Cumhurbaşkanı Erdoğan Batı’nın sermayesini istiyor, kaç defa bunun için Batı başkentlerine gitti, kaç defa çağrı yaptı.

Hatta Mayıs 2018’de Londra’ya giderek trilyon dolar fon yöneticilerine de “faiz sebeptir” diye konuşmuştu. Erdoğan’ın amacı ikna edip yatırım çekmekti ama ters etki yapmıştı. Zira onların bildiği ve uyguladığı iktisada aykırıydı bu.

Bakan Mehmet Şimşek saçını başını yolmuştu. İki gün sonra da “Merkez Bankasına tam desteğim var” diyerek karşı-açıklama yapmıştı. (23 Mayıs 2018)

Fakat Temmuz 2018’de CB sistemine geçildi, Şimşek’in yerine Berat Albayrak geldi, sonrası malum...

Bu olay, bize yatırım çekme konusunda ‘iktisat anlayışı’nda uyum olmasının önemini gösterir. Bu yetmez hukuk da zorunludur.

HUKUK VE YATIRIM

Yıl 2004, Erdoğan iktidarının ortodoks ekonomi ve AB kıstasları yönünde ekonomide başarıyla yürümekte olduğu dönem… “İslam Ortak Pazarı” sloganı sorulduğunda Başbakan Erdoğan şu cevabı vermişti:

“Ekonominin kesinlikle dini olmaz, paranın dini olmadığı gibi... Ekonominin en önemli enstrümanlarından biri para olduğuna göre, parayı bir mezhebe veya bir etnik kökene dayandırmaya kalkarsanız, bu kutuplaşmaları getirir… Demokrasinin sağlıklı işlemesi inanıyorum ki aynı zamanda güçlü bir ekonomiyi de getirecektir…” (20 Ocak 2004)

Çok doğru… Demokrasi çok geniş bir kavram. Zamanımızda “otoriter demokrasi, seçimli otoriterlik” gibi sistemler de var. “Hukuk devleti” daha net bir kavramdır.

Yatırım çekmek için rasyonel ekonomi gibi evrensel hukuk da son derece önemlidir.

Türkiye’deki hukuk ihlalleri; yatırımlarını beklediğimiz Batı kurumlarının raporlarına, hatta AİHM’nin yargı kararlarına geçmiştir. Yatırım gelmeyişinin en önemli sebebi ülkemizdeki hukuk sorunlarıdır. Hiç olmazsa iktisadi alanda yargının ve Merkez Bankası’nın bağımsızlığına güven yoksa yatırım gelmez, gelmiyor.

Erdoğan’ın 2020’de “İslam iktisadı krizden çıkışın anahtarıdır” diye konuşması siyasi siyasi söylemdi, 2023’te Mehmet Şimşek’e geri çağıracaktı.

BRICS ÜYELİĞİ?

Erdoğan, iktidarının ilk on yılında, AB sürecini “Cumhuriyet’ten sonra en büyük modernleşme hamlesi” olarak övüyordu.

Fakat sonra, AİHM kararlarını uygulamamak, basına baskılar, yargı bağımsızlığı gibi konularda Batı’dan gelen eleştiriler Erdoğan’ı rahatsız etti. “En büyük modernleşme hamlesi”nin yerini “bunlar haçlı ittifakı” sözünün alması, olağan diplomatik tartışmaların ötesinde ‘anlayış’ hatta yön değişimini yansıtıyordu.

2016’da “Şangay’ Beşlisi’nde daha rahat ederiz” diye konuştu. (20 Kasım 2016)

Şangay’da kimse insan hakları, hukukun üstünlüğü, özgürlükler, AİHM kararları diye sormaz tabii!

Son olarak Çin-Rus nüfuzu altındaki BRICS’e “üyelik” çıktı ortaya! Üstelik bu yöndeki açıklamalar Moskova’dan geliyor! Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika ile diğer birkaç ortaktan oluşan BRİCS’te de kimse hukuk, insan hakları, yargı bağımsızlığı diye sormaz, iktidar rahat eder!

Ama BRICS’e üye olmak Türkiye’nin Batı’dan uzaklaşmasını büsbütün teyidi olur. Maliyeti iyi düşünülmelidir!

YÜKSELİŞ VE DÜŞÜŞ

Evvela Türkiye’nin Batı’dan aldığı ve beklediği yatırımları BRICS asla karşılayamaz. Ticaretimiz de vahim boyutlarda açık veriyor. Bu konuda iktisatçıların rakamlara dayalı açıklamalarını okumuşsunuzdur.

Kaldı ki Batı ile hukuki, insani ve akademik ilişkilerimiz de stratejik değerdedir.

BRICS üyeliği bütün bunların aşınması, irtifa kaybetmesi olacaktır.

Mehmet Şimşek’in şu sözü son derece hayati bir uyarıdır:

“AB ile ayrışmayı göze alamayız. BRICS veya G20 diyalog platformlarıdır.” (23 Haziran 2024)

BRICS’le ve herkesle ticaretimizi geliştirelim fakat BRICS’in üyesi olmak, en büyük ticaret ve yatırım ortağımız ve en çok ortak kurumlara sahip olduğumuz Avrupa’dan ve hatta NATO’dan “ayrışma” mesajı verir ki, hâlâ yatırım güvenliği ve hukuk güvenliği konusunda yatırımcıyı ikna edemeyen Türkiye’yi çok daha zor duruma düşürür.

Hakan Fidan, MİT Müsteşarlığı döneminde “Şangay” politikasına kararlılıkla karşı çıkmıştı, BRICS üyeliği çok daha vahimdir.

Ne yatırımı; BRİCS üyeliği Türkiye’yi ekonomide “orta gelir tuzağı”na, sistemde “orta demokrasi tuzağı”na mahkûm eder.

İspatı, bütün göstergelerde, iktidarın ilk on yılındaki yükselişle ikinci on yılındaki düşüştür.

President Erdoğan wants the capital of the West, he has visited the Western capitals many times for this, he has made many calls.

He even went to London in May 2018 and told trillion-dollar fund managers that “interest is the reason.” Erdoğan’s aim was to persuade and attract investment, but it had the opposite effect. Because it was against the economics they knew and practiced.

Minister Mehmet Şimşek tore his hair out. Two days later, he made a counter-statement saying, “I fully support the Central Bank.” (May 23, 2018)

But in July 2018, the CB system was adopted, Şimşek was replaced by Berat Albayrak, and the rest is well known...

This incident shows us the importance of harmony in the 'economic understanding' in attracting investment. This is not enough, the law is also mandatory.

LAW AND INVESTMENT

The year was 2004, when the Erdoğan government was successfully advancing in the economy towards orthodox economy and EU criteria. When asked about the slogan “Islamic Common Market”, Prime Minister Erdoğan gave the following answer:

“The economy definitely has no religion, just like money has no religion… Since money is one of the most important instruments of the economy, if you try to base money on a sect or ethnicity, this will lead to polarization… I believe that the healthy functioning of democracy will also bring a strong economy…” (January 20, 2004)

Very true... Democracy is a very broad concept. In our time, there are also systems such as "authoritarian democracy, electoral authoritarianism". "Rule of law" is a clearer concept.

Universal law, like rational economics, is extremely important for attracting investment.

Violations of law in Turkey have been recorded in the reports of Western institutions from which we expect investments, and even in the court decisions of the ECHR. The most important reason for the lack of investment is the legal problems in our country. At least in the economic field, if there is no trust in the independence of the judiciary and the Central Bank, investment will not come, it will not come.

Erdoğan's speech in 2020 saying "Islamic economy is the key to getting out of the crisis" was political rhetoric, he would call Mehmet Şimşek back in 2023.

BRICS MEMBERSHIP?

During the first decade of his rule, Erdoğan praised the EU process as “the greatest modernization move after the Republic.”

But later, criticism from the West on issues such as not implementing ECHR decisions, pressure on the press, and judicial independence bothered Erdoğan. The replacement of the "greatest modernization move" with the phrase "these are crusader alliances" reflected a change of "understanding" and even direction beyond the usual diplomatic discussions.

“We would be more comfortable with the Shanghai Five,” he said in 2016. (November 20, 2016)

Of course, no one in Shanghai asks about human rights, the rule of law, freedoms, or ECHR decisions!

Finally, the “membership” of BRICS under Chinese-Russian influence has emerged! Moreover, statements in this direction come from Moscow! In BRICS, which consists of Brazil, Russia, India, China, South Africa and a few other partners, no one asks about law, human rights, judicial independence, the government feels at ease!

But becoming a member of BRICS would be a complete confirmation of Turkey's drift away from the West. The cost should be well considered!

RISE AND FALL

First of all, BRICS can never meet the investments that Turkey receives and expects from the West. Our trade also has a serious deficit. You must have read the explanations of economists based on numbers on this subject.

Moreover, our legal, humanitarian and academic relations with the West are also of strategic value.

BRICS membership would mean the erosion of all these and their loss of altitude.

The following words of Mehmet Şimşek are a vital warning:

“We cannot afford to separate from the EU. BRICS or G20 are dialogue platforms.” (June 23, 2024)

Let's develop our trade with BRICS and everyone, but being a member of BRICS would send a message of "separation" from Europe, our largest trade and investment partner and the one with which we have the most common institutions, and even from NATO, which would put Turkey, which still cannot convince investors about investment security and legal certainty, in a much more difficult situation.

Hakan Fidan had resolutely opposed the “Shanghai” policy during his term as Undersecretary of the National Intelligence Organization (MIT); BRICS membership is even more serious.

What investment; BRICS membership condemns Turkey to the “middle income trap” in the economy and the “middle democracy trap” in the system.

The proof is, in all indicators, the rise in the first decade of his rule and the decline in the second decade.