Milli iradenin çıkardığı kanunları, halkın seçtiği cumhurbaşkanının kararnamelerini AYM yargıçları nasıl iptal eder?!

15 üyeli AYM’nin son üç kararında bu soruların net cevapları var. Resmi Gazete’de yeni yayınlanan üç karar…

• AYM, Cumhurbaşkanlığı sisteminin kurucu kararnamesi olan 1. Sayılı cumhurbaşkanlığı kararnamesinde, benim saydığım 39 düzenlemeyi iptal etti. (K. No: 2023/180)
•  AYM, Cumhurbaşkanı’nın Adalet Akademisiyle ilgili kararnamesini tümüyle iptal etti, hem de bütün 15 üyenin oylarıyla, oybirliğiyle. (K. No: 2023/229)
•  AYM, Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi CİMER’in çalışma usul ve esasları hakkındaki kararnamede değişiklik yapan Cumhurbaşkanlığı kararnamesini iptal etti. (K. No: 2024/9) 
• 7-8 üyenin oylarıyla da iptal edilebilirdi. Oybirliğinin önemi, İrfan Fidan dahil, Erdoğan tarafından atanmış üyelerin de oylarıyla iptal kararlarının verilmiş olmasıdır.

ANAYASA’DA ÇELİŞKİ YOK

Konu çok teknik olduğu gibi her bir iptal kararını özetlemek de köşe yazısı boyutlarını aşar. 1. Numaralı CB Kararnamesi’nde 39 iptal yapan AYM kararı, karşı oylar dahi, 275 bin kelimedir!

Ben bu kararlarda ön plana çıkan üstün hukuki değerlere dikkat çekmek istiyorum. 

Evvela, CB sisteminin kurucu belgesi olan 1. Sayılı CB Kararnamesi hakkında CHP iptal davası açtığı gibi Danıştay Genel Kurulu da “itiraz”yoluyla AYM’ye dava açmış, AYM birleştirerek karar vermiştir.

“Anayasa’da çelişki var, yetkiler iyi düzenlenmemiş” anlamında anayasayı eleştiren Cumhurbaşkanı, Meclis Başkanı, Adalet Bakanı ve Yargıtay Başkanı’nın bu eleştirilerinin haksız olduğunu gösteren çok net bir örnek: Danıştay niye AYM’ye başvuruyor? Çünkü idari konularda son yetkili Danıştay’dır, anayasal konularda son yetkili AYM’dir. Adli konularda da Yargıtay son yetkilidir. Anayasa’da çelişki yoktur.

KUVVETLER AYRILIĞI

AYM’nin kararında öncelikle “yürütme”nin yani cumhurbaşkanının hangi alanlarda kararnamelerle düzenleme yapabileceği, ama hangi alanlarda yetkinin münhasıran “yasama”ya, Meclis’e ait olduğu ortaya konuluyor. (Paragraf 5)

Bütün karar, bu noktadan hareketle inşa ediliyor: Yürütme kendi alanında kararname ile düzenleme yapabilir. Ama “temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle… siyasi haklar ve ödevler” alanında yetki mutlak olarak “yasama”nındır, Meclis’indir. 

Cumhurbaşkanı, kanunun mevcut olduğu bir konuda da kararname çıkaramaz. (Anayasa md. 104)

Mesela, Cumhurbaşkanı’nın Beştepe’deki kendi personelinin maaş ve çalışma şartları, özlük hakları kanunla mı düzenlenmeli, yoksa Cumhurbaşkanı tarafından mı? AYM, “kanunla düzenlemeli” diyerek iptal kararları verdi. Çünkü “haklar ve ödevler”le ilgilidir bu konular. (Paragraf 82, 91 ve 124)

Fevkalade kritik bir konu: CB Kararnamesinde, Beştepe’deki “politika kurulları”’nın ihtiyaç duyduklarında “her türlü bilgi”yi kurumlardan isteyebileceği hükmü vardı. AYM “kişisel veriler”in gizliliği ilkesini ve Meclis’in mutlak yetkilerini hatırlatarak bu düzenlemeyi de iptal etti. (Paragraf 159-160)

Belediyelerin yetkilerini kısıtlayan maddeleri de iptal etti. Düşünün bu şekilde 39 iptal!..

ADALET VE CİMER

AYM, Adalet Akademisi’yle ilgili CB Kararnamesini “münhasıran kanunla düzenlenmesi gereken konularda düzenleme içerdiğinden” anayasaya aykırı bularak “tümüyle” ve oybirliğiyle iptal etti. (Paragraf 34)

CİMER’li ilgili CB Kararnamesi’nin iptal edilmesine gelince, AYM kararında şu temel hukuki prensipler ön plana çıkıyor:

“Bilgi edinme hakkı devletin elinde bulunan ve erişilebilir olmayan bilgi ve belgelere ulaşabilmeyi güvence altına almaktadır…

Bilgi edinme hakkı, yönetilenlerin yönetenleri denetleyebilmesinin, dolayısıyla hukukun üstünlüğünün sağlanabilmesinin önemli bir aracı olarak işlev görmektedir…” (Paragraf 21-22) 

AYM bu ilkelere aykırı maddeleri iptal etti. Bu konular kanunla düzenlenebilir çünkü.

HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ

Görüyor musunuz, kuvvetler ayrılığı ne kadar önemli? Görüyor musunuz “hak eksenli” çalışan bir AYM hürriyetlerimiz için ne kadar değerli? Görüyor musunuz “bilgi edinme” hakkını “insan hakları” olarak dokunulmaz kılan evrensel hukukun ulaştığı seviyeyi?..

Görüyor musun AYM neden husumetlere maruz kalıyor?

Gelişmiş ülke refahına ve kudretine ulaşmak için hukukun siyasetten üstün olmasının zorunlu olduğunu görüyorsunuz değil mi??

Milli iradenin çıkardığı kanunları, halkın seçtiği cumhurbaşkanının kararnamelerini AYM yargıçları nasıl iptal eder?!

15 üyeli AYM’nin son üç kararında bu soruların net cevapları var. Resmi Gazete’de yeni yayınlanan üç karar…

·                AYM, Cumhurbaşkanlığı sisteminin kurucu kararnamesi olan 1. Sayılı cumhurbaşkanlığı kararnamesinde, benim saydığım 39 düzenlemeyi iptal etti. (K. No: 2023/180)

·                AYM, Cumhurbaşkanı’nın Adalet Akademisiyle ilgili kararnamesini tümüyle iptal etti, hem de bütün 15 üyenin oylarıyla, oybirliğiyle. (K. No: 2023/229)

·                AYM, Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi CİMER’in çalışma usul ve esasları hakkındaki kararnamede değişiklik yapan Cumhurbaşkanlığı kararnamesini iptal etti. (K. No: 2024/9) 

7-8 üyenin oylarıyla da iptal edilebilirdi. Oybirliğinin önemi, İrfan Fidan dahil, Erdoğan tarafından atanmış üyelerin de oylarıyla iptal kararlarının verilmiş olmasıdır.

ANAYASA’DA ÇELİŞKİ YOK

Konu çok teknik olduğu gibi her bir iptal kararını özetlemek de köşe yazısı boyutlarını aşar. 1. Numaralı CB Kararnamesi’nde 39 iptal yapan AYM kararı, karşı oylar dahi, 275 bin kelimedir!

Ben bu kararlarda ön plana çıkan üstün hukuki değerlere dikkat çekmek istiyorum. 

Evvela, CB sisteminin kurucu belgesi olan 1. Sayılı CB Kararnamesi hakkında CHP iptal davası açtığı gibi Danıştay Genel Kurulu da “itiraz”yoluyla AYM’ye dava açmış, AYM birleştirerek karar vermiştir.

“Anayasa’da çelişki var, yetkiler iyi düzenlenmemiş” anlamında anayasayı eleştiren Cumhurbaşkanı, Meclis Başkanı, Adalet Bakanı ve Yargıtay Başkanı’nın bu eleştirilerinin haksız olduğunu gösteren çok net bir örnek: Danıştay niye AYM’ye başvuruyor? Çünkü idari konularda son yetkili Danıştay’dır, anayasal konularda son yetkili AYM’dir. Adli konularda da Yargıtay son yetkilidir. Anayasa’da çelişki yoktur.

KUVVETLER AYRILIĞI

AYM’nin kararında öncelikle “yürütme”nin yani cumhurbaşkanının hangi alanlarda kararnamelerle düzenleme yapabileceği, ama hangi alanlarda yetkinin münhasıran “yasama”ya, Meclis’e ait olduğu ortaya konuluyor. (Paragraf 5)

Bütün karar, bu noktadan hareketle inşa ediliyor: Yürütme kendi alanında kararname ile düzenleme yapabilir. Ama “temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle… siyasi haklar ve ödevler” alanında yetki mutlak olarak “yasama”nındır, Meclis’indir. 

Cumhurbaşkanı, kanunun mevcut olduğu bir konuda da kararname çıkaramaz. (Anayasa md. 104)

Mesela, Cumhurbaşkanı’nın Beştepe’deki kendi personelinin maaş ve çalışma şartları, özlük hakları kanunla mı düzenlenmeli, yoksa Cumhurbaşkanı tarafından mı? AYM, “kanunla düzenlemeli” diyerek iptal kararları verdi. Çünkü “haklar ve ödevler”le ilgilidir bu konular. (Paragraf 82, 91 ve 124)

Fevkalade kritik bir konu: CB Kararnamesinde, Beştepe’deki “politika kurulları”’nın ihtiyaç duyduklarında “her türlü bilgi”yi kurumlardan isteyebileceği hükmü vardı. AYM “kişisel veriler”in gizliliği ilkesini ve Meclis’in mutlak yetkilerini hatırlatarak bu düzenlemeyi de iptal etti. (Paragraf 159-160)

Belediyelerin yetkilerini kısıtlayan maddeleri de iptal etti. Düşünün bu şekilde 39 iptal!..

ADALET VE CİMER

AYM, Adalet Akademisi’yle ilgili CB Kararnamesini “münhasıran kanunla düzenlenmesi gereken konularda düzenleme içerdiğinden” anayasaya aykırı bularak “tümüyle” ve oybirliğiyle iptal etti. (Paragraf 34)

CİMER’li ilgili CB Kararnamesi’nin iptal edilmesine gelince, AYM kararında şu temel hukuki prensipler ön plana çıkıyor:

“Bilgi edinme hakkı devletin elinde bulunan ve erişilebilir olmayan bilgi ve belgelere ulaşabilmeyi güvence altına almaktadır…

Bilgi edinme hakkı, yönetilenlerin yönetenleri denetleyebilmesinin, dolayısıyla hukukun üstünlüğünün sağlanabilmesinin önemli bir aracı olarak işlev görmektedir…” (Paragraf 21-22) 

AYM bu ilkelere aykırı maddeleri iptal etti. Bu konular kanunla düzenlenebilir çünkü.

HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ

Görüyor musunuz, kuvvetler ayrılığı ne kadar önemli? Görüyor musunuz “hak eksenli” çalışan bir AYM hürriyetlerimiz için ne kadar değerli? Görüyor musunuz “bilgi edinme” hakkını “insan hakları” olarak dokunulmaz kılan evrensel hukukun ulaştığı seviyeyi?..

Görüyor musun AYM neden husumetlere maruz kalıyor?

Gelişmiş ülke refahına ve kudretine ulaşmak için hukukun siyasetten üstün olmasının zorunlu olduğunu görüyorsunuz değil mi??

How can the Constitutional Court judges annul the laws passed by the national will and the decrees of the president elected by the people?!

There are clear answers to these questions in the last three decisions of the 15-member Constitutional Court. Three decisions recently published in the Official Gazette…

The Constitutional Court annulled the 39 regulations I listed in its presidential decree No. 1, which is the founding decree of the Presidential system. (K. No: 2023/180)

  The Constitutional Court completely annulled the President's decree regarding the Justice Academy, with the votes of all 15 members, unanimously. (K. No: 2023/229)

  The Constitutional Court annulled the Presidential decree that made changes to the decree on the working procedures and principles of the Presidential Communication Center CİMER. (K. No: 2024/9)

It could also be canceled with the votes of 7-8 members. The importance of unanimity is that the cancellation decisions were made with the votes of the members appointed by Erdoğan, including İrfan Fidan.

THERE IS NO CONTRADICTION IN THE CONSTITUTION

As the subject is very technical, summarizing each cancellation decision would exceed the size of a column. The Constitutional Court decision annulling 39 of the CB Decree No. 1, even the opposing votes, is 275 thousand words!

I would like to draw attention to the superior legal values that come to the fore in these decisions.

First of all, just as the CHP filed an annulment lawsuit against the CB Decree No. 1, which is the founding document of the CB system, the General Assembly of the Council of State also filed a lawsuit against the Constitutional Court through "objection", and the Constitutional Court decided by combining it.

A very clear example showing that the criticisms of the President, the Speaker of the Parliament, the Minister of Justice and the President of the Supreme Court of Appeals, who criticize the constitution in the sense of "There is a contradiction in the Constitution, the powers are not well regulated", are unfair: Why does the Council of State apply to the Constitutional Court? Because the final authority on administrative matters is the Council of State, and the final authority on constitutional matters is the Constitutional Court. The Supreme Court has the final authority in judicial matters. There is no contradiction in the Constitution.

SEPARATION OF POWERS

In the Constitutional Court's decision, it is primarily revealed in which areas the "executive", that is, the president, can make regulations with decrees, but in which areas the authority belongs exclusively to the "legislative", the Parliament. (Paragraph 5)

The whole decision is built from this point: The executive can make regulations in its own field by decree. But in the field of "fundamental rights, personal rights and duties, and political rights and duties", authority absolutely belongs to the "legislature", the Parliament.

The President cannot issue a decree on a matter for which there is a law. (Constitution article 104)

For example, should the salaries, working conditions and personal rights of the President's own staff in Beştepe be regulated by law or by the President? The Constitutional Court gave annulment decisions, saying "it should be regulated by law". Because these issues are about "rights and duties". (Paragraphs 82, 91 and 124)

An extremely critical issue: In the CB Decree, there was a provision that the "policy boards" in Beştepe could request "all kinds of information" from institutions when they needed. The Constitutional Court also annulled this regulation, reminding the principle of confidentiality of "personal data" and the absolute powers of the Parliament. (Paragraph 159-160)

He also canceled the articles restricting the powers of municipalities. Imagine 39 cancellations like this!..

JUSTICE AND CIMER

The Constitutional Court "completely" and unanimously annulled the CB Decree regarding the Justice Academy, finding it unconstitutional "as it contains regulations on issues that should be regulated exclusively by law." (Paragraph 34)

As for the annulment of the relevant CB Decree with CIMER, the following basic legal principles come to the fore in the Constitutional Court decision:

“The right to information guarantees access to information and documents that are held by the state and are not accessible…

The right to information serves as an important tool for the governed to control the rulers, thus ensuring the rule of law…” (Paragraph 21-22)

The Constitutional Court annulled the articles contrary to these principles. Because these issues can be regulated by law.

RULE OF LAW

See how important separation of powers is? Do you see how valuable a "rights-oriented" Constitutional Court is for our freedoms? Do you see the level reached by universal law, which makes the right to "obtain information" inviolable as a "human right"?

Do you see why the Constitutional Court is subject to hostility?

You see that in order to achieve the prosperity and power of a developed country, it is necessary for law to be superior to politics, right?