Daha 11 Eylül İkiz Kuleler saldırısının henüz gerçekleşmediği günlerdi. Batı dünyası altın günlerini yaşıyor, demokrasi küresel çapta zaferini ilan ediyordu. Soğuk Savaş’ın sona ermesinin ardından ABD, dünyanın en güçlü ülkesiydi.

Liberal dünya düzenin bu altın çağında yeni yüzyılın ilk ABD başkanlık seçimleri, tarihin en çalkantılı seçimlerinden biri haline geldi. George W. Bush ile Al Gore arasında geçeceği düşünülen seçimin kaderini üçüncü bir adayın varlığı değiştirdi: Ralph Nader.

Ralph Nader, giderek kültürel bölünmelerin belirleyici olduğu Amerikan siyasetine yeni bir soluk getiriyordu. Kampanyasında bugün hala siyasal aktörünü bekleyen iklim krizi ve toplumsal adalet gibi konuları ele almakla kalmıyor, aynı zamanda Amerika'nın en büyük sorunlarından biri olan gelir eşitsizliğine de değiniyordu.

Ralph Nader

İki ana partiye, yani Demokrat Parti ve Cumhuriyetçi Parti’ye sıkışmış, her iki partiden de memnun olmayan, hatta siyasetten giderek uzaklaşan seçmenlere hitap ediyordu. Memnuniyetsiz/apatik seçmene başka bir seçenek daha var diyordu.

Seçim sonucunu üçüncü parti belirlerse

Ralph Nader bu kritik seçimlerde Yeşil Parti’nin adayı olarak yüzde 2,7 gibi oldukça yüksek bir oy oranına ulaştı. Ancak asıl etkisi, Amerikan seçimlerinin kendine özgü doğası nedeniyle kilit eyaletlerde, özellikle de Florida'da hissedildi. Florida'daki oy sayım süreci Amerikan seçim tarihinde en tartışmalı olaylardan biri haline gelecekti. Oy sayımı günlerce devam eden Florida eyaletinde George W. Bush, Al Gore’a karşı yalnızca 537 oy farkıyla kazandı. Nader ise Florida’da 97 bin 488 oy almıştı.

Nader’in Demokratlar lehine yarıştan çekilmemesi, Demokrat Parti’nin bu kritik seçimleri kaybetmesinin ana nedeni olarak görüldü. Küçük bir oy farkı ile George W. Bush’un kazandığı bu tartışmalı seçim 11 Eylül ve arkasından gelen savaşlar olmasaydı belki de bugün sadece Amerikan Siyaseti derslerinde okutulan bir ilginçlikten ibaret kalacaktı. Ancak 11 Eylül oldu ve bu seçimler sadece Amerika'nın küresel liderliğinin geleceğini değil, aynı zamanda dünya talihinin akışını da değiştirdi.

Liderler tarihi ne kadar etkiler?

Peki, George Bush yerine Al Gore kazansaydı, gerçekten ne değişirdi? Demokratların iş başında olduğu bir Amerikan hükümeti 11 Eylül’ün ardından teröre karşı nasıl bir tepki verirdi? ABD’nin dış politikası, terörle mücadeleye bu kadar yoğunlaşır mıydı yoksa daha çok diplomasiye mi yönelirdi? Al Gore, küresel ittifakları Bush’tan daha güçlü bir şekilde korur muydu?

George Walker Bush (solda) ve Albert Arnold Gore (sağda)

Bu soruların kesin cevaplarını hiçbir zaman bilemeyeceğiz. Ancak, Bush ve temsil ettiği koalisyonun şahin tutumu, Amerika’yı Irak işgaline götüren tarihsel bir dönüm noktasıydı ve onların “aktörlüğü” dünyayı bambaşka bir yer haline getirdi.

Yıllar sonra Ralph Nader Bush’a açık bir mektup yazarak Bush hükümetini Irak’ta bir sosyokırımı (sociocide) gerçekleştirmek ve “Kongre’nin savaş ilanı olmadan gerçekleştirdiği bu yasadışı askeri eylemlerinin sorumluluğunu da hiçbir zaman” almamakla eleştirdi.

Nader Bush’a yazdığı açık mektupta tarihin akışında kendisine de yüklenen sorumluluğun aslında hiçbir şekilde ona ait olmadığını söylüyordu biraz da. Demokratik hakkını kullanarak aday olmak ve seçmenlere başka bir seçenek sunmak, daha sonra ortaya çıkan sorunların ve “suçların” sorumluluğunu dolaylı da olsa ona yükler miydi?

Yeşiller Partisi ve Jill Stein

Amerika, yine hem kendi geleceğini hem de tüm dünyanın gidişatını belirleyecek son derece kritik ve başa baş bir seçim sürecinin içinde. Bu seçimde sadece Harris ve Trump değil, Cornel West gibi başka adaylar da  sahnede. Bu başka adaylar arasında en fazla oy potansiyeline sahip olan ise yine Yeşiller Partisi’nin adayı Jill Stein.

Jill Ellen Stein

Jill Stein, ilk kez iki ana partiye karşı yarışmıyor. Trump’ın başkan seçildiği 2016 seçimlerinde yaklaşık yüzde 1 oy almıştı. Bu küçük oy oranına rağmen Michigan, Wisconsin ve Pennsylvania gibi kritik eyaletlerde kazandığı oyların Trump’ın seçilebilmesine etki ettiği iddia edildi. 2020 seçimlerinde ise Stein aday olmadı.

Stein tıpkı Nader gibi kültür savaşlarına odaklanmış seçim siyasetine yeni bir soluk getiriyordu. "Yeni Yeşil Uzlaşma" gibi politikaların Demokrat Parti tarafından benimsenmesinden çok önce, yenilenebilir enerjiye geçiş, öğrenci borçlarının ortadan kaldırılmasına ve evrensel sağlık hizmeti gibi konulara dikkat çekiyordu. 2024 kampanyasını ise istihdam, sağlık, barınma, gıda ve eğitim gibi hakları garanti altına alacak bir "ekonomik haklar bildirgesi" etrafında yürütecekti.

Müslüman seçmenler ve Filistin

Ancak 2024 seçimlerinde Stein asıl farkını Filistin konusundaki tutumu ile gösterdi. Kampanyası Gazze’de kalıcı ateşkes, İsrail’e yönelik bir silah ambargosu ve üniversitelerin silah yatırımlarından çekilmesi gibi talepleri öne çıkardı. Üstelik bir İsrail karşıtı protesto esnasında da göz altına alındı.

Bu tutumuyla Demokrat Parti'nin İsrail konusundaki tutumuna öfkelenmiş geniş bir memnuniyetsiz seçmen kitlesine ulaştı. Kimi anketlere göre, geniş bir Arap Amerikalı topluluğuna ev sahipliği yapan Michigan'da, Müslüman seçmenlerin yüzde 40'ı Stein’i  destekliyordu. Stein, Arizona ve Wisconsin gibi Müslüman nüfusun yoğun olduğu ve Biden’ın 2020'de Trump’ı az farkla yendiği kritik eyaletlerde de Harris'in önünde yer alıyordu. 2020 seçimlerinde büyük ölçüde Biden’ı destekleyen Müslüman Amerikalılar, Biden’ın İsrail yanlısı politikası ve Harris’in bu konuda somut adımlar atmaması nedeniyle seçim davranışlarını değiştiriyorlardı.

Tam da bu desteğin seçim sonucunu potansiyel olarak değiştirici etkilerinden yola çıkan Demokrat Parti bloğu, Stein gibi üçüncü parti adaylarına oy vermenin dolaylı olarak Trump’a destek anlamına geldiğini söylemeye başladılar. Trump destekçilerinin bu adayların oy pusulasında yer alması için çaba gösterdikleri ve Trump’ın eski avukatlarının Stein’ın hukuki temsilciliğini üstlendiği de buna kanıt olarak gösterildi.

Kazanacak partiye mi oy vermeli?

Bu ülkenin seçmenleri olarak bu tartışmaya çok aşinayız hiç kuşkusuz. Her seçim döneminde birer seçmen olarak hepimiz aynı ikilimle karşı karşıya geliyoruz: Kendi ideallerimizi bir kenara bırakıp kazanma şansı en yüksek olan adaya mı oy vermeliyiz? Daha az kötü olanı mı tercih etmeliyiz? Yoksa oyumuzu ilkelerimiz ve arzularımız doğrultusunda mı kullanmalıyız? Stratejik mi davranmalıyız yoksa vicdanımızı mı dinlemeliyiz?

Cevapları kolay sorular değil bunlar. Zira üçüncü (ya da düşük oy oranına sahip) partiler evet seçim kazanamıyorlar ama varlıkları ile seçim yarışının ötesinde bir etki yaratıyorlar. Kısa vadeli seçim kazanma hedeflerine odaklanmış ana akım partilerin aksine, uzun vadeli toplumsal çıkarları siyasetin gündeminde tutarak bir rol oynuyorlar. Anaakım partilerin göz ardı ettiği konuları gündeme ekleyerek iz bırakıyorlar. Anaakım partilerin programlarını dolaylı olarak şekillendiriyorlar. Bunu sol partiler yapmadığında, sağ partiler yapıyor.

Üstelik pek çok araştırma, dünya genelinde seçmenlerin kendilerine sunulan alternatiflerden memnun olmadığını gösteriyor. Bu oran Amerika'da yaklaşık yüzde 30 seviyelerinde. Stein ve Yeşil Parti gibi seçim kazanmaya odaklı olmayan partiler, anaakım partilerden oy çalmadıklarını; aksine, anaakım partilere karşı hoşnutsuzluk besleyen seçmenleri sandığa çekerek siyasete yeniden katılmalarını sağladıklarını savunuyor. Örneğin, Stein, seçim ikili bir yarışa sıkıştığında evde kalmayı tercih edecek seçmenleri, kendilerini ifade edebilecekleri bir alternatif sunduğu için sandığa gitmeye teşvik ettiğini iddia ediyor.

Yine de sandığa giden her seçmen bu seçim, o kritik seçimse, kazanamayacak bir adaya verdiğim oy, dünyayı hiç beklemediğim ve istemediğim bir şekilde değiştirebilir mi sorusunu sormadan edemiyor. Ralph Nader’in Irak savaşıyla peşine düşen hayalet, bugün hala gönlünden geçen adaya oy vermek isteyen seçmenlerin peşini bırakmıyor.

Those were the days before the September 11 attacks on the Twin Towers. The Western world was living its golden days, democracy was triumphant on a global scale. After the end of the Cold War, the United States was the most powerful country in the world.

In this golden age of the liberal world order, the first US presidential election of the new century became one of the most turbulent elections in history. The outcome of the election, which was expected to be between George W. Bush and Al Gore, was changed by the presence of a third candidate: Ralph Nader .

Ralph Nader brought a new breath to American politics, which is increasingly defined by cultural divisions. In his campaign, he not only addressed issues such as the climate crisis and social justice that still await political actors today, but also addressed one of America's biggest problems: income inequality.

Ralph Nader

He was addressing voters who were stuck between the two main parties, the Democratic Party and the Republican Party, who were dissatisfied with both parties, and who were even gradually drifting away from politics. He was telling the dissatisfied/apathetic voters that there was another option.

If the election result is determined by a third party

Ralph Nader won a very high 2.7 percent of the vote as the Green Party candidate in these critical elections. However, his real impact was felt in key states, especially Florida, due to the unique nature of American elections. The vote counting process in Florida would become one of the most controversial events in American election history . George W. Bush won by only 537 votes over Al Gore, with the counting continuing for days. Nader won by 97,488 votes in Florida.

Nader's failure to withdraw from the race in favor of the Democrats was seen as the main reason why the Democratic Party lost these critical elections  . This controversial election, which was won by George W. Bush by a small margin, would have been an interesting subject taught in American Politics classes today if it had not been for 9/11 and the wars that followed. But 9/11 happened, and these elections changed not only the future of America's global leadership, but also the course of world fortunes.

How much do leaders influence history?

So what would really have changed if Al Gore had won instead of George Bush? How would a Democratic-led American government have responded to terrorism in the wake of 9/11? Would US foreign policy have focused as much on counterterrorism or would it have shifted more toward diplomacy? Would Al Gore have defended global alliances more strongly than Bush?

George Walker Bush (left) and Albert Arnold Gore (right)

We will never know the definitive answers to these questions. However, the hawkish attitude of Bush and the coalition he represented was a historical turning point that led America to the invasion of Iraq, and their "actorship" made the world a completely different place.

Years later, Ralph Nader wrote an open letter to Bush, criticizing the Bush administration for committing sociocide in Iraq and for never taking "responsibility for these illegal military actions that were carried out without a declaration of war by Congress."

In his open letter to Bush, Nader was also saying that the responsibility that was placed on him in the course of history did not actually belong to him in any way. Would exercising his democratic right to run for office and offering the voters another option indirectly place responsibility on him for the problems and "crimes" that emerged later?

The Green Party and Jill Stein

America is once again in a very critical and neck-and-neck election process that will determine both its own future and the course of the entire world. In this election, not only Harris and Trump, but also other candidates such as Cornel West  are on the stage. The one with the highest vote potential among these other candidates is again the Green Party candidate Jill Stein .

Jill Ellen Stein

This is not the first time that Jill Stein is running against two major parties. She received about 1 percent of the vote in the 2016 election when Trump was elected president. Despite this small percentage of the vote, it has been claimed that the votes she won in critical states such as Michigan, Wisconsin and Pennsylvania affected Trump's election. Stein did not run in the 2020 election.

Like Nader, Stein was a breath of fresh air in electoral politics focused on the culture wars. Long before the Democratic Party embraced policies like the “Green New Deal,” she was emphasizing issues like the transition to renewable energy, eliminating student debt and universal health care. She would run her 2024 campaign around an “economic bill of rights” that would guarantee rights like jobs, health care, housing, food and education.

Muslim voters and Palestine

But Stein’s real standout in the 2024 election is her stance on Palestine. Her campaign has pushed for a permanent ceasefire in Gaza, an arms embargo on Israel and a divestment of universities from arms investments . She was also arrested during an anti-Israel protest.

With this stance, she reached a large group of dissatisfied voters who were angered by the Democratic Party’s stance on Israel. According to some polls, 40 percent of Muslim voters in Michigan, home to a large Arab American community,  supported Stein . Stein was also ahead of Harris in critical Muslim-majority states like Arizona and Wisconsin, where Biden narrowly defeated Trump in 2020. Muslim Americans, who largely supported Biden in the 2020 election, were changing their voting behavior because of Biden’s pro-Israel policies and Harris’ lack of concrete action on the issue.

The Democratic Party bloc, driven by the potential election-changing effects of this support, began to argue that voting for third-party candidates like Stein indirectly meant supporting Trump . The fact that Trump supporters had made efforts to get these candidates on the ballot and that Trump's former lawyers had taken on Stein's legal representation was also cited as evidence of this.

Should we vote for the party that will win?

As voters in this country, we are undoubtedly very familiar with this debate. Every election season, we all face the same dilemma: Should we put our own ideals aside and vote for the candidate who has the best chance of winning? Should we choose the lesser evil? Or should we vote in line with our principles and desires? Should we act strategically or should we listen to our conscience?

These are not easy questions to answer. Because third-party (or low-vote) parties cannot win elections, but they create an impact beyond the election race with their existence. Unlike mainstream parties that focus on short-term election winning goals, they play a role by keeping long-term social interests on the political agenda. They make their mark by adding issues that mainstream parties ignore to the agenda. They indirectly shape the programs of mainstream parties. When left-wing parties do not do this, right-wing parties do.

Moreover, many studies show that voters worldwide are not satisfied with the alternatives presented to them. This rate is around 30 percent in the United States . Parties that are not focused on winning elections, such as Stein and the Green Party, argue that they do not steal votes from mainstream parties; on the contrary, they attract voters who are dissatisfied with mainstream parties to the ballot box and enable them to re-engage in politics. For example, Stein claims that she encourages voters who would prefer to stay home when the election is in a tight spot to go to the ballot box because she offers them an alternative where they can express themselves.

Yet every voter who goes to the polls cannot help but ask the question, if this election, that critical election, is it possible that my vote for a candidate who will not win could change the world in a way I never expected or wanted. The specter that haunted Ralph Nader with the Iraq war still haunts voters today who want to vote for the candidate they desire.