum yerine, zorlu rakip Erdoğan’la boy ölçüşmek zorunda kalıyor. (Erdoğan da onu sürekli buraya çağırıyor) İmamoğlu’nun, siyasi geleceğiyle Erdoğan’ın yenilme ihtimali arasında kurulan paralellik yüzünden bundan kaçınması zor. Anlaşılan, kazanma ihtimali yükseldikçe, “asıl rakibi yenen” unvanının çekiciliği de artıyor. 

Erdoğan, elini muhalefetin ve hatta muhalefet partilerinin içinden çekmiyor, olup bitenleri de dilinden düşürmüyor. Çünkü, muhalefet blokunun heveslileri sayesinde, burada çok verimli bir maden olduğunun farkında. Bu kırılma geçen yıl çok işe yaradığı için muhalefetin iç sorunları, yerel seçimin önemli temalarından biri haline getiriliyor. İşin diğer tarafında da, bu taarruzu savuşturmak şöyle dursun biraz köpürtmenin faydasına inananların az olmadığı görülüyor. 1Nisan hatta 2028 menziline göre kurulan hesaplar, “büyük rakibi” alt etmenin etkisini daha da yükseltmek için, bunun herkese rağmen yapıldığı iddiasını ekliyor. İmamoğlu kampanyasının planlanmış bir parçası mı yoksa hevesli taraftarların ya da yorumcuların işgüzarlığı mı bilmiyorum ama bu konudaki suçlama ve “tespitlerin” kalibrasyon sorunu, giderek daha önemli bir risk faktörü haline geliyor. Herkesle birlikte kazanma yerine herkese rağmen kazanma vurgusunu öne çıkarma, kişisel karizma parlatmak için kullanışlı olabilir (Bknz. Erdoğan) ama – hem kazanmayı hem de kazanmanın paylaşımını (sahiplenilmesini) zorlaştıran bir tarafı var. Çünkü kazanmak kadar, bunun kimler tarafından nasıl sahiplenildiği, “sonrasına” dair süreci şekillendiriyor. 2019’un önemli farklarından biri de, herkesin kendisi için bir pay çıkarabiliyor olmasıydı. Dolayısıyla yedi düvele karşı ve herkese rağmen kazanan olmak, daha sonra sürekli pazarlıklarla takviye gerektiren peşin bir “yalnızlık” riski taşıyabilir.     

“Going to the field” and “going to the streets” are popular phrases that are loved by journalists and politicians during election times. It is used to explain that the campaign is gaining momentum, politicians and voters are in contact and concrete observations are emerging, and to fuel the excitement. The questions of why any politician waits until the last weeks of the election to take the field or where the "field" is are a different matter. It marks the turning point where strong candidates and leaders measure the pulse with visits, meetings and rallies, and are weighed with the reactions and shows of love they receive, "taking the field". For example, before every election, we hear the assessment that Erdoğan, who has never actually withdrawn from the field, "has not yet stepped into the field." Because there is a strong belief - which has some evidence and is valid on both sides - that he has the ability to influence the current situation as soon as he enters the field. Similarly, it is claimed that when powerful figures enter the field, they can change the process - in their favor, of course. In recent years, experts, consultants and even a group of academics, who have become a large part of the political profession, embellish this approach with sometimes esoteric and sometimes scientific contents. Yes, some balances may change when you go out into the field, especially the undecided and hesitant segments are affected, but there are not many examples where everything turns upside down. In addition, going out into the field may not always produce positive results, and may even involve serious risks, due to what is required and what will be encountered in the field. 

Last week I wrote " Interim report towards the election ". This week, I want to add to that benefit/risk assessment the impact candidates and leaders have as they enter the field. Because especially the two critical actors of the election, Erdoğan and İmamoğlu, are now on the field. Before touching on the current situation, it is necessary to briefly touch on the 2019 experiment that is constantly referenced. There are many elements that create 2019. However, in a slightly rougher summary, we can think of the main determining axes as follows: The People's Alliance believed that being in the central government was an advantage that does not need to be reminded. That's why he focused on pointing out the opposition as a "danger". He thought it would be enough to repeat the "Survival" discourse, which was believed to have worked the previous year (2018), in an exaggerated and crude form. Having exhausted its credibility through overuse and its own exaggeration, aggression remained weak and even backfired. However, this backlash had much more to do with the opposition strategy. The opposition alliance, with its campaign priorities and candidate preferences, did not appear on the disadvantageous stage set by the government. On the contrary, he chose to face local candidates, each of whom was extremely weak. In other words, he determined his own opponent and themes, and at least left the government alone in the tension. He attributed the candidates' work and campaigns in the field to the rhetoric of "the name you already know" or "if you knew him, you would love him". This is where the distance between the point where İmamoğlu started and finished emerged. 

As for today, the situation in the field is slightly different from 2019 in terms of choices and obligations. Let's start from the government's side: The People's Alliance has turned to a different path in order not to repeat the 2019 mistake and to benefit maximum from the opposition's 2023 trauma. The election of Kurum as a candidate in Istanbul and Erdoğan's "more votes, more service" discourse, which he made in Hatay and continued insistently thereafter, constituted the two important pillars of the campaign. The aim is to revive the urban rent and construction-based accumulation model, which is thought to have come to an end, through "urban transformation". The "transformation" presented as "earthquake prevention" claims to protect real estate (i.e. property) rather than human life and even increase its "value". In other words, the profit distribution mechanism that won the AKP elections for years is being called to duty again. As a natural extension of this, the decisiveness of the central power is underlined with an exaggeration - considered a mistake - and is reminded to the extent of threat. The "danger" side of the opposition is not mentioned much, the emphasis is on its weakness and disorganization. This time, voters are called to "vigilance" instead of "vigilance for survival". The theme of survival or the issue of “DEM” is not the main axis - this time because it is supported by the opposition - but a theme that is mentioned and referred to street trolls. In terms of underestimating the opposition and making it look weak, tampering with the "cracks", whose efficiency has been tested in the past year, comes to the fore again. Erdoğan and his candidates do not finish their speeches without touching on what is happening especially in the CHP.    

Erdoğan's election winning strategy - which has not changed much over the years and is a clear sign of populist politics - is based on portraying his opponent as weak and those against him as a "minority". When he chooses his opponent as the weakest - or easily weakened - actor and describes the opposition bloc as a "minority", he automatically becomes stronger than he is and those behind him become the unshakable majority. One of the methods that can disrupt this strategy is that their opponents show high self-confidence with their political performance and renew their preference parameters with their transformation energy. However, they have not yet achieved this. A second method is for them to decide who they want to get in the ring with - as in 2019. In other words, procuring a weak, defeatable opponent from within the government and trying to defeat him. Frankly, this opportunity came to the opposition once again in this election. It was fortunate that Murat Kurum was a weak figure, comparable to Binali Yıldırım. However, in the case of Istanbul and İmamoğlu, the "mission label" focused on April 1 and 2028 emphasizes not addressing Kurum and even belittling it, instead of using this advantage. Due to both his career plan and the role assigned to him, İmamoğlu has to compete with the tough rival Erdoğan, instead of the easy rival Kurum. (Erdogan also constantly invites him here) It is difficult for İmamoğlu to avoid this because of the parallel established between his political future and the possibility of Erdoğan's defeat. Apparently, as the odds of winning increase, the attractiveness of the title of “beater of the main opponent” also increases. 

Erdogan does not take his hand off the opposition and even the opposition parties, and does not stop talking about what is going on. Because, thanks to the enthusiasts of the opposition bloc, he is aware that there is a very productive mine here. Since this break worked so well last year, the opposition's internal problems are becoming one of the important themes of the local elections. On the other side of the matter, it seems that there are not a few people who believe in the benefit of a little anger, let alone fending off this attack. Calculations based on April 1 and even 2028 add the claim that this was done despite everyone, in order to further increase the impact of defeating the "great rival". I do not know whether it is a planned part of the İmamoğlu campaign or the meddlesomeness of enthusiastic fans or commentators, but the problem of calibration of accusations and “determinations” on this issue is becoming an increasingly important risk factor. Emphasizing winning despite everyone instead of winning with everyone may be useful for polishing personal charisma (See Erdoğan), but it has a side that makes both winning and sharing (ownership) of winning difficult. Because, as much as winning, who owns it and how it shapes the "after" process. One of the important differences of 2019 was that everyone could create a share for themselves. Therefore, being the winner against all odds and despite everyone else may carry a risk of "loneliness" that will later require reinforcement through constant bargaining.